Επιτροπή Ανταγωνισμού: Πρόστιμο και ασφαλιστικά μέτρα στην Imerys μετά την καταγγελία της Mytilineos

Η Ολομέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού εξέτασε, κατόπιν Εισήγησης[1], την α) καταγγελία της "ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΟΜΙΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ" (πλέον "ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε."), κατά των εταιρειών α) "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" και τον διακριτικό τίτλο "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ Α.Ε.") και β) "IMERYS ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΕΛΛΑΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" και τον διακριτικό τίτλο "IMERYS GREECE S.A"), στην αγορά παραγωγής και προμήθειας βωξίτη που αφορούν σε πιθανές παραβάσεις των διατάξεων του άρθρου 2 του ν. 3959/2011 ή/και του άρθρου 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και β) επί του αυτεπάγγελτου ελέγχου της συμμόρφωσης της εταιρείας με την επωνυμία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" με την υπ’ αριθμ. 690/2019 Απόφαση Ασφαλιστικών Μέτρων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 5 του Ν. 3959/2011.

Στο πλαίσιο της εξέτασης της Καταγγελίας της συμμόρφωσης της εταιρείας με την επωνυμία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" με την υπ’ αριθμ. 690/2019 Απόφαση Ασφαλιστικών Μέτρων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η ΕΑ απέστειλε ερωτηματολόγια-επιστολές παροχής στοιχείων τόσο στην Καταγγέλλουσα και στις Καταγγελλόμενες, όσο και σε εταιρείες παραγωγής βωξίτη ή/και αλουμίνας στο Μαυροβούνιο και στην Τουρκία, καθώς και σε ανεξάρτητες αρχές άλλων χωρών. Επιπλέον εστάλησαν επιστολές παροχής στοιχείων σε εταιρείες έλασης και διέλασης αλουμινίου, ενώ τα εμπλεκόμενα μέρη, υπέβαλαν υπομνήματα και οικονομικές, νομικές και τεχνικές μελέτες/εκθέσεις (τόσο σε στάδιο προγενέστερο της διαδικασίας εξέτασης αυτεπάγγελτης λήψης ασφαλιστικών μέτρων όσο και σε μεταγενέστερο στάδιο αυτής στο πλαίσιο εξέτασης της κύριας υπόθεσης και της συμμόρφωσης), αναφορικά με τον ορισμό της σχετικής αγοράς, τη δυνατότητα εναλλαξιμότητας των διαφόρων ειδών βωξίτη για την παραγωγή αλουμίνας, την τεκμηρίωση ύπαρξης ή μη δεσπόζουσας θέσης και την τεκμηρίωση της κατάχρησης ή μη αυτής, το εύρος των τεχνικών μετασχηματισμών που απαιτούνται για να είναι σε θέση ένα εργοστάσιο παραγωγής αλουμίνας να καταναλώσει εναλλακτικούς τύπους βωξίτη, το απαιτούμενο κόστος μιας τέτοιου είδους μετατροπής καθώς και σε σχέση με την καταγγελθείσα υπερβολική τιμολόγηση της "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" σε βάρος της "ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΟΜΙΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ".

Σύμφωνα με την καταγγελία, η "ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΟΜΙΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ" προβάλλει μία σειρά αιτιάσεων κατά των καταγγελλομένων εταιρειών που αφορούν σε πρακτικές τους όπως α) άκρως εκμεταλλευτική γενική στρατηγική τους, η οποία εξειδικεύεται σε εκμεταλλευτικούς όρους και πρακτικές ενδεικτικά αναφερομένης της διαπραγματευτικής στάσης της "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" που οδηγεί σε διακοπή συνεργασίας με την "ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΟΜΙΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ", β) σε αδικαιολόγητη άρνηση πώλησης και μη συνέχιση/διακοπή των συναλλακτικών σχέσεων μεταξύ των μερών, γ) σε καταχρηστική υπερτιμολόγηση ("excessive pricing"), δ) σε δομική κατάχρηση ("structural abuse") και ε) σε μονοπωλιακή αναποτελεσματικότητα ("inefficiency").

Σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 690/2019 Απόφαση Ασφαλιστικών Μέτρων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η Επιτροπή εξέδωσε στις 30.07.2019 την εν λόγω Απόφαση για πιθανολογούμενη κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης της "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" κατά τα άρθρα 2 του ν. 3959/2011 και 102 ΣΛΕΕ και αποφάσισε ομόφωνα ότι πρέπει να ληφθούν αυτεπαγγέλτως τα κάτωθι ασφαλιστικά μέτρα, τα οποία θα ισχύουν ως εξής[2]:

"Η εταιρία ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ να προμηθεύσει άμεσα την ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ με τις απαιτούμενες ποσότητες στάνταρντ ποιότητας βωξίτη για το έτος 2019, αντίστοιχα με τις ποσότητες βωξίτη του έτους 2018, για την αντιμετώπιση του πιθανολογούμενου συστημικού κινδύνου στις σχετικές αγορές. Ειδικότερα, με δεδομένο ότι, το σύνολο της πωληθείσας ποσότητας βωξίτη για το έτος 2018 από την Ελμίν Βωξίτες ήταν 770.000ΜΤ βωξίτη, η ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ θα πρέπει να προμηθεύσει την ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ με ποσότητα που αντιστοιχεί στη διαφορά των ποσοτήτων μεταξύ των δύο ετών (770.000ΜΤ-550.000ΜΤ= 220.000ΜΤ), κατ’ αναλογία των μηνών που υπολείπονται μέχρι και τη λήξη της από 22/03/2019 υπογραφείσας σύμβασης μεταξύ των δύο μερών, δηλαδή να προμηθεύσει επιπλέον 18.333ΜΤ βωξίτη στάνταρντ ποιότητας ανά μήνα στη συμβατικά καθορισμένη τιμή του εν λόγω προϊόντος και για διάρκεια 5 μηνών έως και τη λήξη της σύμβασης στις 31/12/2019, ήτοι η συνολική ποσότητα που θα πρέπει να παραδοθεί είναι 18.333ΜΤ Χ 5 Μήνες = 91.665ΜΤ. Προς υλοποίηση του εν λόγω μέτρου, η ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ θα πρέπει να προβεί εντός 10 ημερών από την κοινοποίηση του διατακτικού της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων στη σχετική τροποποίηση της από 22/03/2019 υπογραφείσας, με επιφύλαξη εκ μέρους της ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, σύμβασης μεταξύ των δύο μερών και να κοινοποιήσει στην Επιτροπή αποδεικτικά των εν λόγω περιγραφόμενων ενεργειών εντός 10 ημερών από την ολοκλήρωσή τους. Η εταιρία ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ να εκκινήσει διαπραγματεύσεις με την ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ με σκοπό τη σύναψη σύμβασης για την προμήθεια βωξίτη, ικανή να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία της ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ και της κατάντη αγοράς για την περίοδο μετά της λήξης της ισχύουσας ως άνω τροποποιηθείσας σύμβασης. Η εν λόγω διαπραγμάτευση για την οποία θα τηρούνται σχετικά πρακτικά, θα πρέπει να εκκινήσει εντός 20 ημερών από την κοινοποίηση του διατακτικού της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων και να περατωθεί εντός προθεσμίας δύο μηνών από την εκκίνηση της. Η εταιρεία ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ να κοινοποιήσει αποδεικτικό των ενεργειών της μαζί με τα τηρηθέντα πρακτικά των διαπραγματεύσεων εντός 10 ημερών από τη λήξη των διαπραγματεύσεων".

Σύμφωνα, δε, με την παρ. ΙΙ.3 του διατακτικού της υπ’ αριθ. 690/2019 Απόφασης Ασφαλιστικών Μέτρων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η Επιτροπή, σε περίπτωση "παράλειψης [των επιβληθέντων ασφαλιστικών μέτρων] απειλεί την ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ με επιβολή προστίμου οκτώ χιλιάδων (8.000) ευρώ για κάθε ημέρα μη συμμόρφωσης, το οποίο επιβάλλεται με Απόφασή της που βεβαιώνει τη μη συμμόρφωση".

Σύμφωνα με τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης και την ακροαματική διαδικασία, αλλά και από τα αναφερόμενα στην υπ’ αριθ. 690/2019 Απόφαση της, η ΕΑ, κατά πλειοψηφία, κρίνει ότι υφίσταται διακοπή των παραδόσεων βωξίτη κατά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα εντός της τριετίας 2017–2019 εκ μέρους της "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" ως προς την "ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΟΜΙΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ", δηλαδή στον πιο σημαντικό πελάτη της συνδεόμενο με μακρόχρονη και σταθερή συναλλακτική σχέση, η οποία συνιστά κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης κατά το άρθρο 2 του ν. 3959/2011 χωρίς να δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους.

Ειδικότερα, με την υπ’ αριθμ. 807/2023 Απόφαση της, η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε Ολομέλεια αποφάσισε στις 19.01.2023, σε φανερή ψηφοφορία, τα ακόλουθα:

Α.1 Διαπιστώνει, κατά πλειοψηφία, ότι η εταιρεία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" παραβίασε, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στο σκεπτικό της Απόφασης, το άρθρο 2 του ν. 3959/2011 σχετικά με την πρακτική της ολικής ή/και μερικής άρνησης προμήθειας και διακοπής μακράς συναλλακτικής σχέσης, για το χρονικό διάστημα από 01.01.2017 έως και 31.12.2019.

Α.2 Υποχρεώνει, κατά πλειοψηφία, την εταιρεία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" (πρώην "ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ ΑΕ"):

Α.2.1 Να παύσει την ως άνω διαπιστωθείσα παράβαση του άρθρου 2 του ν. 3959/2011.

Α.2.2 Να παραλείπει την ως άνω διαπιστωθείσα παράβαση του άρθρου 2 του ν. 3959/2011 στο μέλλον.

Α.3 Επιβάλλει, κατά πλειοψηφία, πρόστιμο στην εταιρεία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" (πρώην "ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ ΑΕ") ύψους ενός εκατομμυρίου τριακοσίων εβδομήντα δύο χιλιάδων τριακοσίων εξήντα εννέα ευρώ (€1.372.369) για την ως άνω διαπιστωθείσα παράβαση του άρθρου 2 του ν. 3959/2011.

Α.4 Απειλεί, κατά πλειοψηφία, την εταιρεία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" με χρηματική ποινή ποσού δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) για κάθε ημέρα καθυστέρησης συμμόρφωσης προς την ως άνω απόφαση, από την ημέρα της δημοσίευσής της, ήτοι για κάθε μέρα επανάληψης της ως άνω διαπιστωθείσας παράβασης του άρθρου 2 του ν. 3959/2011, εφόσον διαπιστωθεί τέτοια με νέα απόφαση της Επιτροπής.

Β.1 Διαπιστώνει, κατά πλειοψηφία, τη μη συμμόρφωση της εταιρείας "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" (πρώην "ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ ΑΕ") με τα σημεία ΙΙ.α και ΙΙ.β του διατακτικού της 690/2019 Απόφασης Ασφαλιστικών Μέτρων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στο σκεπτικό της Απόφασης.

Β.2 Επιβάλλει, κατά πλειοψηφία, πρόστιμο στην εταιρεία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" ύψους πεντακοσίων εξήντα χιλιάδων ευρώ (€560.000) για τη μη συμμόρφωση της εταιρείας με τα σημεία ΙΙ.α και ΙΙ.β του διατακτικού της 690/2019 Απόφασης Ασφαλιστικών Μέτρων της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

Γ. Διαπιστώνει ομόφωνα την μη παραβίαση του άρθρου 2 του ν. 3959/2011 σχετικά με τις καταγγελλόμενες πρακτικές α) της καταχρηστικής "υπερτιμολόγησης", β) της "μονοπωλιακής αναποτελεσματικότητας" και γ) της "δομικής κατάχρησης" από την εταιρεία "IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ" (πρώην "ΕΛΜΙΝ ΒΩΞΙΤΕΣ ΑΕ"), για το χρονικό διάστημα από 01.01.2017 έως και 31.12.2019.

[1] Βλ. σχετικά https://www.epant.gr/enimerosi/deltia-typou/item/1002-deltio-typou-eksetasi-kataggelias-tis-etairias-mytilinaios-anonymi-etaireia-omilos-epixeiriseon.html.

[2] Σχετικά με την εν λόγω Απόφαση ΕΑ βλ. https://www.epant.gr/apofaseis-gnomodotiseis/item/52-apofasi-690-2019.html. Η Απόφαση Ασφαλιστικών Μέτρων δημοσιεύθηκε στις 04.11.2019 στο ΦΕΚ Β΄3993 της 4ης Νοεμβρίου 2019, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 27 παρ. 1 του ν. 3959/2011.