Οι 6+1 λόγοι που κατέρρευσαν μετοχές και ομόλογα

Η χρηματιστηριακη κρίση των τελευταίων ημερών έδειξε ότι το «υπογάστριο» της ελληνικής οικονομίας είναι ακόμη ευπρόσβλητο και κυρίως ευάλωτο. Πολιτικοί λόγοι, φήμες και χειρισμοί οδήγησαν την περασμένη Τετάρτη στη μεγαλύτερη –ενδοσυνεδριακά- πτώση των τελευταίων 6 ετών στο ΧΑ, το οποίο μετά από ένα σερί πτωτικών συνεδριάσεων «επιστρέφει» στο καλοκαίρι του 2013. Το πρόβημα όμως βρίσκεται στην ευρύτερη εικόνα καθώς η πτώση συμπαρασύρει στον κατήφορο όλες τις ελληνικές αξίες: ομόλογα, μετοχές, ακόμη και τις υγιείς επιχειρήσεις των οποίων η κεφαλαιοποίηση πλήττεται καίρια. Όλο το σκηνικό καταρακωνει και το επενδυτικό περιβάλλον με επιπτώσεις πλέον στο σύνολο της οικονομίας.

Στις 24 Οκτωβρίου του 2008, στο αποκορύφωμα της κρίσης της Lehman Brothers, όταν οι περισσότερες διεθνείς αγορές είχαν γράψει απώλειες άνω του 10%. Την ημέρα εκείνη, ο Γενικός Δείκτης του ΧΑ είχε υποχωρήσει 9,71%. Κι όμως την περασμένη Τετάρτη, στο αποκορύφωμα της τελευταίας πτωτικής τάσης «έγραψε» -10,05%. Έστω κι αν οι απώλειες «μαζεύτηκαν» αργότερα στο -6,65% η ελληνική αγορά μετά την πτώση του «κάστρου» των 1.000 μονάδων την περασμένη εβδομάδα, πολύ μεγάλο ποσοστό παρά την αντίδραση της Παρασκευής. Αυτό που προκάλεσε μεγαλύτερη ανησυχία και απο την ονομαστική πτώση ήταν η «βιαιότητα» των πωλήσεων και οι μεγάλοι τζίροι που σύμφωνα με πολλούς είναι «προάγγελος» αποχώρησης. Στο ίδιο κλίμα και η αγορά ομολόγων με τις αποδόσεις σε άλμα.
Αναζητώντας τα αίτια της συντριβής οι περισσότεροι ειδικοί της αγοράς συμφωνούν σε ένα εκρηκτικό μείγμα παραγόντων που διαμόρφωσαν μία εξαιρετικά αρνητική συγκυρία:
1. Την εκτίμηση των μεγαλύτερων ξένων οίκων ότι η Ελλάδα έχει εισέλθει σε μία προεκλογική περίοδο που παραμένει αγνωστο πόσο θα διαρκέσει, αλλά με τις πρόωρες εκλογές να καταγράφονται ως ισχυρό σενάριο.
2. Την εκτίμηση των ιδίων ότι μετά τις εκλογές η Ελλάδα θα εισέλθει σε περίοδο ακυβερνησίας (με πιθανότερη εκδοχή μια νέα προσφυγή σε κάλπες) λόγω εκλογικου αποτελέσματος, γεγονός που θα διαμορφώσει κενό εξουσίας και οπισθοχώρηση από τις ελληνικες δεσμεύσεις.
3. Την εσφαλμένη εικόνα που δημιούργησε προς τους ευρωπαίους εταίρους, αλλά και τους ξένους επενδυτές η κυβερνητική κινητικότητα για μία «καθαρή» έξοδο από το μνημόνιο και τον έλεγχο της Τρόικα.
4. Την επιμονή της αντιπολίτευσης σε μια πολιτικά ακραία στάση με διαρκή απαίτηση πρόωρων εκλογών αλλά κυρίως την επίσημη τοποθέτηση περί «μή νομιμότητας» της κυβέρνησης και βέβαια των χειρισμών και αποφάσεων της.
5. Τις δεσμεύσεις της αντιπολίτευσης για διαγραφή μέρους του χρέους και επιστροφή σε πολιτική παροχών σε περίπτωση επικράτησης της στις προσεχείς εκλογές.
6. Τις διαρροές των τελευταίων ημερών ότι μετά τα stress tests των ελληνικών τραπεζων θα προκλυψουν πολύ μεγαλύτερες ανάγκες κεφαλαιακής ενίσχυσης από αυτές που είχαν αρχικά εκτιμηθεί.
7. Και την ανησυχία για την επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις αδύναμες οικονομίες της ευρωζώνης

Η μετάφραση όλων αυτών για τους ξένους (κυρίως) επενδυτές είναι απλή: πολιτική αβεβαιότητα και περιορισμός της εμπιστοσύνης στο «φίνις» της ελληνικής προσπάθειας ανάκαμψης. Και όλα αυτα την ώρα που το διεθνές κλίμα επιδεινώνεται σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο.
Μπορεί στην κυβέρνηση να μην είχαν την πρόθεση να κινηθούν «εκτός γραμμής» στο θέμα της πρόωρης εξόδου από το μνημόνιο, οι δηλώσεις τους όμως προκάλεσαν την επίσημη έκφραση της επιφυλακτικότητας των υπουργων Οικονομικών της Ευρωζώνης που συνεχίζουν να βλέπουν αναγκαία έστω μία «προληπτική γραμμή στήριξης» για την Ελλάδα. Οι αγορές βέβαια δεν μιλούν τη γλώσσα της διπλωματίας και «απάντησαν» ότι ακόμη υπολογίζουν την Ελλάδα εκτός μνημονίου ...φθηνότερα από την Ελλάδα εντός μνημονίου. Μετά το μπαράζ των πωλήσεων Δευτέρας και Τρίτης και μπροστά στην ταχεία άνοδο των spread η κυβέρνηση έστειλε τελικα το μήνυμα πως δεν θα παρεκκλίνει από την πολιτική εξυγίανσης και μεταρρυθμίσεων.
Σε κάθε περίπτωση από το Μαξίμου διαμηνύεται πως η Αθήνα θα κινηθεί εντός γραμμής τόσο στο θέμα της επιτήρησης όσο και στις διαβουλεύσεις για το χρέος ώστε να μην δίνονται εσφαλμένες εντυπώσεις και κυρίως να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη: «Είναι σημαντικό να καταλάβει ο κόσμος ότι βγαίνουμε σιγά-σιγά από την κρίση, οι εκλογές θα γίνουν το 2016», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

Με αυτό συμφωνούν οι αγορές που δεν βλέπουν με καλό μάτι
το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών ούτε την πίεση προς αυτες. Όλοι οι ξένοι προεξοφλούν «πλειοδοσία» υποσχέσεων από τις πολιτικές δυνάμεις στο βωμό της κάλπης. Ακόμη περισσότερο όμως φοβούνται το αποτέλεσμα των εκλογών. Με επικρατέστερο σενάριο για τους περισσότερους την αδυναμία σχηματισμού κυβερνησης (σ.σ. τη Δευτέρα η έκθεση της City έδινε αυξημένες πιθανότητες ο ΣΥΡΙΖΑ να ηγηθεί της επόμενης κυβέρνησης) ο κίνδυνος του πολιτικού ρίσκου καταγράφεται υψηλός. Για τους ξένους το ρίσκο ενισχύεται και από την αβεβαιότητα που υπάρχει αναφορικά με τις πραγματικές προθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και τις τελικές του επιλογές στην οικονομία. Πολλοί οίκοι μάλιστα κάνουν λόγο σε «μακρά περίοδο προσαρμογής», στο ενδεχόμενο αλλαγής φρουράς στο Μαξίμου.
Το δυστυχημα για την αγορά είναι ότι παραμένει ευάλωτη και στη φημολογία. Οι κακόβουλες διαρροές τις τελευταίες ημέρες για το ύψος των εξτρα κεφαλαιακών αναγκών για τις τράπεζες, ήταν αυτές που πυροδότησαν τις πωλήσεις στους τίτλους του κλάδου, ενώ από τη κατηφόρα δεν γλύτωσαν ούτε τα warrants που έπεσαν σε ιστορικά χαμηλά. Κι όμως οι φήμες που με συγκεκριμενους αριθμούς μιλούσαν για τα επιπλέον κεφάλαια, δεν συνυπολόγιζαν ούτε αυτα που ήδη συγκεντρωθηκαν από τις πρόσφατες ΑΜΚ (περι τα 8 δις. ευρώ) ούτε τις εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων και δραστηριοτήτων στις οποίες θα προβούν το αμέσως προσεχές διάστημα οι τράπεζες.
Ίσως όμως ακόμη χειρότερο να είναι το πλήγμα στην πραγματική οικονομία. Μέσα σε μία εβδομάδα χτυπήθηκαν σφοδρά όχι μόνο οι τίτλοι και το χρηματιστήριο, αλλά και υγιείς όμιλοι που στηρίζουν την «επιστροφή» τηε ελλημνικής οικονομίας. Σε μερικές ημέρες χάθηκαν περισσότερα από 7 δις. ευρώ χρηματιστηριακής αξίας στην υψηλή κεφαλαιοποίηση, μεότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται ακόμη και για υφιστάμενα μετοχοδάνεια, και καλύψεις προς τις τράπεζες.
Το «σήμα» είχε βέβαια έρθει πολύ νωρίτερα. Η έναρξη της εκλογολογίας μετά τις δημοτικες εκλογές του Μαίου «πάγωσε» και την προσέλκυση επενδύσεων. Από16 δις. που «τοποθετήθηκαν» στη χώρα το πρώτο τρίμηνο με διάφορους τρόπους, φτάσαμε στο μηδεν.