Προ-συμπτωματικός έλεγχος: Πόσο σημαντικός είναι;

Πολλοί άνθρωποι επισκέπτονται τον γιατρό μόνο όταν δεν αισθάνονται καλά ή όταν έχουν κάποιο νόσημα. Αγνοούν επομένως το γεγονός ότι πολλά νοσήματα μπορούν να υπάρχουν στον οργανισμό μας και να εξελίσσονται για χρόνια πριν δώσουν κάποιο σύμπτωμα.

Ο μόνος τρόπος για να διαγνωστούν εγκαίρως αυτά τα νοσήματα είναι ο προ- συμπτωματικός έλεγχος, οι εξετάσεις δηλαδή στις οποίες υποβάλλεται σε τακτά χρονικά διαστήματα ένας άνθρωπος πριν παρουσιάσει συμπτώματα, προληπτικά για την αποφυγή νοσημάτων.

Δυο είναι οι στόχοι του προ συμπτωματικού ελέγχου:

1. να διαπιστωθούν κάποιοι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι αν μείνουν χωρίς θεραπεία θα οδηγήσουν στην εμφάνιση νοσημάτων
2. να διαγνωσθεί κάποια νόσος σε αρχικό στάδιο, οπότε είναι και θεραπεύσιμη

Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιατρικής φροντίδας που πρώτος είχε επισημάνει ο Ιπποκράτης: «το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν».

Οι περισσότεροι θάνατοι πριν την ηλικία των 80 ετών προκαλούνται από νοσήματα τα οποία μπορούν να προληφθούν. Δυστυχώς το καθημερινό άγχος, αλλά και η αίσθηση ότι είμαστε υγιείς και άτρωτοι μας κάνουν να αμελούμε τη διενέργεια του προ-συμπτωματικού ελέγχου με ολέθρια αποτελέσματα.

Ο έλεγχος διαφέρει ανάλογα την ηλικία, το φύλο αλλά και το συνολικό ατομικό και κληρονομικό ιστορικό του εκάστοτε ασθενούς. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου αξιολογείται ο τρόπος ζωής (πχ διατροφή, άσκηση, κάπνισμα, αλκοόλ, φάρμακα, σεξουαλική συμπεριφορά, οικογενειακό ιστορικό, ύπαρξη νοσημάτων) και δίνονται οι κατάλληλες οδηγίες. Γίνεται φυσική εξέταση, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, της περιμέτρου μέσης, του βάρους και του ύψους. Διενεργούνται αιματολογικές και άλλες εξετάσεις, οι οποίες ποικίλλουν αναλόγως του προφίλ κάθε ανθρώπου.

Μερικά παραδείγματα για το όφελος που προκύπτει από τον προ συμπτωματικό έλεγχο:

Τα νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων (έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο κ.ά.) είναι η κύρια αιτία θανάτου στον πλανήτη. Η υπέρταση και η υπερχοληστερολαιμία είναι δυο κλασσικά παραδείγματα παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα που δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Ο μόνος τρόπος για να διαγνωσθούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα είναι ο προ συμπτωματικός έλεγχος. Εξίσου σημαντική είναι και η έγκαιρη ανίχνευση του διαβήτη.

Η τακτική διενέργεια Pap test (τεστ Παπανικολάου) στις γυναίκες μειώνει τη θνητότητα από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κατά 80%.

Η εξέταση των μαστών με μαστογραφία (ή και άλλες εξετάσεις εάν χρειάζεται) μειώνει τη θνητότητα από καρκίνο του μαστού κατά 1/3.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου προκαλεί τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό θανάτων από καρκίνο μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Η κολονοσκόπηση μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 70%.

Περίπου 5-9% των ανδρών ηλικίας άνω των 65 ετών έχουν ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής. Η διενέργεια ενός υπερηχογραφήματος στην ηλικία μεταξύ 65 και 75 ετών μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από ρήξη ανευρύσματος κατά 40%.

Ο έλεγχος για καρκίνο του προστάτη στους άνδρες με την εξέταση PSA μπορεί να προλάβει 1 με 2 θανάτους από αυτόν τον καρκίνο και 3 μεταστατικούς καρκίνους ανά 1.000 άνδρες που παρακολουθούνται επί 13 χρόνια.

Η ετήσια διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακος χαμηλής δόσης σε καπνιστές μειώνει τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα κατά 20%, ενώ σε ένα επιπλέον 10% μπορεί να υπάρξει ένα τυχαίο εύρημα σε άλλο όργανο (μάζα νεφρού, επινεφριδίου, ανεύρυσμα αορτής) που θα αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Η εξέταση της οστικής πυκνότητας θα ανιχνεύσει έγκαιρα την οστεοπόρωση σε γυναίκες (αλλά και σε άνδρες) και θα μειώσει κατά πολύ των κίνδυνο καταγμάτων.

Αναμφίβολα, ο τακτικός προ συμπτωματικός έλεγχος δίνει τη δυνατότητα της έγκαιρης ανίχνευσης παραγόντων κινδύνου ή νοσημάτων σε πρώιμο στάδιο, όπου η αντιμετώπιση μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνητότητα και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να παραλείπεται από κανένα.