Το κράτος «κακιά πεθερά» και το δημοσιονομικό κόστος.

Ο εκπαιδευτής τότε τον ρώτησε: «Θα μιλούσατε με αυτόν τον τρόπο για τους πελάτες σας;»

-Όχι φυσικά. Οι πελάτες μου έρχονται εθελοντικά να αγοράσουν, δεν έχουν καμία συμβατική υποχρέωση.

-Αυτό που σας διαφεύγει είναι ότι και οι εργαζόμενοι, προκειμένου να κρατήσουν την δουλειά τους, θα τηρήσουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις. Την πραγματική παραγωγικότητά τους όμως, την προσφέρουν εθελοντικά. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Αυτή η ιστορία θα έπρεπε να διδάσκεται στην ΑΑΔΕ και το Υπουργείο Οικονομικών. Πράγματι οι πολίτες είμαστε υποχρεωμένοι να πληρώνουμε τους φόρους μας και να τηρούμε τις φορολογικές διαδικασίες. Το στοίχημα για την διοίκηση είναι να το κάνουμε με ευκολία και όχι ως αγγαρεία. Όσο η διοίκηση δίνει έμφαση αποκλειστικά στην υποχρεωτικότητα και τα υψηλά πρόστιμα, δεν θα καταφέρει ποτέ να καλλιεργήσει στην κοινωνία την πραγματική φορολογική συμμόρφωση. Αυτή θα έρθει μόνο όταν οι φορολογικές διαδικασίες γίνουν εύκολες, οπότε και οι επιχειρήσεις, όσο πιο πιστά εφαρμόζουν τις διατάξεις, τόσο πιο εύκολη θα είναι και η σχέση τους με την εφορία.

17 χρόνια λογιστής, έχω διαπιστώσει ότι πολλοί επιχειρηματίες, ειδικά σε νεαρή ηλικία, θέλουν πραγματικά να είναι σωστοί, ώστε να μην προσθέτουν στο επιχειρηματικό ρίσκο και το φορολογικό. Θέλουν να είναι όλα τακτοποιημένα, να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο. Πολύ σύντομα όμως καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι από δύσκολο, ως ακατόρθωτο. Η διοίκηση βάζει παντού παγίδες και εξαντλεί την αυστηρότητά της σε ανούσιες τυπολατρίες, κάνοντας την καθημερινότητα τους με τις φορολογικές διαδικασίες πολύ δύσκολη.

Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο. H διοίκηση βλέποντας ότι υπάρχει έλλειψη φορολογικής συνείδησης, αντί να διευκολύνει τις διαδικασίες, τις κάνει όλο και πιο δύσκολες, ακριβώς γιατί δεν εμπιστεύεται τους πολίτες. Ταυτόχρονα, προσπαθεί να επιβληθεί με τον φόβο, κάνοντας τα πρόστιμα ολοένα και πιο αυστηρά. Έχουμε φτάσει σε σημείο να θεωρείται ευνοϊκή μια ρύθμιση, η οποία περιορίζει τα πρόστιμα, στις 30.000 ή 50.000 ευρώ!

Τα χρόνια των μνημονίων, όταν ήμασταν στην κορύφωση των δομικών οφειλών στα φορολογικά, η διοίκηση επαναλάμβανε ότι «σκοπός μας είναι να φτιάξουμε έναν φορολογικό μηχανισμό που θα φοβούνται οι πολίτες». Πράγματι το κατάφεραν, το δυστύχημα είναι ότι την εφορία την φοβούνται περισσότερο οι συνεπείς, παρά οι στρατηγικοί φοροδιαφεύγοντες.

Η διοίκηση επιμένει να στέκεται στους φορολογούμενους και στις επιχειρήσεις ως «κακιά πεθερά» και όχι ως λειτουργός που τους βοηθά στις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Η φράση, «πηγαίντε στο λογιστή σας» έχει γίνει ρεφρέν σε όλες τις εφορίες, όχι τόσο γιατί οι εφοριακοί δεν θέλουν να εξυπηρετήσουν, αλλά γιατί δεν μπορούν. Η αδυναμία αυτή προκύπτει από τον μικρό αριθμό τους, την έλλειψη σωστής εκπαίδευσης, την πολυνομία, τον περιορισμό του κάθε υπαλλήλου αποκλειστικά και μόνο στο αντικείμενό του ενώ συχνά κάθε πράξη του πολίτη εμπλέκει και άλλα τμήματα ή και άλλες υπηρεσίες και τέλος την έλλειψη οργάνωσης της δημόσιας υπηρεσίας.

Για να γίνω κατανοητός, θα δώσω δύο παραδείγματα.

Εδώ και λίγα χρόνια δίνεται η δυνατότητα στους παντρεμένους να κάνουν χωριστή δήλωση, αρκεί να το δηλώσουν μέχρι τέλος Φεβρουαρίου. Γιατί μέχρι τέλους Φεβρουαρίου; Δεν υπάρχει κανένας λόγος να βάζουν αυτόν τον περιορισμό. Από τη στιγμή που οι δηλώσεις γίνονται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά, γιατί να μην είναι ανοικτή η επιλογή, μέχρι τη στιγμή που ένας από τους δύο συζύγους υποβάλλει τη δήλωσή του; Εικάζω ότι η σκέψη της διοίκησης ήταν «ας μην τους αφήσουμε το σύστημα ανοικτό, γιατί θα υπάρχει κατάχρηση». Ποια κατάχρηση μπορεί να υπάρξει στην χωριστή υποβολή δηλώσεων, μόνο το μυαλό ενός γραφειοκράτη μπορεί να εξηγήσει.

Αντιμετώπισα φέτος την εξής περίπτωση. Ζευγάρι παντρεύτηκε τέλος Ιουνίου. Ο σύζυγος είχε ήδη υποβάλλει δήλωση. Η σύζυγος όχι. Όταν πήγε η σύζυγος να υποβάλλει δήλωση διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε, γιατί το σύστημα την εμφάνιζε παντρεμένη, δεν είχε δηλώσει ότι επιθυμεί να κάνει χωριστή δήλωση (και πώς να το κάνει; Τον Φεβρουάριο δεν ήταν παντρεμένη) ενώ ο άντρας της είχε ήδη υποβάλλει δήλωση.

Καλώ την εφορία για να λύσω το πρόβλημα και μου απαντούν: «Δυστυχώς δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Θα πρέπει να κάνει την δήλωσή της χειρόγραφα, αφού προσκομίσει υπεύθυνη δήλωση, ότι αδυνατεί να την κάνει ηλεκτρονικά γι’ αυτόν και γι’ αυτόν τον λόγο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Αυτές τις οδηγίες έχουμε και από τα κεντρικά»

Δημοσίευσα αυτήν την ιστορία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να εκτονώσω την οργή μου. Τότε μια εντελώς άγνωστη σε εμένα πολιτική μηχανικός, μου απάντησε ότι είχε το ίδιο ακριβώς πρόβλημα, δεν της έδινε λύση κανένας στην εφορία, ούτε βρήκε λογιστή να την βοηθήσει, αλλά τελικά μπήκε στην αίτηση χωριστής δήλωσης, και της επέτρεψε να κάνει την αίτηση και μετά να υποβάλλει χωριστή δήλωση!

Ακολούθησα την συμβουλή της και είχε απόλυτο δίκιο. Ενημέρωσα την εφορία η οποία ενθουσιάστηκε με την πληροφορία, με ευχαρίστησε θερμά που τους ενημέρωσα και με διαβεβαίωσαν ότι θα ενημερώσουν και τα κεντρικά!

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο τρόπος που εφαρμόζει η διοίκηση τα My Data, την πιο μεγαλεπήβολη φορολογική μεταρρύθμιση από συστάσεως του Ελληνικού κράτους. Μέχρι και αυτή τη στιγμή που μιλάμε, ενώ έχουμε μπει στην υποχρεωτική εφαρμογή τους, δεν υπάρχει μια διάταξη, ένας νόμος, μια εγκύκλιος ή έστω ένα εγχειρίδιο, που να περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις και έναν πρακτικό οδηγό, για το τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις, οι λογιστές και οι μηχανογράφοι. Συνέπεια; Επικρατεί πλήρης σύγχυση!

Η ΑΑΔΕ κρύβεται πίσω από το γεγονός ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν τον νόμο. Και τα My Data είναι νόμος, αν και κατακερματισμένος, έστω και με κενά και ασαφή σημεία. Δεν θεωρεί καθήκον της να διευκολύνει τις επιχειρήσεις να μάθουν σωστά τον νόμο, ώστε να τον τηρούν όπως πρέπει. Αυτό που πρακτικά λέει στις επιχειρήσεις είναι «κόψτε το λαιμό σας και μάθετε τι ισχύει, είναι υποχρέωσή σας.»

Θα υπήρχε καμία εταιρεία πληροφορικής στον κόσμο η οποία θα έβγαζε ένα πολύ φιλόδοξο λογισμικό και δεν θα φρόντιζε να το κάνει φιλικό και στους μηχανογράφους και στους λογιστές και στους χρήστες; Ασφαλώς και όχι. Θα φρόντιζε με κάθε τρόπο να τους κάνει εύκολο και να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν και να το αγαπήσουν.

Θα μου πείτε, η εταιρεία πληροφορικής προσδοκά να βγάλει χρήματα από το λογισμικό της, γι’ αυτό προσπαθεί να προσελκύσει πελάτες. Μα και η ΑΑΔΕ για τον ίδιο λόγο επιβάλλει τα My Data: για να εισπράττει μεγαλύτερο ποσοστό φόρων απ’ ότι κάνει μέχρι τώρα. Θα έπρεπε να δείξει στις επιχειρήσεις τι έχουν να κερδίσουν από τα My Data (και πράγματι έχουν να κερδίσουν πολλά, αν εφαρμοστούν σωστά και συγκροτημένα) ώστε να προτιμούν και οι ίδιες την σωστή εφαρμογή τους, ακόμα και αν αυτό σημαίνει γι’ αυτές επιπλέον αποκάλυψη φορολογητέας ύλης! Αυτή τη στιγμή τα My Data δεν είναι τίποτα άλλο από ένας πονοκέφαλος, που ταλαιπωρεί κυρίως τις συνεπείς επιχειρήσεις, γιατί οι μη συνεπείς, απλά δεν νοιάζονται τόσο.

Η οικονομία είναι επιστήμη, γιατί μπορεί να μετρά τις οικονομικές επιπτώσεις συμπεριφορών που δύσκολα υπολογίζονται ή μοιάζουν χωρίς κόστος. Είμαι βέβαιος ότι αν υπήρχε μια μελέτη που θα μετρούσε πόσο κοστίζει για το Ελληνικό Κράτος η εμμονή της διοίκησης στην υποχρεωτικότητα και η αδιαφορία της να κάνει θελκτική και εύκολη την φορολογική συμμόρφωση, θα μέναμε με το στόμα ανοικτό.

Θα κλείσω με ένα επιτυχημένο παράδειγμα. Αυτό του ΓΕΜΗ. Από τη στιγμή που το ΓΕΜΗ αντικατέστησε την περιφέρεια και το πρωτοδικείο, μολονότι έχουμε συνεχείς αλλαγές, βλέπουμε ότι οι διαδικασίες λειτουργούν πολύ καλά, δεν υπάρχουν παράπονα και το κυριότερο, οι λογιστές και οι επιχειρήσεις δεν το παίρνουμε από φόβο. Οι λόγοι είναι οι εξής: Απαντούν στα τηλέφωνα με συνέπεια, γνώσεις και μεταδοτικότητα. Η υπηρεσία χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τα e-mail και δίνει καθοδήγηση. Τρίτον και κυριότερον, από τη στιγμή που τις διαδικασίες τις έχει αναλάβει το ΓΕΜΗ, δεν επιβάλλονται πρόστιμα, οπότε δεν πανικοβαλλόμαστε αν κάτι αγνοούμε ή αν γίνει κάποιο λάθος χωρίς δόλο. Θα μας έρθουν άμεσα οι οδηγίες με το τι κάναμε λάθος και πώς να το διορθώσουμε. Ας ελπίσουμε η διοίκηση να παραδειγματιστεί από το ΓΕΜΗ ώστε να ακολουθήσουν την ίδια επιτυχημένη πορεία και οι υπόλοιπες δημόσιες υπηρεσίες. Οι δυνάμεις που θα απελευθερωθούν και θα είναι διαθέσιμες για πραγματικά παραγωγική εργασία, θα είναι ικανές να μας απογειώσουν.

Ο Αγαμέμνονας Σταυρόπουλος, Λογιστής - Φοροτεχνικός Α' τάξης είναι μέτοχος και υπεύθυνος λογιστής της εταιρείας New Accounts A.E."

Άλλα άρθρα του Αγαμέμνονα Σταυρόπουλου στο fpress.gr