Τα θετικά και τα αρνητικά του φορολογικού πολυνομοσχεδίου

Όπως σημειώνεται στο υπόμνημα, βασικός στόχος της κυβέρνησης αποτελεί το κλείσιμο του δημοσιονομικού κενού του 2015 που προσδιορίζεται μεταξύ 2 και 2,5 δισ. ευρώ, προκειμένου να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 1,2% έως 1,5% του ΑΕΠ και βεβαίως η ολοκλήρωση μιας τελικής συμφωνίας με τους δανειστές.

Νέοι φόροι επιβάλλονται σε κατόχους Ι.Χ., σκαφών και πισινών, ενώ επιβαρύνσεις με συντελεστές της τάξεως 3% έως 6% επιβάλλονται σε ξενοδοχεία, μπαρ, εστιατόρια και εμπορικές επιχειρήσεις που λειτουργούν σε 23 νησιά κυρίως με μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ.

Το προσχέδιο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής προβλέπει ποινικές διώξεις, αλλά και νέες ρυθμίσεις για όσους έχουν υποπέσει σε παρατυπίες, με επαναφορά του μέτρου του διοικητικού συμβιβασμού για ξεχασμένες καταθέσεις και δηλώσεις εισοδημάτων προηγούμενων ετών.

Οι παρατηρήσεις της ΕΣΕΕ για τα φορολογικά μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση στο Πολυνομοσχέδιο εστιάζονται τόσο στα θετικά αλλά και στα αρνητικά, χωρίς να παραβλέπει όμως ότι το ζητούμενο είναι η συμφωνία με τους δανειστές ευρωπαίους εταίρους και φορείς.

Σύμφωνα με τη Συνομοσπονδία, η νομοθέτηση μέτρων φορολογικού χαρακτήρα, τα οποία αναμένεται να κατατεθούν προς ψήφιση στη Βουλή την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου, καταδεικνύει την πρόθεση της κυβέρνησης να επιφέρει ριζικές αλλαγές στη υφιστάμενη δομή και λειτουργία του φοροελεγκτικού μηχανισμού.

Το προσεχές πολυνομοσχέδιο στοχεύει στην καταπολέμηση χρόνιων παθογενειών της ελληνικής οικονομίας, με την πάταξη της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου να βρίσκονται σε πρώτο πλάνο, ενώ ο εκσυγχρονισμός της φορολογικής διοίκησης και ο δικαιότερος επιμερισμός των φορολογικών βαρών θα αποτελέσουν βασική προτεραιότητα των ιθυνόντων.

Το ΙΝ.ΕΜ.Υ. της ΕΣΕΕ, προσπαθώντας να αποτιμήσει την αντίκτυπο των προωθούμενων μέτρων στην πραγματική οικονομία και τις επιπτώσεις αυτών στην καθημερινότητα χιλιάδων επιτηδευματιών και δη στο χώρο του εμπορίου, προβαίνει σε μία πρώτη αξιολόγηση των υπό θέσπιση παρεμβάσεων.

Τα «θετικά» μέτρα του επικείμενου Πολυνομοσχεδίου:

• Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών των επιχειρήσεων με τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων με ορίζοντα εφαρμογής του μέτρου από το 2016 και μετά, συνιστά μία πρωτοβουλία, η αναγκαιότητα της οποίας είχε πολλάκις επισημανθεί στο παρελθόν από την ΕΣΕΕ. Η απόδοση ΦΠΑ σε πραγματικό χρόνο μέσω της ευρείας χρήσης πλαστικού χρήματος (πιστωτικές, προπληρωμένες κάρτες) συνιστά μία καινοτομία αμφίδρομης χρηστικότητας, από τη στιγμή που τόσο οι καταναλωτές, λόγω της βαρύτητας που θα αποκτήσει πλέον η συλλογή αποδείξεων, όσο και οι επιχειρηματίες, εξαιτίας της συρρίκνωσης του γραφειοκρατικού κόστους, αναμένεται να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό.

• Η πρόβλεψη περαίωσης πληθώρας φορολογικών υποθέσεων που εκκρεμούν στα δικαστήρια, με σημαντική μείωση των επιβαλλόμενων προσαυξήσεων και προστίμων που θα προσεγγίζει ακόμη και το 50%, συνιστά μία πρωτοβουλία που κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Κι αυτό γιατί αφενός θα προκληθεί σημαντική αποσυμφόρηση του μεγάλου φόρτου εργασίας των δικαστηρίων και αφετέρου θα επέλθει ένας εξορθολογισμός του ύψους των βεβαιωθέντων φόρων, οι οποίοι είχαν διογκωθεί με το πέρασμα των ετών εξαιτίας των υπέρμετρων προσαυξήσεων και προστίμων.

• Η χρήση λογισμικού ηλεκτρονικής παρακολούθησης των συναλλαγών, ειδικά σχεδιασμένου για τον εντοπισμό φαινομένων φοροδιαφυγής και μη καταβολής ΦΠΑ προς το Δημόσιο, εκτιμάται πως θα βελτιώσει την αποδοτικότητα των φοροεισπρακτικών μηχανισμών και θα αναδιανείμει με δικαιότερο τρόπο τα φορολογικά βάρη, αναλόγως της φοροδοτικής ικανότητας των υπόχρεων.

• Η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διεκπεραίωση υποθέσεων μέσω της ηλεκτρονικής διασταύρωσης των δηλωθέντων εισοδημάτων των φορολογουμένων, θα πρέπει να επεκταθεί στην πλειονότητα των ελέγχων που διενεργούνται στη συνολική περιουσιακή κατάσταση των υπόχρεων. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, σε μακροχρόνιο έστω ορίζοντα, θα αποτελέσει ένα πραγματικό πολυεργαλείο στα χέρια της φορολογικής διοίκησης, καθώς οι αρμόδιες υπηρεσίες θα είναι σε θέση να σχηματίσουν μία ολοκληρωμένη εικόνα για την εν γένει οικονομική κατάσταση των φορολογουμένων. Η υποχρεωτική καταγραφή του συνόλου των: ακινήτων, μετρητών, ΙΧ, τιμαλφής, έργων τέχνης, απαιτήσεων προς τρίτους, μετοχών/αμοιβαίων κεφαλαίων και τραπεζικών θυρίδων που διαθέτει κάποιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο θα καταστήσει εφικτή την ανάδειξη κρυφών πηγών πλουτισμού και τη δικαιότερη ανακατανομή των φορολογικών βαρών.

• Η ΕΣΕΕ επικροτεί την πρωτοβουλία και την ειλικρινή πρόθεση της διοίκησης του Υπουργείου Οικονομικών, αναφορικά με την λήψη δραστικών μέτρων που αποσκοπούν στην πάταξη φαινομένων λαθρεμπορίου στα καύσιμα, στα ποτά και στα καπνικά προϊόντα. Η υιοθέτηση λύσεων που αποτελούν απότοκο διαβούλευσης και συνεργασίας μεταξύ παραγωγικών φορέων και Κράτους, μπορούν αποδεδειγμένα να συμβάλλουν στη σταδιακή διευθέτηση χρόνιων προβλημάτων αλλά και στη διασφάλιση πρόσθετων εσόδων στα ταμεία του Δημοσίου. Εξυπακούεται, πως η εξάλειψη συνθηκών αθέμιτου ανταγωνισμού και η αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, αποτελεί κοινή επιδίωξη όλων των εμπλεκόμενων φορέων.

• Η νομιμοποίηση αδήλωτων καταθέσεων εσωτερικού-εξωτερικού, μέσω της επιβολής φορολογικού συντελεστή που θα κυμαίνεται μεταξύ 15%-20% για εκείνους που εθελοντικά θα προβούν στη δήλωσή τους, εκτιμάται πως θα επιμερίσει με δικαιότερο τρόπο το φορολογικό βάρος μεταξύ των πολιτών. Η θέσπιση παρεμφερών διατάξεων θα συντελέσει στην άρση του στιγματισμού και της εξοντωτικής φορολογικής μεταχείρισης που έχει υποστεί ο χώρος της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας την τελευταία πενταετία, εξαιτίας της ασυνέπειας ορισμένων υπόχρεων, οι οποίοι αποδεδειγμένα μπορούν αλλά δεν επιθυμούν να διευθετήσουν τις φορολογικές τους εκκρεμότητες.

• Η επιβράβευση των συνεπών φορολογουμένων, οι οποίοι παρά τις αντιξοότητες της κρίσης εκπλήρωσαν στο ακέραιο τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, ικανοποιεί ένα πάγιο και διαρκές αίτημα της ΕΣΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, η Κυβέρνηση προσανατολίζεται στην παροχή έκπτωσης στο φόρο εισοδήματος της τάξεως του 5% - 10% σε περίπτωση εφάπαξ εξόφλησής του, μία πράξη, καθυστερημένης έστω αναγνώρισης των θυσιών χιλιάδων συμπολιτών μας.

Τα «αρνητικά» μέτρα του επικείμενου Πολυνομοσχεδίου - Παραλήψεις:

• Παρά τις ενστάσεις που επανειλημμένως είχε διατυπώσει στο παρελθόν η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, αναφορικά με τη χρησιμότητα των τεκμηρίων διαβίωσης και την ανάγκη άμεσης κατάργησής τους, τελικά οι σχετικές παραινέσεις δεν εισακούστηκαν από τους αρμόδιους φορείς. Μάλιστα, η αυστηροποίηση των σχετικών προβλέψεων επιτείνει τη δημιουργία στρεβλώσεων και τον καταλογισμό μη πραγματοποιηθέντων εισοδημάτων σε φυσικά πρόσωπα, με συνέπεια την αδικαιολόγητη και υπέρμετρη επιβάρυνση των φορολογουμένων.

• Αδιαμφισβήτητα, η επίλυση δομικών προβλημάτων που σχετίζονται με τον υφιστάμενο μηχανισμό βεβαίωσης και είσπραξης του ΦΠΑ, εκτιμάται πως θα συνεισφέρει στην άρση του τέλματος στο οποίο έχει περιέλθει η αγορά. Παρόλα αυτά, παραμένει ανικανοποίητο ένα ζωτικής σημασίας, για την επιβίωση χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αίτημα που συνοψίζεται στη διεύρυνση του αριθμού των δικαιούχων εξαίρεσης από το καθεστώς ΦΠΑ. Πιο συγκεκριμένα, το υφιστάμενο ετήσιο επίπεδο τζίρου των 10.000 ευρώ, μέχρι το οποίο οι επιτηδευματίες έχουν τη δυνατότητα απαλλαγής από το καθεστώς ΦΠΑ, κρίνεται ως ανεπαρκές, καθώς δεν αποτυπώνει την πραγματικά επικρατούσα κατάσταση και τις αδιαμφισβήτητες ανάγκες του επιχειρηματικού κόσμου. Η διεύρυνση του ισχύοντος ποσού σε ένα επίπεδο ίσο ή μεγαλύτερο των 20.000 ευρώ, θα αποτελέσει μία πραγματική οικονομική «ανάσα» στην ασθμαίνουσα αγορά, καταργώντας σειρά περιττών εξόδων και γραφειοκρατικών εμποδίων.

• Το εν ενεργεία ποινολόγιο της εφορίας διακρίνεται για τις ιδιαίτερα αυστηρές διατάξεις του απέναντι στους υπόχρεους, σε μία περίοδο όπου η δραματική συρρίκνωση της αγοραστική δύναμης των καταναλωτών επηρεάζει άμεσα και επί τα χείρω τον τζίρο των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, η ελαστικοποίηση των προβλεπόμενων προστίμων, για εκείνους τους επιτηδευματίες που από αποδεδειγμένη αδυναμία ή από αμέλεια και όχι από δόλο δεν κατόρθωσαν να ανταποκριθούν στις φορολογικές τους υποχρεώσεις, πρέπει να αποτελέσει βασικό στόχο των ιθυνόντων.

• Η επαναφορά ή επιβολή νέων έκτακτων εισπρακτικού περιεχομένου μέτρων (έκτακτη εισφορά), όπως επίσης η διατήρηση της ισχύος του ΕΝΦΙΑ και κατά τη διάρκεια του τρέχοντος οικονομικού έτους, αποτελούν επιλογές που διακρίνονται για τον οπισθοδρομικό τους χαρακτήρα και οι οποίες αν τελικώς προκριθούν, αναιρούν το μεταρρυθμιστικό πνεύμα των κυβερνητικών σχεδιασμών σε φορολογικού περιεχομένου ζητήματα.

Τα βασικότερα στοιχεία δημοσιονομικού χαρακτήρα των νέων φορολογικών μέτρων:

• Οι υπολογισμοί του ΥΠΟΙΚ για συνολικά έσοδα περίπου 12 δισ. ευρώ από τις φορολογικές δηλώσεις, θα προέλθουν κυρίως από:
1. Το Φόρο Εισοδήματος από φυσικά πρόσωπα ύψους 8,3 δισ. ευρώ.
2. Το τέλος επιτηδεύματος ελευθέρων επαγγελματιών ύψους 350 εκατ. ευρώ.
3. Το Φόρο Εισοδήματος επιχειρήσεων ύψους 2,4 δισ. ευρώ.
4.Την εισφορά αλληλεγγύης ύψους 900 εκατ. ευρώ.

Από το συνολικό ποσό των 11,95 δισ. ευρώ προς καταβολή, εάν αφαιρεθεί το ποσό των 6,5 δισ. ευρώ που έχουν παρακρατηθεί, τότε το τελικό ποσό προς είσπραξη είναι 5,45 δισ. ευρώ.

• Από την υφιστάμενη φορολογία το έλλειμμα στα φορολογικά έσοδα εκτιμάται το Ά τρίμηνο του 2015 στα 750 εκ. ευρώ.

Τα προτεινόμενα σχέδια για τα νέα φορολογικά μέτρα

1. Χρήση πλαστικού χρήματος: Προκειμένου το συγκεκριμένο μέτρο να καταστεί αποτελεσματικό θα πρέπει να συνοδεύεται από την παροχή δελεαστικών κινήτρων προς το καταναλωτικό κοινό. Πιο συγκεκριμένα έχουν τεθεί επί τάπητος τα παρακάτω σενάρια:

• Επιστροφή μετρητών: θα προβλέπεται επιστροφή μετρητών ως ποσοστού επί της αξίας των πραγματοποιηθεισών συναλλαγών με κάρτα. Η πίστωση του λογαριασμού των καταναλωτών θα γίνεται σε τακτική βάση.

• Λοταρία: κάθε αγορά με κάρτα θα ισοδυναμεί με έναν λαχνό συμμετοχής, ο οποίος θα συμμετέχει στη διαδικασία κλήρωσης που θα λαμβάνει χώρα πιθανόν δύο φορές/μήνα.

• Αφορολόγητο όριο: η πραγματοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων αγορών θα συντελεί στο «χτίσιμο» όλο και μεγαλύτερου αφορολόγητου ορίου, με τα πλεονεκτήματα μίας τέτοιας πρόβλεψης να αποτυπώνονται στη μείωση του φόρου εισοδήματος και της υποχρέωσης συγκέντρωσης αποδείξεων από πλευράς των φορολογουμένων.

Παρόλα αυτά, οι απαιτήσεις για την επιτυχή εφαρμογή ενός τόσο φιλόδοξου εγχειρήματος είναι ιδιαίτερα υψηλές, καθώς θα πρέπει να εγκατασταθούν τουλάχιστον 100.000 τερματικά (POS) μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Εξετάζεται το ενδεχόμενο κάλυψης του κόστους της εγκατάστασης των συγκεκριμένων μηχανημάτων να προέλθει από ευρωπαϊκά κονδύλια (πόροι ΕΣΠΑ).

2. Τέλος διαμονής σε ξενοδοχεία

• Το πρώτο από τα δύο σενάρια που επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο προβλέπει την επιβολή τέλους που θα κυμαίνεται από 1 έως και 5 ευρώ και θα επιβάλλεται κατά τη διαμονή σε ξενοδοχειακές μονάδες άνω των 3 αστέρων. Σε αυτή την περίπτωση, η επιβάρυνση θα αφορά στο σύνολο των ξενοδοχείων της Επικράτειας και όχι μόνο εκείνα των νησιών, ενώ το τέλος θα επιβάλλεται για περίοδο έξι μηνών (Απρίλιος - Σεπτέμβριος).

• Το δεύτερο σενάριο προβλέπει επίσης τέλος διαμονής κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, το οποίο θα ξεκινά από 3% και θα φθάνει έως το 5% για ξενοδοχεία πέντε αστέρων και 6% για υπερπολυτελείας, με το εν λόγω σχέδιο να εφαρμόζεται στο σύνολο της νησιωτικής και τουριστικής Ελλάδας.

• Σε 23 νησιά με πληθυσμό άνω των 3.100 κατοίκων, που σήμερα εφαρμόζεται χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ σε Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Βόρειες Σποράδες κ.α. εξετάζονται σενάρια επιβολής φόρου 6% επί των συναλλαγών σε Κοσμηματοπωλεία και εμπορικά καταστήματα ένδυσης-υπόδησης. Σε εστιατόρια, μπαρ, νυχτερινά κέντρα και λοιπά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος η αντίστοιχη πρόβλεψη θα είναι της τάξεως του 3%.

3. Εισφορά αλληλεγγύης: Το οικονομικό επιτελείο απεργάζεται σενάρια αύξησης της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης για τους έχοντες εισοδήματα άνω των 50.000 ευρώ. Σήμερα για καθαρό εισόδημα από 50.001 έως και 100.000 ευρώ, η έκτακτη εισφορά υπολογίζεται με συντελεστή 2,1%, ενώ για συνολικό καθαρό εισόδημα από 100.001 ευρώ και άνω, η ειδική εισφορά επιβάλλεται με συντελεστή 2,8%. Με την πιθανολογούμενη αύξηση των συντελεστών κατά 50%, η ειδική εισφορά θα επιβάλλεται με συντελεστές 3,15% και 4,2% αντίστοιχα.

4. ΕΝΦΙΑ: Εξετάζεται η διατήρηση του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων και το 2015, ενώ υπάρχουν σκέψεις μεσοσταθμικής μείωσης του φόρου κατά 10%, δεδομένου ότι θα υπολογισθεί με βάση τις νέες αναπροσαρμοσμένες αντικειμενικές αξίες. Στην περίπτωση αυτή, τα έσοδα του Δημοσίου θα ανέλθουν περίπου στα 2,4 δις ευρώ από 2,65 δις ευρώ. Πρέπει να σημειωθεί πως ο ΕΝΦΙΑ του 2014 καταβλήθηκε σε έξι δόσεις, με την πρώτη δόση να πληρώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου και την τελευταία στα τέλη Φεβρουαρίου.

Ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ Βασίλης Κορκίδης συνοψίζοντας δήλωσε: «... Επιχειρώντας μία γενική αποτίμηση των μέτρων που αναμένεται να κατατεθούν και να συζητηθούν στη Βουλή, διαφαίνεται μια τάση προσαρμογής του υπάρχοντος φορολογικού πλαισίου εκ μέρους της κυβέρνησης, σύμφωνα με τις προτεραιότητες των δανειστών. Η ιδιαίτερη έμφαση που δίνεται στην αποτελεσματικότερη λειτουργία του φοροεισπρακτικού μηχανισμού θα αποδώσει καρπούς, μόνο εάν συνδυαστεί με τη νομοθέτηση στοχευμένων διατάξεων, το περιεχόμενο των οποίων θα αποκαθιστά αδικίες, χωρίς τα «οριζόντια» μέτρα προηγούμενων ετών.

Ως προς αυτήν την κατεύθυνση, η ΕΣΕΕ είναι κάθετα αντίθετη στην επιβολή νέων φόρων σε ΜμΕ επιχειρήσεις των νησιωτικών περιοχών μας, που δουλεύουν 3-4 μήνες για να ζήσουν δώδεκα. Επίσης, επισημαίνουμε ότι κάθε περιορισμός στις συναλλακτικές συνήθειες των καταναλωτών όπως αυτής της χρήσης του πλαστικού χρήματος για συναλλαγές άνω των 70 ευρώ, είναι βέβαιο ότι δεν θα έχει αποτέλεσμα, αφού θα οδηγήσει στην έκδοση πολλών αποδείξεων κάτω του συγκεκριμένου ορίου.

Ευελπιστούμε, στην υιοθέτηση των τεκμηριωμένων θέσεων και προτάσεών μας, που έχουμε υποβάλλει στην πολιτική ηγεσία του τόπου και οι οποίες αποδεδειγμένα μπορούν να συνδράμουν στην ανάταση της πραγματικής οικονομίας. Το ζητούμενο από μία "έντιμη" και όχι μια "έτοιμη" συμφωνία είναι αντί για χρήμα μόνο για το χρέος και χάρη για τη Χώρα, χρήμα για την αγορά και ανάπτυξη για τη χώρα.

Τέλος, δεν είμαστε αφελείς, ώστε να μην γνωρίζουμε ότι μία νέα συμφωνία με τους δανειστές, περνά μέσα από παλαιούς και νέους όρους και μέτρα, αλλά πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μπορεί να μην περιμένουμε φοροελαφρύνσεις, πλέον όμως δεν αντέχουμε άλλες φοροεπιβαρύνσεις...».