Πώς θα αποφύγετε νόμιμα τις επιβαρύνσεις από τα τεκμήρια

Οι φορολογικοί συντελεστές θα είναι ίδιοι σε σχέση με πέρυσι, όπως και το ποσό των αποδείξεων δαπανών που θα πρέπει να γίνουν με τη χρήση πλαστικού χρήματος, προκειμένου να επιτευχθεί η έκπτωση φόρου στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους.

Άλλο ένα θέμα όμως που δεν θα έχει καμιά διαφορά σε σχέση με πέρυσι είναι αυτό των τεκμηρίων. Για άλλη μία χρονιά λοιπόν θα εφαρμοστούν τα τεκμήρια, όπως αναλύονται στα άρθρα 31 και 32 του Ν. 4172/2013. Χαρακτηριστικά ο νόμος αναφέρει ότι ο φορολογούμενος που υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων υποβάλλεται σε εναλλακτική ελάχιστη φορολογία όταν το τεκμαρτό εισόδημά του είναι υψηλότερο από το συνολικό εισόδημά του.

Τα τεκμήρια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, οι οποίες είναι:

• Οι αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες, άρθρου 31 Ν. 4172/2013 (χρήση Ι.Χ., οικίας, βάρκας- σκάφους, πισίνας, ιδιωτικού σχολείου, οικιακής βοηθού), καθώς και το ελάχιστο 3.000 ευρώ για τον άγαμο και 5.000 ευρώ για τον έγγαμο.
• Οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, άρθρου 32 Ν. 4172/2013 (οχημάτων, σκαφών, επιχειρήσεων, εταιρικών μεριδίων, μετοχών, επενδυτικών προϊόντων, ακινήτων, ανέγερσης- βελτίωσης ακινήτων, αποπληρωμής- χορήγησης δανείων, δωρεών).

Μέσω των τεκμηρίων ο φορολογούμενος μπορεί να πληρώσει πολύ περισσότερο φόρο σε σχέση με τον πραγματικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι εάν ο επιτηδευματίας ατομικής επιχείρησης φορολογηθεί μέσω των τεκμηρίων μία χρονιά, χάνει το δικαίωμα να μεταφέρει τη ζημιά που έχει σε βάθος πενταετίας.

Επίσης, μπορεί να χάσει ολόκληρα ή μέρος μιας σειράς επιδομάτων, διότι η βάση υπολογισμού τους είναι το φορολογητέο εισόδημα, άρα μπορεί να είναι το τεκμαρτό κι όχι το πραγματικό.

Τρανταχτό παράδειγμα ήταν το κοινωνικό μέρισμα, το επίδομα τέκνων, αλλά θα είναι και το επίδομα ενοικίου, που λόγω του τεκμαρτού εισοδήματος θα υπάρξει μείωση των δικαιούχων του κι ως εκ τούτου του διανεμόμενου ποσού.

Το ερώτημα που αυτόματα γεννάται στον κόσμο είναι πως μπορούν να αποφύγουν τα τεκμήρια ή έστω να συρρικνώσουν τη ζημιά από αυτά.

Τρόποι αντιμετώπισης, έστω και λίγοι, υπάρχουν κι αυτούς θα αναλύσουμε ευθύς αμέσως:

Ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών

Είναι ίσως ο βασικότερος τρόπος άμυνας του φορολογούμενου, αλλά προδιαθέτει μία εμπεριστατωμένη μελέτη από κάποιον ειδικό, δεδομένης της πολυνομίας του παρελθόντος. Για να δούμε εάν υπάρχει κεφάλαιο το οποίο μπορούμε να επικαλεστούμε, θα πρέπει να δημιουργήσουμε έναν πίνακα στον οποίο θα συμπληρώσουμε όλα τα εισοδήματα τα οποία έχουμε αποκτήσει στο παρελθόν από οποιαδήποτε πηγή, καθώς επίσης και όλες τις δαπάνες απόκτησης των περιουσιακών στοιχείων, αλλά και τις τεκμαρτές, όπως ορίζονταν την κάθε χρονιά στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Η διαφορά των θετικών στοιχείων από αυτή των αρνητικών είναι το κεφάλαιο που μπορούμε να επικαλεστούμε προς ανάλωση.

Δεν υπάρχει περιορισμός στα έτη που μπορεί να επικαλεστεί κάποιος φορολογούμενος μέσω της μελέτης, αλλά σε κάθε περίπτωση οι δηλώσεις που επικαλούνται θα πρέπει να είναι συνεχόμενες και να φτάνουν μέχρι το φορολογικό έτος 2017, την προηγούμενη δήλωση δηλαδή.

Υποβολή συμπληρωματικών δηλώσεων παρελθόντων ετών

Στην περίπτωση που το κεφάλαιο προς ανάλωση δεν επαρκεί, δεδομένου ότι μπορεί να έχει μηδενιστεί μέσω των τεκμηρίων των τελευταίων 8 ετών, ο φορολογούμενος μπορεί να υποβάλλει συμπληρωματικές δηλώσεις, περιλαμβάνοντας τα εισοδήματα που είχε στο παρελθόν και δεν είχε αναφέρει στις δηλώσεις του, γιατί δεν ήταν υποχρεωτικό από τον νόμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι οι τόκοι καταθέσεων που μέχρι τη χρήση 2012 δεν ήταν υποχρεωτικό να αναφερθούν στη δήλωση. Σε αυτήν την περίπτωση η συμπληρωματική δήλωση γίνεται στο τελευταίο έτος που δεν έχει παραγραφεί, το οικονομικό έτος 2014 δηλαδή, με την εισφορά αλληλεγγύης να εφαρμόζεται μόνο στα έτη που προκύπτει από τον νόμο. Βέβαια, ο φορολογούμενος θα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει ότι τα εισοδήματα αυτά δεν είχαν δηλωθεί στο παρελθόν.

Υποβολή κοινής δήλωσης από έγγαμους κι όχι χωριστής

Το θέμα το είχαμε αναδείξει και σε προηγούμενο άρθρο «Η αγάπη θέλει δύο. Η φορολογική δήλωση; Τι να προσέξουν οι παντρεμένοι πριν χωρίσουν φορολογικά». Δεδομένου ότι η επίκληση όλων των οικογενειακών εισοδημάτων της χρήσης 2018, αλλά και του παρελθόντος, μπορεί να γίνει μόνο σε κοινή δήλωση του ζευγαριού, καλό θα είναι να επιλέγεται η υποβολή κοινής δήλωσης κι όχι χωριστής. Εάν παρά ταύτα επιλεγεί η χωριστή, θα πρέπει να γίνει μετά από προσεκτική μελέτη για να μην προκύψει φορολογικό κόστος μέσω των τεκμηρίων.

Συνταξιούχοι άνω των 65 ετών

Από τον νόμο προβλέπεται μείωση του ποσού των τεκμηρίων διαβίωσης, αντικειμενικών δαπανών και υπηρεσιών για τους συνταξιούχους που είναι άνω των 65 ετών. Η μείωση αυτή είναι της τάξεως του 30% και επιτυγχάνεται με τη συμπλήρωση του κωδικού 013 ή 014 του εντύπου Ε1 του φορολογούμενου. Με την εφαρμογή της μείωσης συρρικνώνεται ουσιαστικά το τεκμαρτό εισόδημα, άρα και το ενδεχόμενο κόστος.

Κάτοικοι εξωτερικού

Τα τεκμήρια διαβίωσης του άρθρου 31 του Ν. 4172/2013, δεν εφαρμόζονται σε φυσικό πρόσωπο που έχει τη φορολογική του κατοικία στο εξωτερικό. Επίσης, τα τεκμήρια του άρθρου 32 του Ν. 4172/2013 εφαρμόζονται μόνο όταν προκύπτει πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα. Αναλυτική αναφορά του θέματος και πως γίνεται η μεταβολή φορολογικής κατοικίας είχαμε κάνει στο άρθρο «Οι φορολογικές υποχρεώσεις όσων μετέφεραν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό».

Αμφισβήτηση τεκμηρίων από τον φορολογούμενο

Το ετήσιο συνολικό ποσό της αντικειμενικής δαπάνης που προσδιορίζεται, μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο όταν αυτό είναι μεγαλύτερο από την πραγματική δαπάνη του φορολογουμένου και των εξαρτώμενων μελών που τον βαραίνουν, εφόσον αυτό αποδεικνύεται από τον υπόχρεο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία.

Τέτοια περιστατικά συντρέχουν ιδίως στο πρόσωπο των υπόχρεων, οι οποίοι:

α) υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις,

β) είναι φυλακισμένοι,

γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική,

δ) είναι άνεργοι και δικαιούνται βοήθημα ανεργίας,

ε) συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού κι έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης, λόγω αποδεδειγμένης συμβολής στις δαπάνες αυτές των συγγενών τους, με την προϋπόθεση ότι οι τελευταίοι αυτοί έχουν εισόδημα από εμφανείς πηγές,

στ) είναι ορφανοί ανήλικοι οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους και

ζ) προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανωτέρας βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.

Όταν συντρέχουν μία ή περισσότερες από τις περιπτώσεις αυτές, ο φορολογούμενος υποχρεούται να υποβάλει τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του. Η Φορολογική Διοίκηση ελέγχει την αλήθεια των ισχυρισμών και την ακρίβεια των αποδεικτικών στοιχείων του φορολογουμένου και μειώνει ανάλογα την ετήσια αντικειμενική δαπάνη, στην οποία αναφέρονται οι ισχυρισμοί και τα αποδεικτικά στοιχεία.

Σε αυτήν την περίπτωση βέβαια το τεκμήριο δεν χάνεται, αλλά λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της συνολικής αντικειμενικής δαπάνης του γονέα ή του τέκνου που συμβάλλει στις δαπάνες διαβίωσης του υπόχρεου.

Διορθωτικές κινήσεις

Εκτός όλων των ανωτέρω, οι φορολογούμενοι μπορεί να έχουν φροντίσει να κάνουν ενέργειες μέσα στο φορολογικό έτος, ώστε να «διορθώσουν» τη φορολογική τους εικόνα σε σχέση με τα τεκμήρια, μετά από ανάλογη μελέτη φυσικά.

Τέτοιες ενέργειες μπορεί να είναι:

• Οι εκατέρωθεν μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων μεταξύ των μελών της οικογένειας.
• Οι δωρεές χρημάτων από τον γονέα προς το τέκνο και ανάποδα.
• Η δήλωση ακινησίας του αυτοκινήτου με την κατάθεση των πινακίδων στην αρμόδια Δ.Ο.Υ..
• Η διακοπή παροχής ρεύματος σε κάποιο ακίνητο, ώστε να μπορεί να δηλωθεί κενό για κάποιο διάστημα
• Άλλες τέτοιες παρόμοιες ενέργειες που μπορούν να μοιράσουν καλύτερα το βάρος των τεκμηρίων, όπως προκύπτουν από την εφαρμογή τους.

Άλλα άρθρα του Ηλία Χατζηγεωργίου στο fpress.gr:

Η «πρεμιέρα» του Μαρτίου για τις φορολογικές δηλώσεις και οι απαραίτητες προετοιμασίες

Η αγάπη θέλει δύο. Η φορολογική δήλωση; Τι να προσέξουν οι παντρεμένοι πριν χωρίσουν φορολογικά

Πώς θα αποφύγετε τη φορολόγηση ανείσπρακτων ενοικίων

Οι αλλαγές του 2019: Ο ΕΝΦΙΑ, οι εισφορές, οι δηλώσεις των παντρεμένων και οι σακούλες

Ποιες δαπάνες ξεφουσκώνουν τα φορολογητέα κέρδη

Οι φορολογικές υποχρεώσεις όσων μετέφεραν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό

Βραχυχρόνιες μισθώσεις, τι μας ξημερώνει από 1/12/2018