Η νέα "Μεγάλη Σκακιέρα"

Στο “The Grand Chessboard”, ο Ζμπίγκ, πραγματεύεται σε μια εξίσου κρίσιμη στιγμή για το διεθνές σύστημα, το ποια θα πρέπει να είναι η παγκόσμια στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών, για τη διατήρηση της ηγετικής τους θέσης στον κόσμο. Κεντρικό στοιχείο της ανάλυσής του είναι η άσκηση εξουσίας στην ευρασιατική γη, η οποία φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, των φυσικών πόρων και της οικονομικής δραστηριότητας του πλανήτη. Εκτεινόμενη από την Πορτογαλία έως τον Βερίγγειο Πορθμό, από τη Λαπωνία έως τη Μαλαισία, η Ευρασία είναι η «μεγάλη σκακιέρα» στην οποία θα επικυρωθεί και θα αμφισβητηθεί η υπεροχή της Αμερικής τα επόμενα χρόνια.

Ερχόμενος ξανά σε επαφή με την εκπληκτική αυτή ανάλυση του καθηγητή μου, ανάμεσα στις γραμμές άρχισα να βλέπω τη “Μεγάλη Εικόνα”, στη “Νέα Μεγάλη Σκακιέρα”, που διαμορφώνεται μπροστά στα μάτια μας σήμερα και δυστυχώς η σημερινή Ουάσιγκτον και οι πολιτικές ηγεσίες στην Ευρώπη, αδυνατούν να κατανοήσουν και να διαμορφώσουν μια στρατηγική επιβίωσης και διατήρησης ενός κυρίαρχου ρόλου στο διεθνές σύστημα.

Η Δύση αντιμετωπίζει μια υπαρξιακή απειλή και όλα δείχνουν ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, δεν έχουν πάρει μυρωδιά για τι συμβαίνει και το τι έρχεται με αποτέλεσμα, μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, ο δυτικός κόσμος και κυρίως η Ευρώπη, να μετατραπεί, από μια πρωτεύουσας στρατηγικής σημασίας πολιτικά και οικονομικά, σε μια δευτέρου επιπέδου, ταλανιζόμενη από οικονομική δυσπραγία και πολιτική και κοινωνική παρακμή, περιοχή στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα.

Όλοι δίνουν μεγάλη σημασία στο αφήγημα της κρίσης στην Ουκρανία, τοποθετώντας στο κέντρο της στρατηγικής της Δύσης, την ήττα και την ταπείνωση της Ρωσίας, χάνοντας ταυτόχρονα τη “Μεγάλη Εικόνα”, και την πραγματική ουσιαστική πρόκληση της εποχής μας.

Την ώρα που η Ευρώπη σπαράσσεται από την ενεργειακή κρίση, η οποία ήδη έχει αρχίσει να προκαλεί δυσμενείς οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες. Και την ώρα που η Αμερική αντιμετωπίζει ένα τρομακτικό και διευρυνόμενο κάθε ημέρα που περνά εσωτερικό πολιτικό και κοινωνικό διχασμό, ο οποίος τείνει να πάρει εμφυλιοπολεμικές διαστάσεις, η έμφαση του διεθνούς συστήματος πολιτικά, αλλά κυρίως οικονομικά, μετατοπίζεται στην Ασία.

Μέσα στην εβδομάδα που πέρασε, όσοι αναλύουν σοβαρά και μέσα από τη σχολή σκέψης του ρεαλισμού τις διεθνείς εξελίξεις και δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλοί, στο δυτικό κόσμο, παρακολούθησαν με έντονη ανησυχία της συνάντηση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν.

Στη συνάντηση αυτή συμμετείχαν ως μέλη, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, το Ιράν, το Πακιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, και κλήθηκαν να συμμετάσχουν η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, ο τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, ανέφερε ότι η Τουρκία θα γίνει μέλος του Οργανισμού, στην επόμενη συνάντηση στην Ινδία.

Οικονομικά και πληθυσμιακά, ο εν λόγω οργανισμός, ξεπερνά κατά πολύ πλέον το μέγεθος της Δύσης και εκεί είναι που αρχίζει το παιχνίδι στη “Νέα Μεγάλη Σκακιέρα”, του διεθνούς συστήματος.

Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, και οι κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία, ανέδειξαν με πολύ άκομψο τρόπο την μονολιθική επιρροή που ασκούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση, στο μέχρι σήμερα διεθνές σύστημα, κυρίως στον οικονομικό τομέα, που πλέον είναι και ο κυρίαρχος τομέας στη διεθνή αλλά και στην εθνική ασφάλεια.

Αυτό έφερε στην επιφάνεια όλη την απέχθεια που οι περισσότερες από αυτές τις χώρες, τρέφουν για δεκαετίες, για το τρόπο με τον οποίο η Δύση και ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, επιβάλλουν το δικό τους τρόπο σκέψεις και τις δικές τους πολιτικές στο διεθνές σύστημα. Και αυτή τη φορά, αποφάσισαν να δείξουν καθαρά αυτή την αγανάκτηση. Από την πλευρά των ΗΠΑ και της Ευρώπης (εκεί περιορίζεται πλέον αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε Δύση), ο τρόπος διαχείρισης της κρίσης στην Ουκρανία, κυρίως στην οικονομία, δεν βοήθησε στο να λειανθεί αυτή η αγανάκτηση, το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει.

Παραδοσιακά, στο μέχρι σήμερα διεθνές σύστημα, το χαρτί το οποίο πουλούσε η Ευρώπη ήταν ότι αποτελούσε μια μεγάλη και εύρωστη αγορά, για τα προϊόντα και την τεχνολογία που κατασκευάζονταν σε όλες αυτές τις χώρες της Ασίας.

Η Αμερική, την ίδια στιγμή, πρωτοστατούσε στην έρευνα και στην τεχνολογία, αλλά και στην προσέλκυση των καλύτερων μυαλών στα αμερικανικά πανεπιστήμια, με αποτέλεσμα να μπορεί να παίζει το παιχνίδι του ισχυρού απέναντί τους.

Και ερχόμαστε στο που βρισκόμαστε σήμερα.

Η Ευρώπη, πολύ πριν την κρίση που έχει προκαλέσει η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, είχε αρχίσει να συρρικνώνεται οικονομικά και στρατηγικά. Η κορύφωση λόγω της δια αντιπροσώπου σύγκρουσης των ΗΠΑ με τη Ρωσία, της ενεργειακής κρίσης δίνει τη χαριστική βολή στην Ευρώπη, η οποία λόγω της δεινής οικονομικής κρίσης η οποία βρίσκεται προ των πυλών και της φτωχοποίησης που θα προκαλέσει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, θα απωλέσει πλήρως την αίγλη της μεγάλης και πλούσιας αγοράς. Ήδη στο τραγελαφικό μαγαζί των Βρυξελλών άρχισε ο σκυλοκαβγάς μεταξύ της ανίκανης ηγεσίας με τον Μισέλ να πυροβολεί την φον ντερ Λάιεν.

Η Αμερική, όλο και περισσότερο χάνει την πρωτοκαθεδρία στον πόλεμο της τεχνολογίας και της προσέλκυσης των αρίστων, διότι στο εσωτερικό της επικρατεί πλέον συνολική τρικυμία εν κρανίο.

Το χρήμα, η τεχνολογία, το επενδυτικό ενδιαφέρον οι αγορές στρέφονται με φρενήρεις ρυθμούς στην Ασία και αυτός ο δρόμος δεν φαίνεται να έχει επιστροφή.

Τον πρώτο ρόλο σε αυτή τη “Νέα Μεγάλη Σκακιέρα”, γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά και οικονομικά, τον έχει η Κίνα και μετά τη στρατηγική ανοησία του Πούτιν στην Ουκρανία, η Μόσχα είναι αναγκασμένη να παίξει τον πιστό παραστάτη του Πεκίνου, σε αυτό παιχνίδι. Η Ινδία μπαίνει στο παιχνίδι δυναμικά, και όπως μου επεσήμανε ένας πολύ στενός φίλος και εξαιρετικό αναλυτικό μυαλό όσο αφορά τις διεθνείς εξελίξεις, η Αυστραλία θα μπορούσε να παίξει, λόγω θέσης, στο πρώτο τραπέζι, αλλά θα πρέπει να βρει μπούσουλα, και η Ιαπωνία είναι αυτή που έρχεται από το βάθος δυναμικά στο μέλλον, λόγω κουλτούρας, τεχνολογικών και οικονομικών βάσεων, και κυρίως λόγω του γεγονότος ότι έχει αντιληφθεί ότι δεν πρέπει να συγκρουστεί ανοικτά με την Κίνα.

Τουρκία – Κύπρος και η άρση του εμπάργκο όπλων

Εσκεμμένα, άφησα μια ιδιαίτερη αναφορά στην Τουρκία και στην εξαιρετικής σημασίας παρουσία του Ερντογάν στη συνάντηση της Σαμαρκάνδης. Η Τουρκία πλέον, έχει πάρει ένα δρόμο χωρίς επιστροφή στην αντίθετη κατεύθυνση από τη Δύση. Είναι ζήτημα χρόνου να περάσει και επίσημα στο στρατόπεδο της Ασίας. Δεν έχει κανένα λόγο να ασχολείται με την ιστορία της εισόδου στην παρακμάζουσα με γοργούς ρυθμούς Ευρωπαϊκή Ένωση και όπως όλα δείχνουν η σχέση της με τις ΗΠΑ, δύσκολα θα επουλωθεί.

Η κίνηση της Ουάσιγκτον να άρει πλήρως το εμπάργκο όπλων έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, μια θετική εξέλιξη εκ πρώτης όψεως, είναι ακόμη ένα καρφί στο επερχόμενο, εξαιρετικά πιθανό, διαζύγιο της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον.

Μια επισήμανση. Ας μην βιαζόμαστε στην Αθήνα και τη Λευκωσία να πανηγυρίσουμε. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, πολύ σωστά έλεγαν, φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας. Η κίνηση αυτή είναι πιθανόν να πυροδοτήσει μεγάλη ένταση και να καταστήσει την Κύπρο, πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των νέων αντιμαχόμενων στρατοπέδων στη “Νέα Διεθνή Σκακιέρα”. Είναι πολύ πιθανό να δούμε ανάπτυξη του Αντιπυραυλικού Συστήματος S-400 από τη Ρωσία στα κατεχόμενα, καθώς και άλλες προκλητικές ενέργειες με τον κίνδυνο ενός επεισοδίου να ενισχύεται.

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι διαμορφώνεται μια “Νέα Μεγάλη Σκακιέρα”, στο διεθνές σύστημα. Η παρτίδα θα είναι πολύ πιο σκληρή, πιο πολύπλοκη και πιο αδυσώπητη, από αυτή του Ψυχρού Πολέμου. Τότε στην αιχμή του δόρατος της αντιπαράθεσης βρίσκονταν ο πυρηνικός όλεθρος και η ισορροπία του τρόμου απέτρεπε τη σύγκρουση. Σήμερα η σύγκρουση θα είναι οικονομική, και το πεδίο θα είναι η καθημερινότητα, η ενέργεια, η τεχνολογία, τα τρόφιμα, το νερό.

Σε αυτό το σκηνικό η Δύση και η Ευρώπη έχουν πυροβολήσει τα πόδια τους, με την παρακμή που έχουν προκαλέσει στις κοινωνίες και το δυτικό πολισμό, διαδοχικά άνευρες και ανίκανες να διαμορφώσουν στρατηγική πολιτικές ηγεσίες.

Η Δύση κέρδισε τον Ψυχρό Πόλεμο, διότι υπήρχαν ηγέτες με σταθερές πολιτικές και ιδεολογικές βάσεις που ακουμπούσαν στις παραδόσεις και τις αξίες του δυτικού πολιτισμού. Σήμερα υπάρχει ένας άοσμος, απροσδιόριστος, αχταρμάς χωρίς σταθερή ιδεολογική και πολιτισμική βάση.

Υπάρχει άμεση ανάγκη για ένα συστημικό σοκ που θα οδηγήσει σε ολική επαναφορά στις ρίζες του δυτικού κόσμου που στηρίζεται στις κλασσικές φιλελεύθερες ιδέες, παραδόσεις και αξίες. Οτιδήποτε άλλο σημαίνει παρακμή και καταστροφή.

*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο

Πηγή: thepresident.gr