Γιατί η επιβολή εισφορών στους εταίρους των ΙΚΕ θα "σκοτώσει" τα startups

Η ΙΚΕ (Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία), είναι νέας μορφής εταιρεία, η οποία ξεκίνησε από το 2012 με τον Ν. 4072/2012. Κύρια χαρακτηριστικά της είναι τα ακόλουθα:

1. Οι εταίροι δεν αποκτούν εμπορική ιδιότητα και για τον λόγο αυτό δεν ασφαλίζονται. Οι εταίροι της ΙΚΕ λογίζονται ως επενδυτές, όχι ως επιχειρηματίες, κατά το πρότυπο των Α.Ε. όπου εμπορική ιδιότητα αποκτούν μόνο οι εταίροι οι οποίοι ταυτόχρονα είναι και μέλη Δ.Σ. Στην ΙΚΕ, εμπορική ιδιότητα, άρα και υποχρέωση ασφάλισης, έχουν οι διαχειριστές, οι οποίοι μπορεί να είναι εταίροι ή και τρίτοι.
2. Λόγω της μη απόκτησης εμπορικής ιδιότητας, εταίροι ΙΚΕ μπορούν να είναι χωρίς πρόβλημα άτομα που δεν μπορούν να μετέχουν σε άλλες μορφές εταιρειών πλην Α.Ε., όπως π.χ. συνταξιούχοι και υπό προϋποθέσεις δικηγόροι ακόμα και δημόσιοι υπάλληλοι.
3. Οι ΙΚΕ έχουν ελάχιστο κεφάλαιο 1€, σε αντίθεση με τις Α.Ε. που το κεφάλαιό τους θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 24.000€.
4. Το καταστατικό τους και οι μεταβολές τους γίνονται με ιδιωτικό συμφωνητικό, δεν απαιτείται δηλαδή συμβολαιογραφικό έγγραφο.
5. Τα εταιρικά μερίδια είναι ονομαστικά και δηλωμένα στο μητρώο της εφορίας
6. Τα εταιρικά μερίδια δεν μπορούν να μεταβιβάζονται σε τρίτους, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων εταίρων.
7. Ως κεφαλαιουχική εταιρεία, τηρεί υποχρεωτικά διπλογραφικά βιβλία.

Ας δούμε με ένα παράδειγμα γιατί η ύπαρξη των ΙΚΕ, βελτιώνει κατά πολύ το επιχειρείν, ειδικά για νεοφυείς επιχειρήσεις. Έστω η Άννα και ο Κώστας, δύο φοιτητές οι οποίοι σχεδιάζουν μια εφορμογή για smartphones και θέλουν να την βγάλουν στην αγορά. Η ΙΚΕ τους επιτρέπει να αποκτήσουν μια εταιρεία χωρίς κεφάλαια. Αναζητώντας χρηματοδότηση, πριν απευθυνθούν σε μεγάλους επενδυτές, μπορούν να κινηθούν σε απλούς ιδιώτες, ακόμα και συνταξιούχους. Οι επενδυτές που πιστεύουν ότι η Άννα και ο Κώστας σχεδιάζουν ένα προϊόν που έχει βλέψεις, μπορούν να επενδύσουν στην εταιρεία τους, χωρίς καμία άλλη επιβάρυνση ή κίνδυνο, πλην του κεφαλαίου που θα επενδύσουν. Από την άλλη, η Άννα και ο Κώστας, μην έχοντας οι ίδιοι κεφάλαια, δεν θα χάσουν τον έλεγχο της εταιρείας τους με την είσοδο νέων επενδυτών, καθώς τα εταιρικά μερίδια που θα αποκτήσουν οι τελευταίοι θα εκδοθούν με αξία υπέρ το άρτιο. Αν λοιπόν η Άννα και ο Κώστας έχουν βάλει από 100 ευρώ ο καθένας τους στην εταιρεία ως αρχικό κεφάλαιο, μπορούν να κρατήσουν ποσοστό επί του κεφαλαίου πάνω από 50% ακόμα και αν οι υπόλοιποι εταίροι έχουν βάλει στην εταιρεία εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Από την άλλη, οι επενδυτές που έχουν βάλει πολλαπλάσια χρήματα έναντι των ιδρυτών που κατέχουν την πλειοψηφία, μπορούν να έχουν προτεραιότητα ακόμα και αποκλειστικότητα σε ένα ορισμένο ύψος κερδών. Αν κάποιοι από εσάς δυσκολεύεστε να παρακολουθήσετε τα παραπάνω, αρκεί να συγκρατήσετε ότι η ΙΚΕ είναι μια απλή μορφή εταιρείας, που παρέχει ταυτόχρονα την ευελιξία ο επιχειρηματίας να αποκτήσει εύκολα και φθηνά εταιρικό ΑΦΜ και να αναζητήσει εύκολα επενδυτές, οι οποίοι δεν παίρνουν ρίσκο άλλο από τα χρήματα που επενδύουν και οι οποίοι μπορούν να διασφαλίσουν τα κέρδη τους αν η εταιρεία επιτύχει τους σκοπούς της.

Αν δεν υπήρχε η ΙΚΕ, η Άννα και ο Κώστας προκειμένου να έχουν τα παραπάνω οφέλη, θα έπρεπε να έχουν τουλάχιστον 24.000 ευρώ κεφάλαιο, συν τα έξοδα της ίδρυσης που απαιτούν συμβολαιογραφικό έγγραφο. Αν δεν είχαν τα απαιτούμενα χρήματα, θα επέλεγαν εταιρικές μορφές στις οποίες οι επενδυτές ή θα αποκτούσαν εμπορική και ασφαλιστέα ιδιότητα ή δεν θα είχαν εταιρική σχέση, απλά σχέση δανειστή – δανειζόμενου, περιορίζοντας δραστικά την απόδοση της επένδυσης και καθιστώντας την ακριβή λόγω χαρτοσήμου.

Τι θα συμβεί αν επιβληθούν ασφαλιστικές εισφορές στους εταίρους της ΙΚΕ της Άννας και του Κώστα; Αρχικά όσοι συνταξιούχοι, δικηγόροι ή δημόσιοι υπάλληλοι είχαν επενδύσει στην εταιρεία τους, θα πρέπει να αποσυρθούν καθώς θα υπάρχει ασυμβίβαστο. Αν υπάρχουν εταίροι οι οποίοι έχουν ήδη την εμπορική ιδιότητα, η επιβολή των ασφαλιστικών εισφορών στους εταίρους, δεν θα τους επιβαρύνει ούτε ένα ευρώ, αλλά θα δημιουργήσει περιπλοκές και σε αυτούς και στην εταιρεία. Οι περιπλοκές αυτές ξεκινούν από την τεράστια γραφειοκρατία που συνεπάγεται η απόκτηση ασφαλιστέας ιδιότητας και δυστυχώς δεν σταματούν πουθενά.

Ο βαθμός επικινδυνότητας μιας επενδυτικής τοποθέτησης, ορίζεται από τον κίνδυνο που διατρέχει ο επενδυτής στο χειρότερο δυνατό σενάριο. Σε μια εταιρεία το χειρότερο δυνατό σενάριο είναι να εξαφανιστούν οι εταίροι που κατέχουν την πλειοψηφία και οι εκπρόσωποι – διαχειριστές της, χωρίς να δίνουν σημεία ζωής και αφήνοντας την εταιρεία στα χαρτιά μόνο ενεργή και συνήθως με χρέη. Οι εναπομείναντες εταίροι, όσο δεν έχουν ασφαλιστέα ιδιότητα, δεν έχουν κανένα πρόβλημα. Απλά έχασαν τα χρήματα που επένδυσαν. Αυτά έχει το επιχειρείν. Αν όμως έχουν ασφαλιστέα ιδιότητα, έχουν τεράστιο πρόβλημα. Το πρόβλημα αυτό θα το διαπιστώσουν όταν σταματήσουν να είναι γραμμένοι στον ΕΦΚΑ ως ελεύθεροι επαγγελματίες για λόγους άσχετους με την ΙΚΕ. Τότε θα έρθουν αντιμέτωποι με οφειλές ασφαλιστικών εισφορών για μια εταιρεία «φάντασμα», για την οποία δεν είχαν καμία ευθύνη για τις εκρεμμότητές της και για την οποία θα πρέπει να μπουν σε μια πολυδάπανη και χρονοβόρα διαδικασία να την κλείσουν με δικαστική απόφαση, ενώ παράλληλα μπορούν να βρεθούν μπλεγμένοι για οφειλές της εταιρείας προς τρίτους! Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσες τέτοιες περιπτώσεις έχουν υπάρξει λόγω συμμετοχής κάποιων σε ΕΠΕ, έστω και με ελάχιστα ποσοστά. Αυτό ήταν ένα πρόβλημα που έλυναν οι ΙΚΕ. Το ότι δεν έμπλεκες με τον ΕΦΚΑ δεν είχε τόσο την ταμειακή διάσταση, κυρίως είχε την γραφειοκρατική διάσταση, ότι ο εταίρος – μη διαχειριστής δεν θα έμπλεκε για αμαρτίες άλλων.

Το πρόβλημα όμως έχει και την αντίθετη όψη. Ακόμα και αν η ΙΚΕ ζει και βασιλεύει και είναι καθόλα άψογη και κερδοφόρα, μπορεί να αποκτήσει τεράστια προβλήματα από το γεγονός ότι ένας εταίρος της χρωστά στον ΕΦΚΑ τις προσωπικές του ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό μπορεί να μπλοκάρει την χορήγηση ασφαλιστικής ενημερότητας η οποία έχει μια σειρά από παρενέργειες. Από αδυναμία επέκτασης σκοπού, μέχρι την συμμετοχή σε επιδοτούμενα προγράμματα και μέχρι την αδυναμία είσπραξης απαιτήσεων από το δημόσιο. Τα προβλήματα αυτά τα αντιμετωπίζουν οι ΙΚΕ σήμερα με τους διαχείριστές τους, μολονότι οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις του διαχειριστή είναι προσωπικές και όχι της εταιρείας. Ακόμα και αν μια εγκύκλιος του ΕΦΚΑ λύσει το πρόβλημα, λέγοντας ότι οι τυχόν οφειλές ενός εταίρου δεν επηρεάζουν τη λήψη ασφαλιστικής ενημερότητας κανείς δεν θα μείνει ήσυχος ότι το πρόβλημα αυτό δεν θα παρουσιαστεί στο μέλλον. Η απόσταση που διανύεται από την επιβολή ασφαλιστικών εισφορών σε εταίρους ΙΚΕ, ενώ συστατικό στοιχείο των ΙΚΕ είναι η μη ύπαρξη εμπορικής ιδιότητας των εταίρων, είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που τυχόν καλυφθεί με το να καθίσταται η ΙΚΕ υπεύθυνη για τις ασφαλιστικές οφειλές των εταίρων της. Γιατί εν τέλει, το χειρότερο κακό που κάνει μια τέτοια απόφαση, δεν είναι τα πραγματικά προβλήματα που περιγράφηκαν παραπάνω, αλλά το ότι με τόση ευκολία αιφνιδιάζεται ο επιχειρηματικός κόσμος με την πλήρη ανατροπή του πλαισίου, η ελαφρότητα με την οποία παίρνουν πίσω ένα νομοθέτημα που τόσο ευεργέτησε το επιχειρηματικό περιβάλλον στην χώρα μας και μάλιστα εν καιρώ κρίσης.

Είναι δε απορίας άξιο το γεγονός ότι ακριβώς η τόση μεγάλη επιτυχία της ΙΚΕ αντιμετωπίζεται με τόση καχυποψία και προβάλλεται ως ο υπ’ αριθμόν ένα λόγος για να επιβληθούν ασφαλιστικές εισφορές στους εταίρους της. Δηλαδή προβάλλεται ως λόγος ότι οι εταίροι μιας ΙΚΕ, επιλέγουν ΙΚΕ μόνο και μόνο για μην ασφαλιστούν. Κανείς δεν σκέφτεται ότι:

1. Δεν είναι κανένα προνόμιο να μένεις ανασφάλιστος. Συνήθως δεν γίνεται από επιλογή, αλλά από ανάγκη.
2. Ο εταίρος της ΙΚΕ είναι επενδυτής, δεν εργάζεται. Αν εργάζεται στην επιχείρησή του, τότε θα πρέπει να πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές. Από το 2017 που τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν ενοποιηθεί στον ΕΦΚΑ, έχουν επιβληθεί πρόστιμα ανασφάλιστης εργασίας (10.500 ανά άτομο) σε όσους εταίρους ΙΚΕ διαπιστώθηκε ότι εργάζονται χωρίς να είναι ούτε διαχειριστές, ούτε μισθωτοί.
3. Για όσους όντως εισφοροδιαφεύγουν δουλειά του κράτους είναι να τους πιάσει και να τους επιβάλλει τα νόμιμα. Το να στερείς από υγιείς και ειλικρινείς επιχειρηματίες και επενδυτές τα οφέλη της ΙΚΕ όχι μόνο δεν είναι λύση αλλά τελικά κάνει περισσότερο κακό στο κράτος, από την ίδια την εισφοροδιαφυγή.
4. Αν οι ΙΚΕ εξαπλώθηκαν περισσότερο από το κανονικό, αυτό δεν έγινε για τους ανασφάλιστους, αλλά ως ένας τρόπος να μειωθούν οι εισφορές του ΕΦΚΑ των ασφαλισμένων, όσο αυτές καθορίζονταν από το φορολογητέο εισόδημα. Βασικό στοιχείο του νέου νομοσχεδίου όμως είναι ακριβώς αυτό. Η αποσύνδεση του φορολογητέου εισοδήματος από τις εισφορές ΕΦΚΑ. Αυτό από μόνο του θα περιορίσει τις ΙΚΕ μόνο στις περιπτώσεις που πραγματικά χρειάζονται. Μια ατομική επιχείρηση με κέρδη 40.000 επιβαρύνεται με φόρο 24%. Δεν έχει λοιπόν κανένα λόγο η επιχείρηση αυτή να μετατραπεί σε ΙΚΕ. Αν θέλει ο επιχειρηματίας να μην αυξηθεί περαιτέρω η φορολόγηση, θα μετατρέψει την ατομική επιχείρηση σε προσωπική εταιρεία, Ο.Ε. ή Ε.Ε. αναζητώντας ένας εταίρο. Επαναλαμβάνω, αν δημιουργήθηκαν ΙΚΕ εκεί που δεν υπήρχε πραγματικά ανάγκη, συνέβη μόνο και μόνο λόγω της σύνδεσης των εισφορών με το φορολογητέο εισόδημα, το οποίο όμως σταματά να ισχύει.
5. Όποιος αναζητά λύσεις να εργάζεται ως επιτηδευματίας χωρίς να ασφαλίζεται, συχνά το κάνει λόγω παλαιότερων οφειλών, οι οποίες δεν του επιτρέπουν να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα. Είναι καθαρός κρετινισμός να προσπαθείς να εισπράξεις τα οφειλόμενα δυσκολεύοντας στον οφειλέτη την δυνατότητα του επιχειρείν. Επειδή όμως η ανάγκη του βιοπορισμού υπερβαίνει τις δυσκολίες, ο οφειλέτης που θέλει να ασκήσει επιχειρηματική δραστηριότητα, μπορεί να το κάνει ιδρύοντας ελληνική εταιρεία με μοναδικό μέτοχο μια αλλοδαπή. Ακριβή λύση, αλλά ενίοτε μοναδική. Όποιος θέλει να εισφοροδιαφύγει, θα το κάνει και χωρίς ΙΚΕ.

"Ο Αγαμέμνονας Σταυρόπουλος, Λογιστής - Φοροτεχνικός Α' τάξης είναι μέτοχος και υπεύθυνος λογιστής της εταιρείας New Accounts A.E."

Άλλα άρθρα του Αγαμέμνονα Σταυρόπουλου στο fpress.gr