Μεγάλος ο τελικός «λογαριασμός» της διάσωσης των τραπεζών από το ΤΧΣ - Τι δείχνει η μελέτη του ΚΕΠΕ

Τη μεγάλη έκταση των ζημιών που προκύπτουν από την αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις τράπεζες, αποτυπώνει σε μελέτη του το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, με βάση τη συνολική επένδυση των 46 δισ. ευρώ που έκανε το ΤΧΣ και τα εκτιμώμενα έσοδα των 3-4 δισ. ευρώ από την αποεπένδυση, οι υπαινισσόμενες ζημίες ανέρχονται σε 42 με 43 δισ. ευρώ ή η υπαινισσόμενη απόδοση κυμαίνεται μεταξύ -91,3% και -93,5%.

Όπως αναφέρει η μελέτη του ΚΕΠΕ, με βάση το δημοσιευμένο υλικό στην ιστοσελίδα του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, προκύπτει ότι το ΤΧΣ έχει ενισχύσει σωρευτικά τις ελληνικές τράπεζες με 46 δισ. ευρώ από το 2011, καθώς επισημαίνεται ότι σκοπός είναι η διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη χώρα, προς χάριν του δημοσίου συμφέροντος.

Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού αφορά άμεσα ή έμμεσα τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Έμμεσα, διότι έχουν διοχετευτεί κονδύλια μέσω άλλων μη συστημικών τραπεζών, οι οποίες μετέπειτα εξαγοράστηκαν από, ή συγχωνεύθηκαν με τις τέσσερις συστημικές.

Τα 46 δισ. ευρώ ισοδυναμούν με το 170,2% και 14,1%, αντίστοιχα, της λογιστικής αξίας ιδίων κεφαλαίων και της λογιστικής αξίας ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος.

Τα ποσοστά συμμετοχής του ΤΧΣ στις τέσσερις συστημικές τράπεζες, πριν από τις κινήσεις αποεπένδυσης, είναι:

▪ 8,9% στην Alpha Bank,

▪ 1,4% στην Eurobank,

▪ 40,39% στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος, και

▪ 27% στην Τράπεζα Πειραιώς.

Επιπλέον, το χαρτοφυλάκιο του ΤΧΣ εμπεριέχει και ποσοστό συμμετοχής ίσο με 69,51% στην Attica Bank.

Η κεφαλαιοποίηση στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στο κλείσιμο της συνεδρίασης της 6/10/2023 διαμορφωνόταν ως εξής:

▪ Alpha Bank: €2,87 δισ.,

▪ Eurobank: €5,26 δισ.,

▪ Εθνική Τράπεζα Ελλάδος: €4,63 δισ., και

▪ Τράπεζα Πειραιώς: €3,34 δισ.

Το συνολικό άθροισμα των ως άνω ποσών είναι περίπου 16,09 δισ. ευρώ.

Επιπροσθέτως την ίδια ημερομηνία, η Attica Bank είχε περίπου μισό δισεκατομμύριο ευρώ χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της αποεπένδυσης του ΤΧΣ

Από τη συνολική έκθεση του ΤΧΣ στις ελληνικές τράπεζες των 46 δισ. ευρώ και τα παραπάνω στοιχεία κεφαλαιοποίησης σε αγοραίες τιμές προκύπτει ότι, ακόμα και αν το ΤΧΣ κατείχε το 100% των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, οι ζημίες που θα κατέγραφε από την πώληση των μετοχών θα άγγιζαν το ύψος σχεδόν των 30 δισ. ευρώ, σημειώνει το ΚΕΠΕ. Αυτό συνεπάγεται μία απόδοση κατά προσέγγιση ίση με -65%. Εναλλακτικά, για να υπήρχε απόσβεση των 46 δισ. ευρώ, τότε θα έπρεπε η κεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών να ήταν τουλάχιστον 186% μεγαλύτερη από αυτή στις 6/10/2023.

Υπολογίζοντας τα μέσα δυνητικά έσοδα από την αποεπένδυση από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, σταθμισμένα με βάση τα παραπάνω ποσοστά συμμετοχής και τις αντίστοιχες κεφαλαιοποιήσεις, προκύπτει ότι με μηδενικό premium τα δυνητικά έσοδα αγγίζουν το ποσό των 3,10 δισ. ευρώ. Στη δε εξεζητημένη περίπτωση με υποθετικό 80% premium, αυτά ανέρχονται σε 5,58 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΚΕΠΕ. Παρατηρείται ότι ακόμη και με 80% premium και χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν η διαχρονική αξία του χρήματος, οι ζημίες ξεπερνούν τα 40 δισ. ευρώ, δηλαδή προκύπτει μία απόδοση σχεδόν -88%.

Εναλλακτικά, για να υπήρχε απόσβεση των 46 δισ. ευρώ, τότε, θα έπρεπε η κεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών να ήταν τουλάχιστον 1383% μεγαλύτερη από αυτή στις 6/10/2023. Δηλαδή, περίπου 14,83 φορές μεγαλύτερη αυτής στις 6/10/2023.

Σημειωτέον ότι ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s, σε ανακοίνωσή του στις 10 Οκτωβρίου 2023, αναφέρει ότι τα αναμενόμενα έσοδα του ΤΧΣ από την αποεπένδυση των ελληνικών τραπεζών είναι 3 δισ. με 4 δισ. ευρώ. Ως εκ τούτου, με βάση το ποσό της συνολικής επένδυσης 46 δισ. από το ΤΧΣ, οι υπαινισσόμενες ζημίες (implied losses) ανέρχονται σε 42 δισ. με 43 δισ. ευρώ ή, εναλλακτικά, η υπαινισσόμενη απόδοση (implied return) κυμαίνεται μεταξύ -91,3% και -93,5%, τονίζει το ΚΕΠΕ.

Τι συνέβη σε άλλες χώρες

Όπως σημειώνει το ΚΕΠΕ, σε άλλες χώρες, παρόμοιοι κρατικοί μηχανισμοί ύστερα από την αποεπένδυση κατέγραψαν είτε κέρδη είτε μικρότερες ζημίες. Παραδείγματος χάρη, στις ΗΠΑ προέκυψαν κέρδη για το Δημόσιο τόσο από τις συνολικές επενδύσεις του προγράμματος TARP12 (κέρδη 15,3 δισ. δολαρίων επί της αρχικής επένδυσης 426,4 δισ. δολαρίων, ή απόδοση +3,6%), όσο και από τις επενδύσεις του TARP στον τραπεζικό τομέα (κέρδη 30,4 δισ. δολαρίων επί της αρχικής επένδυσης 245,5 δισ. δολαρίων, ή απόδοση +12,4%), ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο προέκυψαν σχετικά μικρές ζημίες από την επένδυση – στήριξη στον τραπεζικό τομέα (ζημίες 23,2 δισ. λιρών επί της αρχικής επένδυσης 136,6 δισ. λιρών, ή εναλλακτικά απόδοση -17%).

Τι ζητά το ΚΕΠΕ

Κατόπιν τούτων, το ΚΕΠΕ τονίζει την ανάγκη να γίνει ένας λεπτομερής απολογισμός του έργου του ΤΧΣ σε όρους πλήρους διαφάνειας και συγκεκριμένα να ανακοινωθούν τα ακριβή κονδύλια ενίσχυσης για κάθε μία τράπεζα από την οποία απεμπλέκεται το ΤΧΣ, ώστε να είναι δυνατό να υπολογισθεί το καθαρό αποτέλεσμα μετά και την πώληση του αντίστοιχου μεριδίου λαμβάνοντας υπ’ όψιν τυχόν άλλα σχετικά έσοδα.

Οι ενδιαφερόμενοι φορείς του Δημοσίου, καθώς και η ακαδημαϊκή – ερευνητική κοινότητα, οφείλουν να αξιολογήσουν τις πρακτικές που υιοθετήθηκαν από το ΤΧΣ στο πλαίσιο της διεθνούς εμπειρίας. Στόχος αυτής της αξιολόγησης πρέπει να καταλήξει σε προτάσεις πολιτικής σχετικά με το τι πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να είχαν ληφθεί, δεδομένων των περιορισμών που επέβαλε η οικονομική συγκυρία, ούτως ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες ζημιογόνες ενέργειες στο μέλλον για το ελληνικό Δημόσιο.