Fitch: Εχουν γυρίσει σελίδα οι ελληνικές τράπεζες - Θετικές οι προοπτικές για το 2025

Οι ελληνικές συστημικές τράπεζες βρίσκονται στην καλύτερη κατάσταση της τελευταίας δεκαετίας και άρα είναι σε θέση να επιδιώξουν την ανάπτυξη και την επέκτασή τους τα επόμενα χρόνια, απαλλαγμένες από τα βαρίδια της κρίσης, σύμφωνα την Fitch Solutions.

Ο οικος θεωρεί σημαντικό ορόσημο την επιστροφή των τεσσάρων μεγάλων τραπεζών σε ιδιωτικά χέρια έως το τέλος του 2024.

Η Fitch Solutions χαρακτηρίζει τις προοπτικές του κλάδου για το 2025 θετικές, καθώς διαπιστώνει ευνοϊκές τάσεις στην εξέλιξη των ισολογισμών, τους δείκτες χρηματοοικονομικής υγείας και το περιβάλλον ανταγωνισμού.

Όπως σημειώνει, ένας από τους πιο προβληματικούς τραπεζικούς κλάδους της Ευρώπης, με κακή ποιότητα ενεργητικού, συνεχιζόμενες τριμηνιαίες ζημιές, μειωμένους όγκους δανείων και μεγάλη εξάρτηση από την έκτακτη χρηματοδότηση του ELA, γύρισε σελίδα τα τελευταία χρόνια.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, τα χαρτοφυλάκια δανείων θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται το 2025, καθώς αρχίζει να αντιστρέφεται η μακρά συρρίκνωσή τους που ξεκίνησε με την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Συγκεκριμένα, από τον Δεκέμβριο του 2010 έως τον Φεβρουάριο του 2022, τα χαρτοφυλάκια δανείων συρρικνώθηκαν κατά 59,2%.

Ο δανεισμός προς τα νοικοκυριά παραμένει «βαρίδι» για τη συνολική πιστωτική επέκταση, καθώς συνέχιζε να συρρικνώνεται έως και τον Νοέμβριο, όμως η Fitch Solution σημειώνει ότι ο ρυθμός μείωσης δείχνει να επιβραδύνει.

Με τις τιτλοποιήσεις του προγράμματος Ηρακλής να ολοκληρώνονται και με τη στήριξη του προγράμματος Σπίτι Μου ΙΙ, ο οίκος εκτιμά ότι η ζήτηση για δάνεια από τα νοικοκυριά θα αρχίσει να ανακάμπτει τους επόμενους μήνες. Μάλιστα, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές των δανείων (με ορίζοντα τα 2034), χαρακτηρίζονται θετικές, με τους αναλυτές να μην περιμένουν την επιστροφή στη συρρίκνωση του παρελθόντος.

Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές τράπεζες έχουν κάνει καλή πρόοδο στην ποιότητα ενεργητικού, με τον δείκτη κόκκινων δανείων να πέφτει από το σχεδόν 50% στα μέσα της δεκαετίας του 2010 στο 3,3% το τρίτο τρίμηνο του 2024.

Οι τέσσερις μεγάλες τράπεζες είναι πιο υγιείς από ό,τι έχουν υπάρξει την τελευταία δεκαετία, όμως η ποιότητα ενεργητικού παραμένει μια ανησυχία για τους μικρότερους παίκτες του κλάδου, που δεν μπόρεσαν να μπουν στο πρόγραμμα Ηρακλής, σημειώνει η Fitch Solutions. Αυτές οι τράπεζες αποτελούν ένα πολύ μικρό μερίδιο του συνολικού ενεργητικού του κλάδου (κάτω από το 4%), όμως με το πρόγραμμα Ηρακλής να έχει κλείσει, θα μπορέσουν να μειώσουν τους δείκτες κόκκινων δανείων είτε μέσω της επέκτασης του χαρτοφυλακίου εξυπηρετούμενων δανείων τους ή με την απορρόφησή τους από μεγαλύτερες τράπεζες.

Ισχυρή ανάκαμψη της κερδοφορίας

Το τελευταίο διάστημα, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ωφεληθεί από την αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ, αλλά καθώς διαθέτουν μεγάλο μερίδιο δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου, αυτό το όφελος θα χαθεί γρήγορα, τώρα που η κεντρική τράπεζα έχει μπει σε κύκλο μείωσης των επιτοκίων.

Η απόδοση ιδίων κεφαλαίων και η απόδοση ενεργητικού του κλάδου έχει εκτιναχθεί από το 2022 και βρίσκεται σήμερα πολύ υψηλότερα από τον σταθμισμένο μέσο όρο της Ευρώπης, με βασικούς μοχλούς την αύξηση των εσόδων από τόκους και τις μειωμένες προβλέψεις για επισφάλειες. Σε αυτό το περιβάλλον, οι τράπεζες διένειμαν μερίσματα για πρώτη φορά εδώ και 15 χρόνια το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Το υψηλό μερίδιο των δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου στα χαρτοφυλάκιά τους σημαίνει ότι ο κλάδος θα αρχίσει να αντιμετωπίζει δυσμενείς τάσεις το 2025 και το 2026, καθώς οι αποδόσεις των δανείων θα μειώνονται, επιβαρύνοντας τα κέρδη. Σε κάποιο βαθμό, η εξέλιξη αυτή θα αντισταθμιστεί από την αύξηση των όγκων των δανείων τα επόμενα χρόνια, αλλά η Fitch Solutions περιμένει ηπιότερο ROE και ROA στο μέλλον.

Άλλωστε, όπως τονίζει ο οίκος, οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζουν εξαιρετικά υψηλή εξάρτηση από τα έσοδα από τόκους στα κέρδη τους (αποτελούν το 17,3% των συνολικών λειτουργικών εσόδων έναντι 28% στην Ευρώπη).

Και ενώ τα έσοδα από προμήθειες θα έπρεπε, κανονικά, να στηρίξουν την κερδοφορία στο περιβάλλον των μειούμενων επιτοκίων, οι πρόσφατες μειώσεις των χρεώσεων που επέβαλε η ελληνική κυβέρνηση αποτρέπουν κάτι τέτοιο, σημειώνουν οι αναλυτές. Το βάρος από τα μέτρα υπολογίζεται στα 100 εκατ. ευρώ για το σύνολο του κλάδου και αναμένεται να αποτελέσει έναν από δυσμενή παράγοντα για την κερδοφορία του 2025.

Η συγκέντρωση του κλάδου

Σύμφωνα με την Fitch Solutions, ο βασικός αντίκτυπος της συγχώνευσης μεταξύ Attica Bank και Παγκρήτιας Τράπεζας θα είναι στην ποιότητα ενεργητικού και πολύ λιγότερο στην συγκέντρωση του κλάδου. «Παρά τις συζητήσεις για τη δημιουργία του ‘πέμπτου πόλου’ στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την μεγάλη κυριαρχία των τεσσάρων τραπεζών, αυτό μας φαίνεται σαν μια μακρινή προοπτική για την ώρα, με δεδομένο ότι η τράπεζα που δημιουργείται έχει ενεργητικό μόλις 6,3 δισ. ευρώ, με βάση τα στοιχεία της 30ης Σεπτεμβρίου του 2024», αναφέρει χαρακτηριστικά ο οίκος. Και θυμίζει ότι στην ίδια ημερομηνία, η Εθνική Τράπεζα είχε ενεργητικό 74 δισ. ευρώ.

Συνεπώς, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αναμένεται να παραμείνει ένα από τα πιο συγκεντρωμένα στην Ευρώπη, με υποτονική δυναμική ανταγωνισμού και λίγα περιθώρια για νέες εισόδους.

Το 36,2% που κατέχει το ΤΧΣ στην Attica Bank αναμένεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια, με την Fitch Solutions να σημειώνει ότι η συνολική μείωση της συμμετοχής του κράτους στον τραπεζικό τομέα είναι μια θετική εξέλιξη για τον ανταγωνισμό αλλά και ένα ισχυρό σύμβολο της προόδου που έχει κάνει ο κλάδος μετά την κρίση χρέους.