ΙΕΝΕ: Οι προκλήσεις του ενεργειακού τομέα της ΝΑ Ευρώπης στο 13ο SE Europe Energy Dialogue

Με κύριο θέμα την «Ενεργειακή Ασφάλεια, την Ολοκλήρωση της Αγοράς Ενέργειας και τη Βιωσιμότητα στη ΝΑ Ευρώπη», η φετινή διοργάνωση του SEE Energy Dialogue έθεσε στο επίκεντρο τις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο ενεργειακός τομέας στην ευρύτερη περιοχή
Με την υποστήριξη μερικών από τους ισχυρότερους ενεργειακούς ομίλους της χώρας και της ευρύτερης περιφέρειας της ΝΑ Ευρώπης πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη σε υβριδική μορφή το 13ο SEE Energy Dialogue από το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ).
Σκοπός αυτής της περιφερειακής εκδήλωσης ήταν να συγκεντρώσει υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων και εμπειρογνώμονες στον τομέα της ενέργειας από όλες τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης και όχι μόνο, με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών, τη δικτύωση και την προώθηση της συνεργασίας για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων παγκόσμιων και περιφερειακών ενεργειακών και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Στο διήμερο forum συμμετείχαν περισσότεροι από 60 διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ των οποίων κορυφαία στελέχη κυβερνητικών φορέων, μεγάλων εταιρειών, διεθνών και περιφερειακών οργανισμών, γνωστών Think Tanks, κορυφαίων νομικών και συμβουλευτικών εταιρειών, καθώς και εκπρόσωποι του ακαδημαϊκού κόσμου και ανεξάρτητοι αναλυτές.
Με ειδικό θέμα την «Ενεργειακή Ασφάλεια, την Ολοκλήρωση της Αγοράς Ενέργειας και τη Βιωσιμότητα» (Energy Security, Market Integration and Sustainability in SE Europe), οι σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο ενεργειακός τομέας της περιοχής βρέθηκαν στο επίκεντρο της φετινής διοργάνωσης. Στις συζητήσεις κυριάρχησε το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας και της μεγάλης προσπάθειας της ΕΕ να μειώσει την εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, διατηρώντας παράλληλα την εστίασή της στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας. Παράλληλα, το διήμερο forum εξέτασε την υψηλή εξάρτηση της Ευρώπης και ιδιαίτερα της ΝΑ Ευρώπης από τα ορυκτά καύσιμα, το τρέχον ασταθές περιβάλλον τιμολόγησης της ενέργειας, την παγκόσμια ανησυχία για την ανάπτυξη βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων και την ανάγκη προώθησης περαιτέρω λύσεων χωρίς άνθρακα.
Συγκεκριμένα, κατά την πρώτη μέρα του συνεδρίου, στην πρώτη συνεδρία εξετάστηκε ενδελεχώς η παγκόσμια και περιφερειακή κατάσταση στην αγορά ενέργειας με τη συμμετοχή των John Roberts, Energy Security Specialist, από το Ηνωμένο Βασίλειο και Visiting Research Fellow του IENE, και Tim Yeo, Chairman, The New Nuclear Watch Institute (NNWI), βουλευτή και πρώην Υπουργό Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ παρουσιάσεις πραγματοποιήθηκαν από τους Απόστολο Πετρόπουλο, Energy Modeler στην ομάδα του World Energy Outlook του IEA, τον Δρ. Yurdakul Yigitguden, Independent Energy Advisor and Former Coordinator of OSCE Economic and Environment Activities, Organization for Security and Co-operation in Europe, και Distinguished Fellow του IENE, καθώς και την Eugenia Gusilov, Director, ROEC, IENE Partner της Ρουμανίας.
Για τους δυο ομιλητές οι αιτίες της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης δεν θα πρέπει να αναζητηθούν στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά στα όσα έχουν συμβεί στην Ευρώπη τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Στη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, πάρα πολλές χώρες αμέλησαν να λάβουν τα μέτρα και τις πολιτικές που θα τους εξασφάλιζε ενεργειακή ασφάλεια. Αντ’ αυτού επέλεξαν να παραμείνουν δέσμιες της εισαγόμενης ενέργειας που ήταν η εύκολη και πιο φθηνή λύση. Σήμερα, για να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια απαιτούνται πολλαπλάσιες επενδύσεις, αύξηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη, αποθήκευση και εξοικονόμηση ενέργειας καθώς και μαζική διείσδυση ΑΠΕ.
Ιδιαίτερης σημασίας ήταν η συνεδρία με ειδικό θέμα: «Τhe War in Ukraine and Europe’s Energy Dillemas» και βασικό ομιλητή τον καθ. Παντελή Κάπρο, Διευθυντή του E3M Lab του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και Προέδρου της Επιστημονικής Επιτροπής του ΙΕΝΕ, ο οποίος αναφέρθηκε διεξοδικά στον ρόλο της Πράσινης Συμφωνίας της Ε.Ε., υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του πακέτου «Fit for 55» και του REPowerEU. Στην ομιλία του ο κ. Κάπρος παρουσίασε ορισμένες προτάσεις πολιτικής σχετικές με το σχέδιο REPowerEU, το οποίο χαρακτήρισε κομβικής σημασίας για την Ε.Ε., όσον αφορά στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να απαντήσει στην κρίση, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο φιλόδοξο σχέδιο για την εισαγωγή 40 μεγατόνων πράσινου υδρογόνου πριν από το 2030.
Στην ίδια συνεδρία συμμετείχαν, επίσης, με σημαντικές παρεμβάσεις τους, ο Slavtcho Neykov, Chairman of the BoD, Energy Management Institute (EMI), από τη Βουλγαρία και Distinguished Fellow του IENE, ο Δρ. Charles Ellinas, Senior Fellow, Global Energy Center, Atlantic Council και Visitor Research Fellow στο IENE, καθώς και ο καθ. Ionut Purica, Romanian Academy and WEC National Member Committee και Distinguished Fellow του IENE, ενώ ξεχώρισε η τοποθέτηση του Δρ. Leo Drollas, Independent Energy Consultant και Distinguished Fellow του IENE από το Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος εστίασε στην ανάγκη συμπερίληψης του πετρελαίου στον διάλογο για τα καύσιμα που θα μας οδηγήσουν στην Πράσινη Μετάβαση.
Στη συνεδρία την οποία συντόνιζε ο Νικόλαος Φαραντούρης, Καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ανταγωνισμού, Ενέργειας και Μεταφορών και Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος στη Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομικά της Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, συζητήθηκαν θέματα για την ενεργειακή μετάβαση με βασική παρέμβαση του Γιώργου Κρεμλή, Διευθυντή ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EE) και νυν Συμβούλου του Πρωθυπουργού σε θέματα κυκλικής οικονομίας και νησιωτικότητας, ο οποίος αναφέρθηκε στις προσπάθειες της ΕΕ για την προσαρμογή του ενεργειακού συστήματος για καθαρές μορφές ενέργειας και χωρίς οικονομικούς κλυδωνισμούς. Στην ίδια συνεδρία τον λόγο έλαβε η Λιάνα Γούτα, Διευθύντρια Ενεργειακής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του Πετρελαϊκού Ομίλου ΕΛΠΕ, η οποία υπογράμμισε τον ρόλο των υγρών καυσίμων στην ενεργειακή μετάβαση. Ακολούθησαν παρεμβάσεις της Κατερίνας Σάρδη, Διευθύνουσας Συμβούλου και Country Manager της Energean στην Ελλάδα, καθώς και του Γιάννη Βουγιουκλάκη, Director, Strategy, PwC.
Η δεύτερη ημέρα του forum ξεκίνησε με συνεδρία που είχε σαν ειδικό θέμα: "Νetworks, Εnergy Storage and Innovations for Higher RES Penetration" με κύριο ομιλητή τον Δρ. Γιάννη Καμπούρη, Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο του Περιφερειακού Κέντρου Ελέγχου Ηλεκτρικής Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (SEleNe CC) που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Καμπούρης αναφέρθηκε στη σημασία του περιφερειακού συντονισμού για τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη και μίλησε διεξοδικά για τα βήματα που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε, τα οποία περιλαμβάνουν περιβαλλοντικούς στόχους, την αξιοποίηση των ΑΠΕ και την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, στο πλαίσιο της σταθερής πολιτικής για την Ευρώπη, τις τελευταίες δεκαετίες.
Σημαντικές ήταν και οι παρεμβάσεις των μελών του πάνελ όπως της Vesna Borozan, καθηγήτριας στο Faculty of Electrical Engineering & Information Technologies, Univ. of Sts Cyril and Methodius και μέλους του IENE, από τη Βόρεια Μακεδονία, του Δρ. Mustafa Tiris, General Manager, TDinamik Energy, από την Τουρκία, της Στέλλας Ζαχαρία, Head of Energy Policy and Regulation στην TERNA Energy, καθώς και του Ζήσιμου Μαντά, Head of Project Development and Licensing, στην Motor Oil.
Στη συνέχεια ακολούθησε η συνεδρία με θέμα: «Energy Efficiency First: Global Dimension and Regional Prospects» με τον Κώστα Θεοφύλακτο, Γενικό Γραμματέα του ΙΕΝΕ και Πρόεδρο της Επιτροπής για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα, να καταθέτει εισαγωγικά σχόλια, επισημαίνοντας πως οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων υστερούν σημαντικά στον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού τους τομέα. Σύμφωνα με τον κ. Θεοφύλακτο, για να επιτευχθούν ως το 2030 οι στόχοι των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων για καθαρή ενέργεια και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας θα χρειάζονταν επενδύσεις ύψους 15 δισ. ευρώ σε υδροηλεκτρικά έργα ή 20 δισ. ευρώ σε αιολικά. Σε αντίθεση με τα Δυτικά Βαλκάνια, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η Τουρκία έχει κατορθώσει να παρουσιάζει αξιοσημείωτες επιδόσεις στον χώρο των ΑΠΕ, τριπλασιάζοντας τα τελευταία χρόνια την εγκατεστημένη ισχύ της, η οποία φτάνει πλέον στα 47 GW, ενώ έχει πραγματοποιήσει επενδύσεις αξίας 50 δισ. ευρώ σε ΑΠΕ.
Με τη σειρά του ο κ. Ψωμάς, Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών, αναφέρθηκε στις δυνατότητες της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στις στέγες των κτιρίων της ΕΕ να καλύψουν έως και το 25% της ενεργειακής κατανάλωσης της ένωσης. Σύμφωνα με τον κ. Ψωμά, τα μικρά φωτοβολταϊκά στις στέγες μπορούν να λειτουργήσουν σαν ασπίδα για την προστασία των καταναλωτών από τις υψηλές τιμές ενέργειας, σε μια περίοδο που ο πόλεμος στην Ουκρανία «ταρακουνάει» την παγκόσμια αγορά ενέργειας.
Πολύτιμες πληροφορίες προέκυψαν επίσης και από τη συνεδρία με θέμα: «Electricity and Gas Market Integration in SEE», την οποία συντόνισε ο Ανδρέας Πετροπουλέας, Director of Energy Management, της ELPEDISON, μέλος του ΔΣ και πρόεδρο της Επιτροπής Ηλεκτρισμού του ΙΕΝΕ. Στην ομιλία του ο κ. Πετροπουλέας αναφέρθηκε στην ανάγκη επανεξισορρόπησης των προτεραιοτήτων των ενεργειακών συστημάτων προς μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση που θα περιλαμβάνει την αξιοπιστία και την οικονομική προσιτότητά τους. Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε ο καθ. Γιώργος Ιωάννου, Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ). Ο κ. Ιωάννου αναφέρθηκε εκτενώς στα αποτελέσματα από τον ένα χρόνο λειτουργίας της νέας αγοράς του Τarget Μodel στην Ελλάδα, για την οποία είπε πως υπήρξε μια πολύ σημαντική αλλαγή που δεν έγινε σε εύκολες συνθήκες, αλλά εν τούτοις, λειτούργησε και λειτουργεί με επιτυχημένο τρόπο.
Στην ίδια συνεδρία μίλησαν ακόμη ο Tamer Emre, Director of Market Operations, Energy Exchange Istanbul (EXIST), από την Τουρκία, ο Konstantin Konstantinov, CEO, Independent Bulgarian Energy Exchange (IBEX), από τη Βουλγαρία και ο Milos Mladenovic, Managing Director, South East European Power Exchange (SEEPEX), από τη Σερβία.
Την εκδήλωση υποστήριξε ομάδα εταιρειών ως χορηγοί, μεταξύ των οποίων η KG Law Firm, ένα από τα κορυφαία δικηγορικά γραφεία στην Ελλάδα, και ο ΔΕΔΔΗ ως οι Strategic Sponsor του Συνεδρίου. Ως χορηγοί συμμετείχαν ο Όμιλος Εταιρειών Ελληνικά Πετρέλαια και η Motor Oil, οι δύο κορυφαίοι όμιλοι διύλισης στην Ελλάδα, το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ), η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η Elpedison και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Επίσης, στην ομάδα υποστηρικτών περιλαμβάνονται οι: Energean, Independent Bulgarian Energy Exchange (IBEX), ΑΔΜΗΕ