Νέα γενιά «κόκκινων» δανείων απειλεί τις τράπεζες

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Στουρνάρας ζητά από τους επικεφαλής των τραπεζών εντατικές προσπάθειες ώστε να ξεπεράσουν και τους στόχους που έχουν τεθεί από τον SSM σχετικά με τη μείωση των «κόκκινων» δανείων, ζητά από τους επικεφαλής των τραπεζών ο διοικητής ο Τράπεζας της Ελλάδας, κ. Γιάννης Στουρνάρας.
Τα μη εξυπηρετούμενα πιστωτικά ανοίγματα – NPEs (που περιλαμβάνουν τα δάνεια σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών και επιπλέον δάνεια που έχουν αναδιαρθρωθεί γιατί δεν εξυπηρετούνταν) από 103,9 δισ. ευρώ σήμερα (Μάρτιος 2017) θα πρέπει να μειωθούν σε 83,3 δισ. ευρώ μέχρι το τα έλος του 2018 και 66,7 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2019.
Αντίστοιχα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) θα πρέπει να συρρικνωθούν στα 65,9 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2018 και στα 40,2 δισ. ευρώ το 2019.

Την ίδια στιγμή, περισσότερο αισιόδοξη για την επίτευξη των στόχων των ελληνικών τραπεζών ως προς τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPE’s) εμφανίζεται η Morgan Stanley μετά τις συναντήσεις που είχαν στελέχη του αμερικανικού επενδυτικού οίκου στην Αθήνα, το διήμερο 23-25 Ιουλίου, με στελέχη ελληνικών τραπεζών και θεσμικούς φορείς.
Οι άνθρωποι της Morgan Stanley συναντήθηκαν με στελέχη των Alpha Bank, Eurobank, Εθνικής, Πειραιώς, Pillarsstone, Cepal, FPS, του ΔΝΤ και της Τράπεζας της Ελλάδος και παρέδωσαν έναν «δεκάλογο» επισημάνσεων, υποδείξεων και προβλέψεων.
Αναλυτικότερα:

1) Η μείωση των NPEs συνεχίζεται σύμφωνα με το σχέδιο, αλλά βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο και υπάρχει κάποια ανησυχία όσον αφορά τους μεσοπρόθεσμους στόχους. Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα κατά 38,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2019. Μέχρι στιγμής βρίσκονται 1,4 δισ. ευρώ χαμηλότερα από τον στόχο. Φέτος πρέπει να γίνει περίπου το 20% της συνολικής μείωσης (να φύγουν από τα τραπεζικά βιβλία κόκκινα δάνεια 7,7 δισ. ευρώ). Ο στόχος αυτός προσδιορίστηκε από τις ίδιες τις τράπεζες και η ΤτΕ θεωρεί πως είναι φιλόδοξος.

2) Στο πρώτο εξάμηνο του 2017 δεν έγιναν πολλές αναδιαρθρώσεις, ενώ μεγαλύτερες ήταν οι διαγραφές: Από τη συνολική μείωση, οι λειτουργικοί στόχοι των τραπεζών περιλαμβάνουν περίπου 1/3 από διαγραφές. Ωστόσο μέχρι στιγμής η μείωση εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη διαγραφή «κόκκινων» δανείων. Το πρώτο ήμισυ του έτους δεν ήταν παραγωγικό για την αναδιάρθρωση δανείων, κάτι που θα αποτελέσει το «κλειδί» για τις μελλοντικές εκκαθαρίσεις. Γι αυτό πρέπει να αναλάβουν σημαντικότερο ρόλο οι εταιρείες διαχείρισης NPLs.

3) Το 2019 δεν αποτελεί απαραίτητα απαρέγκλιτη προθεσμία: Η Morgan Stanley δεν αποκόμισε την αίσθηση πως θα υπάρξουν σημαντικές κυρώσεις, αν δεν επιτευχθούν οι στόχοι μέχρι το τέλος του 2019. Μπορεί να υπάρξει παράταση για τους λειτουργικούς στόχους. Κατά την άποψη της MS, η πρόοδος των τραπεζών θα κριθεί και με βάση τη στρατηγική και την εκτέλεση. Οι αδύναμες συνθήκες στην αγορά θα μπορούσαν να δώσουν κάποιο περιθώριο παρέκκλισης.

4) Η μεγάλη εικόνα: υπάρχει πρόοδος στον τομέα της λιανικής (στεγαστικά, καταναλωτικά, προσωπικά δάνεια), ενώ στον τομέα των επιχειρηματικών η πρόοδος είναι αργή. Όμως η μείωση των εταιρικών NPLs είναι βασική προύπόθεση «οδηγός» για την εκκαθάριση των «κόκκινων» δανείων, αφού αφορά το 58% του συνόλου, απαιτώντας μείωση κατά περίπου 23 δισ. ευρώ, έναντι των περίπου 8 δισ. ευρώ για τα καταναλωτικά και άλλα τόσα περίπου για τα στεγαστικά δάνεια.

Μέχρι σήμερα, υπάρχουν περιορισμοί στις εταιρικές αναδιαρθρώσεις, περιλαμβανομένων του νομικού πλαισίου, του γεγονότος πως οι επιχειρήσεις διαθέτουν δάνεια από πολλές τράπεζες, αλλά και της απροθυμίας των ιδιοκτητών να εισέλθουν σε διαπραγματεύσεις. Όμως, η Morgan Stanley θεωρεί πως τα εμπόδια αυτά περιορίζονται.

5) Έχουν γίνει μεγάλα βήματα για να διασφαλιστεί ότι το νομικό πλαίσιο διευκολύνει περισσότερο την εκκαθάριση: Η ηλεκτρονική πλατφόρμα πλειστηριασμών καθιστά πολύ ευκολότερες τις κατασχέσεις, καθώς αυτές παύουν να γίνονται μπροστά στα μάτια του κοινού. Οι νέοι νόμοι για τη χρεοκοπία, που νομοθετήθηκαν για τον εταιρικό κλάδο και βαίνουν προς ολοκλήρωση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι καθοριστικής σημασίας για τις διαπραγματεύσεις αναδιάρθρωσης.

Υπάρχει νομοθεσία που δίνει ασυλία στους τραπεζίτες από τις νομικές διώξεις όταν προωθούν αναδιαρθρώσεις. Γενικά, κατά τη Morgan Stanley, λίγα απομένουν να εφαρμοστούν σε νομοθετικό επίπεδο και το πλαίσιο επαρκεί πλέον για να μπορέσουν οι τράπεζες να ενισχύσουν τα έσοδά τους.

6) Θετικό κλίμα σε ό,τι αφορά στις εταιρείες διαχείρισης NPLs, ευκολότερες διαδικασίες αδειοδότησης, περισσότερες εταιρείες θα μπουν στην αγορά: Επί του παρόντος υπάρχουν τέσσερις εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων που έχουν πάρει άδεια να λειτουργήσουν στην Ελλάδα. Πρόσφατα οι αρμόδιες αρχές απλοποίησαν τη διαδικασία αδειοδότησης και υπάρχουν περίπου πέντε εταιρείες διαχείρισης που βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης. Ο αριθμός των αδειοδοτημένων διαχειριστών θα ανέλθει σε 15-17 εντός δεκαοκτώ μηνών. Αυτό θεωρείται σημαντικό βήμα, δεδομένων των θετικών επιπτώσεων που θα έχει για τη ρευστότητα της αγοράς, αλλά και του σήματος που θα δώσει στους δανειολήπτες πως ο κλάδος έχει πρόθεση να επιλύσει το ζήτημα.

7) Οι πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένουν μια εκκολαπτόμενη ακόμα αγορά, με προσφορές μόλις στα περίπου 5 σεντς το δολάριο (5% επί του ονομαστικού ποσού της απαίτησης). Οι πωλήσεις δανείων αναμένεται να αποτελέσουν περίπου το 20% της συνολικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων εκθέσεων (NPE). Προς το παρόν η αγορά αυτή περιορίζεται αποκλειστικά στα δάνεια που δεν καλύπτονται από διασφαλίσεις και για τα οποία οι τράπεζες έχουν κάνει επαρκείς προβλέψεις.
Επιχειρηματικά δάνεια εκτιμάται ότι δεν πρόκειται να πουληθούν πριν από τα μέσα της επόμενης χρονιάς.

8) Tο μακροοικονομικό και πολιτικό περιβάλλον είναι θετικό: Αν και η πρώτη και η δεύτερη αξιολόγηση καθυστέρησαν, το κλίμα για τη συνέχεια του προγράμματος διάσωσης είναι σε γενικές γραμμές πολύ θετικό. Η τρίτη αξιολόγηση περιλαμβάνει λιγότερους όρους από ό,τι προηγουμένως και δεν βρίσκονται νέα μέτρα στο τραπέζι. Η Ελλάδα έχει επιστρέψει στις αγορές, η απόδοση του 10ετούς τίτλου είναι περίπου στο 5,3% και γίνεται ήδη συζήτηση για μια δεύτερη έκδοση.

9) Η αγορά κατοικίας παραμένει ιδιαίτερα αδύναμη: Υπάρχει ακόμα έλλειψη ρευστότητας στην αγορά κατοικίας, οι τιμές είναι 40% χαμηλότερες από τα υψηλά και υπάρχει το ενδεχόμενο αύξησης της προσφοράς. Ωστόσο, με τα εισοδήματα να είναι 25% χαμηλότερα και τις τιμές των κατοικιών να έχουν υποχωρήσει 40%, οι κατοικίες είναι πιο προσιτές.

10) Ενας έλεγχος της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού (AQR) για τις ελληνικές τράπεζες δεν είναι πολύ πιθανός: Το ΔΝΤ είναι υπέρ αυτού του ελέγχου, αλλά η πρόταση του δεν έτυχε θερμής υποδοχής από τους άλλους Θεσμούς. Οι τράπεζες και η Τράπεζα της Ελλάδος είναι σε συνεχή διάλογο με τον SSM για την εκκαθάριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPE). Ο SSM θα συζητήσει με τις τράπεζες και την ΤτΕ τον Αύγουστο για την πρόοδο που έχει σημειωθεί. Επιπλέον, ο SSM θα διενεργήσει επιτόπου ελέγχους στις τράπεζες στο δεύτερο εξάμηνο του 2017.