Πόλεμος ή ειρήνη Ρώμης-Βρυξελλών; Η μεγάλη μάχη της 19ης Νοεμβρίου, οι "μπλόφες" και τα πρόστιμα

"Ανοίγεις ένα μπουκάλι Nebbiolo και η βραδιά παίρνει άλλη γεύση. Εσείς τι κάνετε;». Η ανάρτηση που έκανε το βράδυ της Τρίτης ο Ματέο Σαλβίνι στο Twitter, μαζί με μια φωτογραφία του όπου εμφανίζεται να χαμογελά πλατιά αγκαλιά με ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί, σίγουρα δεν παραπέμπει σε ολονύκτιες κυβερνητικές συσκέψεις, σκληρές διαπραγματεύσεις, πολιτικά δύσκολες αποφάσεις και τελεσίγραφα αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Είναι όμως ενδεικτική της προκλητικής περιφρόνησης με την οποία αντιμετωπίζει η ιταλική κυβέρνηση των λαϊκιστών τον πόλεμο που έχει ξεσπάσει με τις Βρυξέλλες. Τα μεσάνυκτα της Τρίτης, η Ρώμη επέλεξε να αψηφήσει την Κομισιόν, στέλνοντας και πάλι στην Ευρώπη το ίδιο προσχέδιο προϋπολογισμού που οι Επίτροποι είχαν απορρίψει (για πρώτη φορά στην ιστορία της Ευρωζώνης) τον περασμένο μήνα. Καθώς η επόμενη κίνηση σε αυτή τη σκληρή παρτίδα πόκερ ανήκει στους Ευρωπαίους, το δίλημμα είναι πλέον εμφανές. Η Κομισιόν θα πρέπει είτε να παραδεχθεί την μπλόφα της και να κάνει πίσω, ή να τιμωρήσει τη δημοσιονομική απειθαρχία της Ιταλίας με πρόστιμο μερικών δισεκατομμυρίων ευρώ, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά του αντιευρωπαϊκού αισθήματος στη χώρα και ανεβάζοντας ακόμα υψηλότερα τη δημοτικότητα του Σαλβίνι και των υπόλοιπων λαϊκιστών.

Μήλο της έριδος σε αυτή την κόντρα, που για πολλούς θυμίζει έντονα τις ελληνικές διαπραγματεύσεις του 2015, είναι το προσχέδιο του ιταλικού προϋπολογισμού για το 2019 και κυρίως η πρόβλεψή του για δημοσιονομικό έλλειμμα στο 2,4% του ΑΕΠ. Μία χώρα με χρέος δύο φορές μεγαλύτερο από το κοινοτικό όριο θα έπρεπε να μειώνει αντί να αυξάνει τη μαύρη τρύπα του προϋπολογισμού, επιμένει η Κομισιόν, καθώς η κυβέρνηση των λαϊκιστών της Ιταλίας τριπλασίασε το στόχο για το έλλειμμα σε σχέση με τα σχέδια των προκατόχων της. «Δεν θα αλλάξουμε τους στόχους. Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ο προϋπολογισμός τον οποίο χρειάζεται η χώρα για να κάνει μια επανεκκίνηση», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο αντιπρόεδρος Λουίτζι ντι Μάιο, έπειτα από την κρίσιμη κυβερνητική σύσκεψη της Τρίτης. Ο υπουργός Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία παραδέχθηκε ότι ο προϋπολογισμός παραβιάζει τους κανόνες της Ε.Ε., μιλώντας «για μία δύσκολη αλλά αναγκαία απόφαση, γιατί η οικονομία μας παραμένει πολύ χαμηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα και τα στρώματα της ιταλικής κοινωνίας που βρίσκονται στην πιο μειονεκτική θέση βιώνουν δραματικές οικονομικές συνθήκες».

Στην πράξη, αφότου απέρριψε την έκκληση της Κομισιόν για αναθεώρηση του προϋπολογισμού, η ιταλική κυβέρνηση είναι τώρα «υποψήφια» για τη λεγόμενη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Το επόμενο επεισόδιο αυτού του δράματος θα γραφτεί στις 21 Νοεμβρίου, όταν οι Βρυξέλλες θα δώσουν στη δημοσιότητα τη λίστα των χωρών που βρίσκονται σε παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων. Εφόσον κινηθεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος σε βάρος της, η Ιταλία θα έχει περιθώριο περίπου έξι μηνών να συμμορφωθεί με τις κοινοτικές απαιτήσεις. Διαφορετικά, θα βρεθεί αντιμέτωπη με πρόστιμα που ξεκινούν από το 0,2% και μπορούν να ανέλθουν έως και στο 0,7% του ΑΕΠ της (το οποίο σημειωτέον διαμορφώνεται στα 1,7 τρισ. ευρώ).

Με δεδομένο ότι η Κομισιόν δεν έχει τιμωρήσει έως σήμερα κανέναν από τους –ομολογουμένως πολλούς- δημοσιονομικούς παραβάτες με πρόστιμο, τώρα καλείται να βρει μια εξαιρετικά δύσκολη χρυσή τομή. Εν όψει και των επικείμενων ευρωεκλογών, θα πρέπει να δείξει στους σκληρούς του ευρωπαϊκού Βορρά ότι είναι σε θέση να επιβάλει τους κανόνες, χωρίς ωστόσο να τροφοδοτήσει ακόμα περισσότερο το αντιευρωπαϊκό κλίμα στο Νότο. Άλλωστε, ήταν αυτή ακριβώς η ρητορική κατά των Βρυξελλών που ανέβασε τους Ιταλούς λαϊκιστές στην εξουσία το Μάρτιο, με τον πιο λάβρο κατά της Ευρώπης Σαλβίνι να «καπελώνει» έκτοτε τον κυβερνητικό εταίρο του. Τους τελευταίους μήνες, η Λέγκα αναδείχθηκε σε πρώτο κόμμα στην Ιταλία, καθώς κατάφερε να ανεβάσει το ποσοστό της στο 31,7% από 17,4% που είχε λάβει στις εκλογές, καθώς τα Πέντε Αστέρια έπεσαν από το 32,7% στο 27,4%.

Αντιμέτωπος ήδη με μια τέτοια δημοσκοπική πτώση, ο Λουίτζι ντι Μάιο είναι αποφασισμένος να κρατηθεί με νύχια και με δόντια από το λεγόμενο «εισόδημα πολιτών». Το πολυδάπανο σχέδιο των 10 δισ. ευρώ είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο κέρδισε τις εκλογές αλλά και το μεγαλύτερο «αγκάθι» στον αμφιλεγόμενο προϋπολογισμό του 2019. Στο φτωχό Νότο, εκεί όπου οι περισσότεροι Ιταλοί δεν δουλεύουν καθόλου και πολλοί ακόμα κρύβονται στις σκιές της μαύρης οικονομίας, πολίτες συρρέουν ήδη στα κρατικά κέντρα αναζήτησης εργασίας για να ζητήσουν το επίδομα των 780 ευρώ το μήνα. «Ελάτε ξανά το 2019», είναι η απάντηση που παίρνουν, αφού το σχετικό σχέδιο δεν πρόκειται να ενεργοποιηθεί νωρίτερα από το Μάρτιο.

Αυτά τα 550 κρατικά κέντρα εργασίας, που συνήθως λειτουργούν μόλις μία ώρα την ημέρα, πολλά χωρίς να διαθέτουν καν σύνδεση στο ίντερνετ, καθώς μερικοί μεσήλικες υπάλληλοι βοηθούν τους ανέργους να συμπληρώσουν χειρόγραφες αιτήσεις, βρίσκονται στην καρδιά του φιλόδοξου σχεδίου του ντι Μάιο να βγάλει 6 εκατομμύρια Ιταλούς από τη φτώχεια. Και αυτό γιατί όποιος θέλει να λάβει το «εισόδημα πολιτών» θα πρέπει να πληροί ένα βασικό κριτήριο: Να ψάχνει ενεργά για δουλειά. Σύμφωνα με το σχεδιασμό του προγράμματος, όποιος δικαιούται το επίδομα θα είναι αναγκασμένος να προσφέρει οκτώ ώρες κοινωνικής εργασίας την εβδομάδα και να δεχθεί μία από τις τρεις πρώτες θέσεις εργασίας που θα του προτείνει το κέντρο. Μόνο ο εκσυγχρονισμός των κέντρων εργασίας αποτελεί ένα project αξίας 1 δισ. ευρώ αλλά και ένα προσωπικό στοίχημα για τον ντι Μάιο, πάνω στο οποίο ο επικεφαλής των Πέντε Αστέρων έχει ποντάρει το πολιτικό του μέλλον.

Η κόντρα και οι απρόβλεπτοι οικονομικοί κίνδυνοι για τη χώρα

Οι Ιταλοί στο βιομηχανικό Βορρά δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι όταν καλούνται να πληρώσουν για την οικονομική ενίσχυση του φτωχού Νότου. Όμως σε αυτό ακριβώς το κοινό απευθύνεται ο Σαλβίνι με τις μειώσεις φόρων που έχει συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό. Ο flat tax του 15% για τις μικρές επιχειρήσεις και όσους κερδίζουν λιγότερα από 65.000 ευρώ το χρόνο είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη για εκείνους που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν στο κράτος το 65% από όσα εισπράττουν.

Η Ρώμη ελπίζει ότι αυτά τα μέτρα, καθώς και τα υπόλοιπα που θα ανεβάσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2019 στο 2,4% του ΑΕΠ, θα είναι αρκετά για να επανεκκινήσουν μία οικονομία που έχει ξεχάσει πώς να αναπτύσσεται. Άλλωστε, η ιταλική οικονομία είναι η μοναδική πέραν της ελληνικής που δεν έχει ανακτήσει το χαμένο έδαφος της κρίσης, με αποτέλεσμα ο αριθμός των Ιταλών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας να τριπλασιαστεί μέσα στα τελευταία δέκα χρόνια.

Όμως, όσο η κόντρα με τις Βρυξέλλες συνεχίζεται, οι οικονομικοί κίνδυνοι για τη χώρα λαμβάνουν απρόβλεπτες διαστάσεις. Ήδη, η πτώση των ιταλικών ομολόγων φέρνει την αύξηση του κόστους δανεισμού σε μία χώρα που το 2019 θα βγει στις αγορές για να αντλήσει 260 δισ. ευρώ, αλλά και τριγμούς σε ένα έτσι και αλλιώς προβληματικό τραπεζικό σύστημα. Η απόφαση που έλαβαν τη Δευτέρα οι μεγαλύτερες τράπεζες της Ιταλίας να καλύψουν την «τρύπα» των 400 εκατ. ευρώ στα βιβλία της Banca Carige, δεν ήταν παρά μία πράξη αυτοσυντήρησης, σε μία οικονομία που μοιάζει τα τελευταία χρόνια να βιώνει μία διαρκή τραπεζική κρίση σε αργή κίνηση.

Πηγή: Από την εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ που κυκλοφορεί κάθε Σάββατο στα περίπτερα όλης της χώρας