Προσωπικά δεδομένα εργαζομένων. "Κινδυνεύουν" από τον εργοδότη;

Ωστόσο, οι πρακτικά απεριόριστες δυνατότητες των νέων τεχνολογιών για άντληση, αποθήκευση, συνδυαστική επεξεργασία αλλά και διάδοση δεδομένων και πληροφοριών, που σχετίζονται με την ταυτότητα, την περιουσιακή κατάσταση, το επάγγελμα, τις πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις του ατόμου είναι δυνατόν να θέσουν σε κίνδυνο την ιδιωτική ζωή αυτού και να αποτελέσουν μέσο για την εισαγωγή διακρίσεων.

Η συλλογή από την πλευρά του εργοδότη μιας σειράς δεδομένων, τα οποία μπορεί να αφορούν πολύ ευαίσθητες πτυχές της προσωπικότητας του ατόμου, αποτελεί πολύ συχνά διαδικασία ρουτίνας στα πλαίσια της εργασιακής σχέσης και ιδιαίτερα κατά το πρώτο στάδιο της πρόσληψης του υποψήφιου εργαζομένου. Στη χώρα μας η εφαρμογή των γενικών κανόνων, οι οποίοι περιλαμβάνονται τόσο σε συνταγματικό όσο και σε επίπεδο κοινού νομοθέτη, δεν λαμβάνει υπόψη τους ιδιαίτερους σκοπούς, τις συνθήκες και γενικά το περιβάλλον της εργασιακής σχέσης.

Ειδικότερα, ο Έλληνας νομοθέτης ορίζει ότι τα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων πρέπει να συλλέγονται και να υφίστανται επεξεργασία για σαφείς και καθορισμένους σκοπούς. Από τη διάταξη αυτή συνάγεται ότι οι σκοποί επεξεργασίας θα πρέπει να είναι εκ των προτέρων γνωστοί στους υποψήφιους εργαζόμενους και κατανοητοί από αυτούς. Παράλληλα, η συλλογή και επεξεργασία τέτοιων δεδομένων για σκοπούς, που δεν αφορούν άμεσα ή έμμεσα τη σχέση απασχόλησης απαγορεύεται. Ενδεχόμενη συγκατάθεση των εργαζομένων δεν μπορεί να άρει την παραπάνω απαγόρευση.

Τα προς επεξεργασία δεδομένα των εργαζομένων και των υποψήφιων προς εργασία πρέπει να είναι συναφή, πρόσφορα και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά χρειάζονται ενόψει των σκοπών επεξεργασίας. Παράλληλα, τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να είναι ακριβή και να υποβάλλονται σε ενημέρωση. Σε περίπτωση μη πρόσληψης του υποψήφιου, τα προσωπικά του δεδομένα θα πρέπει να διατηρούνται σε μορφή που επιτρέπει τον προσδιορισμό της ταυτότητας του υποκειμένου μόνο για όσο διάστημα είναι αναγκαίο για την υπεράσπιση δικαιώματος ενώπιον δικαστηρίου. Περαιτέρω διατήρηση και επεξεργασία των συγκεκριμένων δεδομένων είναι επιτρεπτή μόνο εφόσον το ζητήσει ρητά ο υποψήφιος εργαζόμενος για μελλοντική αναζήτηση θέσης εργασίας.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι για ορισμένες θέσεις εργασίας κρίνεται απαραίτητη η συλλογή και επεξεργασία δεδομένων που αφορούν σε ποινικές διώξεις και καταδίκες ενός προσώπου. Λόγω όμως της φύσεως των δεδομένων αυτών και του βαθμού προσβολής που ενέχει η χρήση τους, αυτά πρέπει να συλλέγονται απευθείας και μόνον από τον εργαζόμενο ή τον υποψήφιο.

Όσον αφορά σε προσωπικά δεδομένα που αφορούν στην υγεία του εργαζομένου, λόγω της φύσης και των συνεπειών που μπορεί να έχει η αποκάλυψή τους, πρέπει να συλλέγονται απευθείας και μόνον από τον ίδιο και μόνον εφόσον αυτό είναι απολύτως απαραίτητο: α) για την αξιολόγηση της καταλληλότητάς του για συγκεκριμένη θέση παρούσα ή μελλοντική (όπως θέσεις σε παιδικούς σταθμούς, εστιατόρια, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, οδηγούς, πιλότους κ.α.), β) για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του εργοδότη για υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας και γ) για τη θεμελίωση δικαιωμάτων των εργαζομένων και αντίστοιχη απόδοση κοινωνικών παροχών.

Συνοπτικά, στους εργαζόμενους καθώς και στους υποψήφιους προς εργασία αναγνωρίζονται τα δικαιώματα ενημέρωσης, πρόσβασης, αντίρρησης και προσωρινής δικαστικής προστασίας έναντι του εργοδότη. Όσον αφορά στο δικαίωμα της ενημέρωσης, ο υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει με τρόπο κατανοητό να ενημερώνει τον υποψήφιο για την ταυτότητα του ιδίου ή του εκπροσώπου που διαχειρίζεται αυτά, τον σκοπό επεξεργασίας, τους αποδέκτες των δεδομένων και τέλος οφείλει να τον ενημερώνει ότι έχει δικαίωμα πρόσβασης σε αυτά. Σχετικά με το δεύτερο κατά σειρά δικαίωμα της πρόσβασης, το πεδίο εφαρμογής του εκτείνεται στη γνώση του προσωπικού φακέλου του υποψηφίου. Με άλλα λόγια ποια από τα προσωπικά του δεδομένα αποτέλεσαν αντικείμενο επεξεργασίας. Το δικαίωμα της αντίρρησης εκτείνεται στη δυνατότητα του υποψηφίου να ζητήσει οποτεδήποτε από τον υπεύθυνο επεξεργασίας, να προβεί σε συγκεκριμένη ενέργεια σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων που τον αφορούν. Εκτός από τα ανωτέρω, παρέχεται σε αυτόν και το δικαίωμα της προσωρινής δικαστικής προστασίας σε περίπτωση αυτοματοποιημένης επεξεργασίας των προσωπικών του δεδομένων. Το πλέγμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων ολοκληρώνεται με την πρόβλεψη αστικών ευθυνών για την περιουσιακή ή ηθική βλάβη που προκαλείται στον εργαζόμενο από παράνομη επεξεργασία αυτών.