Φοβίες και ανασφάλειες στο κατώφλι του χειμώνα

Η μητρική εταιρεία του εργοστασίου Metropolitan Edison, ο κυβερνήτης και η διοίκηση της Πενσυλβάνια (Pennsylvania), αλλά και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ, θα διαπράξουν σειρά λαθών σε όλα τα επίπεδα! Θα υποβαθμίσουν από την πρώτη στιγμή το ατύχημα ισχυριζόμενοι ότι δεν εντοπίστηκε ραδιενέργεια, δεν θα καταλάβουν το πρόβλημα και (δεν θα προχωρήσουν σε άμεσους χειρισμούς που θα έσωζαν τον αντιδραστήρα.

Αντιθέτως προσπάθησαν να συγκαλύψουν τα λάθη τους, απέφυγαν να ενημερώσουν ως όφειλαν, δεν προστάτεψαν τους κατοίκους της περιοχής και τους εργαζομένους. Όταν οι υπεύθυνοι συνειδητοποίησαν τι έπρεπε να κάνουν, ο αντιδραστήρας απείχε λιγότερο από μία ώρα από το πλήρες meltdown και η Πενσυλβάνια από την πυρηνική καταστροφή. Η κοινή γνώμη είχε μεταστραφεί εναντίον των επενδύσεων στην πυρηνική ενέργεια.

Την 1η Απριλίου, ο πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ (Jimmy Carter) έφτασε στο Three Mile Island για να επιθεωρήσει το εργοστάσιο. Πυρηνικός μηχανικός ο ίδιος, συνέβαλε ώστε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς την κυβέρνηση, έβλεπε όμως το σχεδιασμό για την ανάπτυξη και παραγωγή πυρηνικής ενέργειας να καταρρέει.

Παρά το γεγονός ότι πριν το ατύχημα, η κεντρική βαλβίδα του αντιδραστήρα είχε παρουσιάσει βλάβη 11 φορές, η κατασκευάστρια εταιρεία BABCOCH & WILCOT, δεν ενημέρωσε ως όφειλε. Η έλλειψη συντήρησης, ο λανθασμένος σχεδιασμός στο κέντρο ελέγχου και η ανεπαρκής εκπαίδευση, εξηγούν το γιατί και το πως. Η θεωρία όμως που έγινε εύκολα άποψη της κοινής γνώμης, ήταν η θεωρία του κανονικού ατυχήματος (normal accident). Επικράτησε λοιπόν η άποψη ότι τα πυρηνικά ατυχήματα είναι απρόσμενα, ακατανόητα, ανεξέλεγκτα και αναπόφευκτα. Η κοινή γνώμη μέχρι και σήμερα θεωρεί βέβαια τα πυρηνικά ατυχήματα, όχι απλώς πιθανά.

Η κατασκευή μονάδων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στην Αμερική επιβραδύνθηκε. Από το 1980 έως το 1984 ακυρώθηκε η κατασκευή 51 πυρηνικών αντιδραστήρων. Σήμερα, οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πυρηνικής ενέργειας, καθώς έχουν 94 αντιδραστήρες σε 28 πολιτείες. Η μέση ηλικία των αμερικανικών εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας είναι πάνω από 40 χρόνια και τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον πέντε αποσύρθηκαν πρόωρα, κυρίως γιατί η συντήρησή τους ήταν πολύ ακριβή και η λειτουργία τους ασύμφορη.

Το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα (Fukushima) το 2011, έφερε τα αντίστοιχα αποτελέσματα, αυτή τη φορά, στην Ευρώπη και την Γερμανία. Ο λαός αλλά και η πολιτική ηγεσία της Γερμανίας σοκαρίστηκαν και διαμαρτυρίες χιλιάδων ανθρώπων κατά της πυρηνικής ενέργειας επηρέασαν την ενεργειακή πολιτική. Ακόμα και η Γερμανίδα, τότε καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ (Angel Merkel) άλλαξε τις απόψεις της πάνω στο θέμα: «Υποστήριζα πάντα την πυρηνική ενέργεια. Αλλά είδα αυτό που συνέβη στην Ιαπωνία… Για το λόγο αυτό θα πρέπει να ξανασκεφθούμε τα πράγματα στην Γερμανία και να προσπαθήσουμε να είμαστε καλυμμένοι ενεργειακά χωρίς την πυρηνική ενέργεια».

Με την υποστήριξη σχεδόν όλων των κομμάτων, η γερμανική βουλή αποφάσισε στο τέλος Ιουνίου του 2011 να σταματήσει άμεσα τη λειτουργία των 8 παλαιότερων πυρηνικών εργοστασίων. Μέχρι η παραγωγή ενέργειας από τις ανανεώσιμες πηγές (renewable sources) να είναι αρκετή, η Γερμανία αποφάσισε τότε να βασιστεί στην Ρωσία για τις ανάγκες της σε ενέργεια! Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Γερμανία, η χώρα με τις μεγαλύτερες επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είχε διπλάσιο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από την Γαλλία.

Στο εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας της Φουκουσίμα κενά ασφαλείας υπήρχαν παντού. Εάν στο Τσερνόμπιλ ο σχεδιασμός ήταν λάθος, στην Φουκουσίμα ήταν λάθος και η τοποθεσία. Το εργοστάσιο αυτό ήταν το πρώτο που κατασκεύασε και διαχειρίστηκε αποκλειστικά η εταιρεία ηλεκτρισμού TEPCO (Tokyo Electric Power Company), με έδρα το Τόκυο. Η γερμανική ασφαλιστική DKVG με έδρα στην Κολωνία, είχε αναλάβει την ασφάλιση μέρους του κινδύνου αλλά τελικά δεν αποζημίωσε. «Γενικώς έχουμε μερίδιο της ασφάλισης των κινδύνων στην Ιαπωνία. Αλλά οι όροι του συμβολαίου εξαιρούν ζημιές από σεισμό, τσουνάμι και έκρηξη ηφαιστείου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής της DKVG Dirk Harbrücker στην DeutscheWelle. Οι ασφαλιστικές εταιρείες παγκοσμίως αρνούνται να καλύψουν συνολικά τις επιπτώσεις ενός πυρηνικού ατυχήματος. Η TEPCO ουσιαστικά ήταν αυτασφαλισμένη. Η Ιαπωνική κυβέρνηση, λαμβάνοντας τη λανθασμένη απόφαση για εκκένωση της Φουκουσίμα, οδήγησε σε πανικό και σε θανατηφόρα ατυχήματα εξαιτίας αυτού.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων από την Ρωσία, μεγάλωσε τη σύγχυση και τη συσχέτιση των πυρηνικών όπλων με την παραγωγή ενέργειας. Εντέχνως η σύγχυση αυτή καλλιεργήθηκε από δεκαετίες και η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου φαντάζει σαν συνέχεια της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας.

Οι περισσότερες μονάδες παραγωγής πυρηνικής ενέργειας σχεδιάστηκαν τη δεκαετία του 60 και κτίστηκαν τη δεκαετία του 70. Είναι δεύτερης ή τρίτης γενεάς με αντιδραστήρες σχάσης (fission), λειτουργούν με υψηλές πιέσεις και περιθώριο ανθρώπινου λάθους, ενώ αφήνουν πυρηνικά απόβλητα επικίνδυνα για αιώνες. Με δεδομένα τα παραπάνω, πρέπει να κατανοήσουμε ότι ένας στους πέντε θανάτους σχετίζεται με την παραγωγή ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα (fossil fuels)! Κάθε μέρα 4000 άνθρωποι στην Κίνα πεθαίνουν από την ρύπανση του αέρα και τα παράγωγα της χρήσης των ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ενέργειας.

Ο φόβος για τα πυρηνικά έχει καλλιεργηθεί δεκαετίες με μεγάλη επιτυχία, αλλά για τα θύματα από την παραγωγή ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα και την καταστροφή του περιβάλλοντος, η κοινή γνώμη είναι μάλλον αδιάφορη. Η επίπτωση στον άνθρωπο και τη φύση από τις κλασσικές μεθόδους παραγωγής ενέργειας και το CO2 είναι απείρως μεγαλύτερη. Εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν στον πλανήτη από αυτό που ονομάζουμε ρύπανση, αλλά μοιάζει να μη μας απασχολούν ιδιαίτερα οι μακροχρόνιες συνέπειες!

Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ), κυρίως ηλιακή ενέργεια από φωτοβολταϊκά συστήματα και αιολική ενέργεια από ανεμογεννήτριες, θεωρούνται πλέον από τις περισσότερες κυβερνήσεις και την κοινή γνώμη, η αποτελεσματικότερη επένδυση για την επίλυση των οικολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η γη. Έχουν αποτύχει όμως, στην πράξη. Το κόστος κατασκευής και λειτουργίας των ΑΠΕ, η ανάγκη για ταυτόχρονη επένδυση σε μπαταρίες, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος για την τοποθέτηση τους, ο χρόνος ζωής και το κόστος για την ανακύκλωση και διάλυσή τους, μας έδειξαν καθαρά ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν είναι η λύση. Δεν ήταν μέχρι σήμερα και δεν θα είναι στο μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκτός Ε.Ε. δεν υπάρχει σχέδιο ανακύκλωσης των φωτοβολταϊκών συστημάτων. Είναι τουλάχιστον περίεργο ότι οι μεγαλύτεροι επενδυτές, είναι οι παραγωγοί ενέργειας με ορυκτά καύσιμα. Είναι οξύμωρο να φανταζόμαστε ότι θα σώσουμε το περιβάλλον καταστρέφοντάς το!

Εάν αναγνωρίζουμε το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και την ανάγκη για καθαρή και φθηνή ενέργεια, θα πρέπει να αποδεχθούμε την πυρηνική τεχνολογία ως την αποτελεσματικότερη λύση. Τα αίσθημα ασφάλειας θα πρέπει να βασίζετε στη λογική, όχι στις φοβίες. Σήμερα, η τεχνολογία παραγωγής πυρηνικής ενέργειας τέταρτης γενιάς σχεδιάζεται πλέον χωρίς την ανάγκη υψηλής πίεσης και χειρισμού από άνθρωπο.

Καθώς το κόστος της ενέργειας στην Ευρώπη οδηγεί σε ύφεση, υψηλό πληθωρισμό και επιπλέον δανεισμό, οι λανθασμένες επενδύσεις και στρατηγικές δεν είναι δυνατόν να κρυφτούν. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στην Ευρώπη η κρίση θα διαρκέσει τουλάχιστον τρεις χειμώνες. Η περίπτωση της Γαλλίας με το μεγαλύτερο μέρος της παραγόμενης ενέργειας να είναι πυρηνική, εκθέτει τους ευρωπαίους πολιτικούς και τις επιλογές τους! Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν (Emmanuel Macron), ‎έχει ξεκαθαρίσει ότι επιθυμεί την ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικού σε ευρωπαϊκό έδαφος. «Η απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία πρέπει να περάσει μέσα από την ενίσχυση της πυρηνικής ενέργειας… αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι ενέργεια που θα παράγει ή ίδια».

Ο Γερμανός αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ (Robert Habeck), συνειδητοποιώντας το αδιέξοδο, ξεκίνησε επίσημα την αντιπαράθεση της Γερμανίας με τις ΗΠΑ. «Μας πωλούν το φυσικό αέριο σε αστρονομικές τιμές», είπε!

Η έρευνα και τα πειράματα για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας από σύντηξη (nuclear fusion), προχωρά αργά αλλά θα δώσει την καθαρή ενέργεια και το αίσθημα ασφάλειας που χρειάζεται η ανθρωπότητα. Η πυρηνική σύντηξη είναι η ενέργεια του μέλλοντος, διότι δεν παράγει παρά λίγα απόβλητα, λιγότερο ραδιενεργά σε σχέση με έναν πυρηνικό σταθμό σχάσης (nuclear fission), ενώ ο κίνδυνος πυρηνικού ατυχήματος είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Το πρόβλημα είναι ότι το περιβάλλον και οι οικονομίες δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν.

Ο Δημήτρης Κουτσονίκας είναι ασφαλιστικός πράκτορας, εκπρόσωπος της 4U Insurance Consultants, οικονομολόγος.

Δείτε τα υπόλοιπα άρθρα του Δημήτρη Κουτσονίκα στο fpress.gr ΕΔΩ