Green Tank: Χρειαζόμαστε ένα «καθαρό» Ταμείο Εκσυγχρονισμού

Το Green Tank μαζί με 18 άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις και δεξαμενές σκέψης συνυπογράφει κοινή επιστολή προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος της ΕΕ-27 ενόψει της συνεδρίασης της 28ης Ιουνίου 2022 για την αναθεώρηση σημαντικών φακέλων για το κλίμα, στο πλαίσιο του νομοθετικού πακέτου fit for 55, μεταξύ των οποίων και η κρίσιμη αναθεώρηση της οδηγίας για το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ.
Η επιστολή εφιστά την προσοχή των Υπουργών στις μελλοντικές χρήσεις του Ταμείου Εκσυγχρονισμού στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας που διέπει το ΣΕΔΕ της ΕΕ. Δικαιούχοι για αυτό το ταμείο, το συνολικό μέγεθος του οποίου αγγίζει τα 67 δις ευρώ με σημερινές τιμές δικαιωμάτων εκπομπών, είναι τα 12 οικονομικά ασθενέστερα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα η οποία προβλέπεται να λάβει 20 εκατομμύρια δικαιώματα (περίπου 1,6 δις ευρώ).
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Συμβούλιο προτείνει να παραμείνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επενδύσεων στο ορυκτό αέριο με χρηματοδότηση από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, κάτι που θα «κλειδώσει» τα οικονομικά ασθενέστερα κράτη μέλη της ΕΕ για αρκετές δεκαετίες σε ρυπογόνα και ακριβά ορυκτά καύσιμα. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επιτακτική ανάγκη απεξάρτησης της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα και ειδικότερα από το ορυκτό αέριο, που επιβάλλει όχι μόνο η ευρωπαϊκή κλιματική πολιτική αλλά και η τρέχουσα ενεργειακή και γεωπολιτική κρίση.
Πιο συγκεκριμένα, παρόλο που το Συμβούλιο αναφέρει ότι «το Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τους πιο πρόσφατους κλιματικούς στόχους της Ένωσης … και να εξαλείψει τη στήριξη οποιωνδήποτε επενδύσεων που σχετίζονται με ορυκτά καύσιμα”, οι αλλαγές που εξετάζει παρέχουν ένα ευρύ σύνολο εξαιρέσεων που θα επιτρέψουν στους δικαιούχους να χρησιμοποιούν το Ταμείο Εκσυγχρονισμού για τη χρηματοδότηση έργων ορυκτού αερίου, όπως οι λεγόμενες επενδύσεις «μη προτεραιότητας», οι οποίες θα μπορούν να απορροφήσουν το 20% του Ταμείου.
Στον αντίποδα μιας τέτοιας θέσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν τοποθετηθεί καθαρά υπέρ του πλήρους αποκλεισμού των επενδύσεων σε όλα τα ορυκτά καύσιμα από το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, ενώ το σχέδιο REPowerEU στοχεύει στη μείωση της χρήσης ορυκτού αερίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 64% το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2020.
Συνεπώς η υπό εξέταση θέση του Συμβουλίου έρχεται σε πλήρη αντίθετη τόσο με τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και με τη νέα στρατηγική της ΕΕ για δραστική μείωση της απεξάρτησης από το ορυκτό αέριο ως το 2030. Και μάλιστα επιχειρεί να το κάνει αυτό εις βάρος των 12 οικονομικά ασθενέστερων κρατών μελών.
Με αυτά τα δεδομένα οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και δεξαμενές σκέψης καλούν τους Υπουργούς Περιβάλλοντος της ΕΕ-27 να υιοθετήσουν μια θέση ευθυγραμμισμένη με εκείνη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία:
– θα απαγορεύει την οποιαδήποτε χρήση του Ταμείου Εκσυγχρονισμού για έργα ορυκτών καυσίμων.
– θα διοχετεύει το 100% του Ταμείου Εκσυγχρονισμού σε έργα προτεραιότητας, πράγμα που πρακτικά σημαίνει τη διαγραφή της «γκρίζας ζώνης» στις χρήσεις του Ταμείο Εκσυγχρονισμού. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι οι πόροι θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τις αναγκαίες επενδύσεις στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών συστημάτων, χωρίς να σπαταληθούν πολύτιμα κονδύλια για τα ορυκτά καύσιμα.
Ένα καθαρό Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα βοηθήσει σημαντικά τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση στα οικονομικά ασθενέστερα κράτη μέλη, όπως η Βουλγαρία, η Ελλάδα, η Σλοβακία ή η Κροατία και θα βοηθήσει να καλυφθούν τα επενδυτικά κενά για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για το 2030.
«Επιτρέποντας τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε ορυκτό αέριο μέσω του Ταμείου Εκσυγχρονισμού, το Συμβούλιο θα βλάψει το κλίμα αλλά και την προοπτική της ΕΕ να πετύχει τον νέο, υπερ-ενισχυμένο στόχο μείωσης της χρήσης ορυκτού αερίου κατά 64% ως το 2030 σύμφωνα με το σχέδιο REPowerEU. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκανε τη σωστή επιλογή, κλείνοντας εντελώς την πόρτα του Ταμείου Εκσυγχρονισμού στις επενδύσεις σε όλα τα ορυκτά καύσιμα και απαιτώντας παράλληλα το 100% του Ταμείου να χρησιμοποιείται σε έργα προτεραιότητας που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών συστημάτων των 12 οικονομικά ασθενέστερων κρατών μελών μέσω πραγματικά βιώσιμων επενδύσεων, που συμμορφώνονται με την αρχή “μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης”. Προτρέπουμε το Συμβούλιο να ακολουθήσει το παράδειγμα του Ευρωκοινοβουλίου και να αποφύγει μια καταστροφική επιλογή για το κλίμα και τους πολίτες της ΕΕ», δήλωσε ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής και συνιδρυτής του Green Tank.