Τα 14 παθήματα-μαθήματα του 2020 που δεν πρέπει να ξεχάσουμε το 2021

1. Μάθαμε και στην Ελλάδα, ότι η μάσκα και το πλύσιμο των χεριών μπορεί να αποτρέψει την μετάδοση οξέων, αλλά και κοινών λοιμώξεων του αναπνευστικού. Συνειδητοποιήσαμε πως η ατομική ευθύνη και η πρόληψη, επιβάλει αποστασιοποίηση και χρήση μέτρων, όταν αισθανθούμε άρρωστοι, και πως η λήψη αντιπυρετικού, για να συνεχίσω τις επαφές και να κάνω τις δουλειές μου, δεν αποτελεί γενναιότητα, αλλά επιπολαιότητα κάποιες φορές εγκληματική. Η χρήση της μάσκας δεν θα φαντάζει παράξενη στην καθημερινότητα μας, αλλά στοιχείο ενσυναίσθησης, δεν θα είναι υπερβολή κάποιων λαών της ανατολής, αλλά τρόπος να παραμείνουμε ασφαλείς. Έρευνες δείχνουν ότι το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι μειώνει κατά 50% τις πιθανότητες να προσβληθεί κάποιος από μολυσματική ασθένεια, ενώ θα μπορούσαμε να αποφύγουμε 1,5 κρυολόγημα τη χρονιά, αν πλέναμε τα χέρια μας τόσο συχνά, όσο τώρα.

2. Συμφωνήσαμε, ότι οι επενδύσεις στην έρευνα για την ανακάλυψη εμβολίων, αλλά και για την παραγωγή τους, είναι βασική ευθύνη και προτεραιότητα των αναπτυγμένων χωρών. Είναι τραγικά αποδεδειγμένο πλέον, ότι θα πρέπει να διατεθούν όλα τα αναγκαία κεφάλαια και οι δαπάνες υγείας για τη θεραπεία και την πρόληψη των ασθενειών. Η πανδημία μας έμαθε, τι σημαίνει χρηματοδότηση, κινητοποίηση και αποτελεσματικός σχεδιασμός στην έρευνα και την παραγωγή εμβολίων. Δεν έχουμε σημειώσει ποτέ μεγαλύτερη πρόοδο έναντι οποιασδήποτε ασθένειας μέσα σε έναν χρόνο! Χρέος των κυβερνήσεων είναι να δράσουν με τον ίδιο τρόπο, αποτελεσματικά και άμεσα, εξαφανίζοντας όλες τις παλιές ασθένειες από τον πλανήτη. Ο ρυθμός ανάπτυξης της καινοτομίας σε αυτόν τον τομέα είναι εντυπωσιακός και θα ωφελήσει την ανθρωπότητα. Το όφελος μεσοπρόθεσμα θα διαχυθεί στη δημόσια υγεία, την οικονομία, τις ασφαλιστικές δαπάνες, αλλά και στη μετανάστευση και τη βελτίωση των οικονομιών των χωρών του τρίτου κόσμου.

3. Είδαμε ότι η ανικανότητα και ο κακός προγραμματισμός δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο των Ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά και της Ε.Ε. Παρότι η έρευνα και η επιστήμη μας έδωσε το εμβόλιο μέσα στο 2020, η Κομισιόν έκανε λάθος στην παραγγελία, με αποτέλεσμα οι χώρες μέλη της Ε.Ε. να παραλάβουν περίπου το 20% των δόσεων που αρχικά είχαν υπολογιστεί! Έτσι αντί να δοθούν χρήματα για την έγκαιρη προμήθεια εμβολίων και την ασφάλεια των πολιτών, δόθηκαν χρήματα για επικοινωνία και χειραγώγηση. Ο περιορισμένος αριθμός εμβολίων, είναι ένα ιστορικό λάθος των κυβερνήσεων της Ε.Ε. που καταδικάζει την κοινωνία των ευρωπαίων πολιτών σε επιπλέον μήνες πανδημίας και καταστροφής.

4. Συνειδητοποιήσαμε την ταχύτητα και την πολυπλοκότητα των ταξιδιών μας στον πλανήτη, αλλά και το μέγεθος του πληθυσμού. Λίγους αιώνες πριν, ο πληθυσμός ήταν τόσο μικρός, ώστε όσο και αν μετακινούνταν οι άνθρωποι δεν συναντούσαν ανθρώπους από άλλους τόπους. Σήμερα, μια αγορά ζωντανών και άγριων ζώων στην Κίνα μπορεί να είναι ξανά η αιτία μιας νέας πανδημίας. Η καταστροφή και υποβάθμιση του περιβάλλοντος δεν έχει σύνορα. Οι διατροφικές μας συνήθειες, οι αλλαγές στη διατροφή των υπό ανάπτυξη λαών, η παραγωγή και κατανάλωση κρέατος, μας οδηγούν σε αδιέξοδο.

5. Αντιληφθήκαμε την ανάγκη ύπαρξης δημόσιου συστήματος υγείας. Στον καιρό της πανδημίας, έγινε ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει εναλλακτικός τρόπος. Δίχως αμφισβήτηση, ασφάλιση της υγείας των πολιτών σημαίνει και δημόσιο σύστημα υγείας. Χαρακτηριστική η περίπτωση των ΗΠΑ στις οποίες το κράτος πρόνοιας δεν προσφέρει αυτονόητα δημόσια ασφάλιση υγείας. Η ανεπάρκεια στις υποδομές, η ανασφάλεια και το χαμηλό επίπεδο στην υγεία του πληθυσμού, ανάγκασε αρχικά την κυβέρνηση Τράμπ να παρακαλά τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες να καλύψουν το διαγνωστικό τεστ και τη θεραπεία για το νέο κορωναϊό, και οδήγησε σε χιλιάδες νεκρούς. Οι θλιβεροί χειρισμοί του Τράμπ για την αντιμετώπιση της πανδημίας έφεραν άλλωστε και την ήττα του στις εκλογές.

6. Καταλάβαμε ότι το ιδιωτικό ασφαλιστικό σύστημα είναι αδύνατον να υποκαταστήσει το δημόσιο σύστημα υγείας, αλλά και ότι το δημόσιο σύστημα υγείας δε μπορεί να υπάρξει χωρίς το ιδιωτικό. Επιβεβαιώθηκε, πως η ιδιωτική ασφάλιση υγείας δεν είναι πολυτέλεια αλλά συνειδητή πράξη θωράκισης της υγείας των πολιτών. Το ΕΣΥ δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών, ειδικά σε εποχές «πολέμου» όπως αυτή που διανύουμε, όπου όλες οι δυνάμεις του επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Αν υπάρχει ένας διαχρονικά σταθερός φίλος και σύμμαχος του εθνικού συστήματος υγείας (ΕΣΥ), αυτός είναι το ιδιωτικό σύστημα υγείας και ασφάλισης. Ο πολίτης που επιλέγει να ασφαλιστεί με ιδιωτικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο υγείας, ατομικό ή ομαδικό, συνεχίζει να καταβάλει φόρους και εισφορές για την υγεία. Πληρώνει για το δημόσιο σύστημα υγείας, ενώ το πιθανότερο είναι να στραφεί στο ιδιωτικό για πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια περίθαλψη. Κάθε κυβέρνηση πρέπει να επιδιώκει ο πολίτης να επιλέξει την ιδιωτική ασφάλιση, ώστε να πληρώνει τις καλύψεις και τις παροχές του δημοσίου αλλά να μην τις χρησιμοποιεί, να πληρώνει το κρεβάτι του δημόσιου νοσοκομείου, αλλά να το αφήνει διαθέσιμο!

7. Διαπιστώσαμε ότι καθώς το βάρος πέφτει στην προσπάθεια επανεκκίνησης της οικονομίας και αύξησης της αποτελεσματικότητας του ΕΣΥ, είναι ζωτικής σημασίας να δοθούν κίνητρα και φοροαπαλλαγές στους πολίτες που θέλουν να ασφαλιστούν με ατομικά και ομαδικά συμβόλαια υγείας. Η Πολιτεία έχει ήδη υποσχεθεί την επαναφορά φοροαπαλλαγών στα ασφάλιστρα ζωής, αλλά αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί και με μείωση των φόρων που επιβάλει στα ασφάλιστρα. Στην Ελλάδα, το δημόσιο σύστημα ανέλαβε την κάλυψη του συνόλου των δαπανών για την αντιμετώπιση του COVID19, για όλους τους ανθρώπους στην επικράτεια. Αλλά και προ πανδημίας, ουσιαστικά περίθαλψη στο ΕΣΥ απολάμβαναν άπαντες. Επειδή όμως «δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα», όλα αυτά πληρώνονται από εισφορές και φόρους. Δεν είναι άδικο, λοιπόν, να πληρώνει τον ίδιο φόρο αυτός που επιλέγει να αγοράσει ιδιωτική ασφάλιση υγείας, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρησιμοποιήσει τις δημόσιες δομές;

8. Χρεωθήκαμε, ξανά, με το δημόσιο χρέος για την Ελλάδα να ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Η δημοσιονομική χαλάρωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ελέω κορωναϊού, οδήγησε σε άμεση και σημαντική αύξηση του πρωτογενούς ελλείμματος ενώ η απότομη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας, καταστρέφει επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας. Με τα δημόσια έσοδα σε κατάρρευση και τα ασφαλιστικά ταμεία στο δρόμο της πτώχευσης, ας ελπίσουμε η ΕΕ να αντιμετωπίσει δυναμικά το δημόσιο χρέος των κρατών μελών και να μας δοθεί έτσι η δυνατότητα να μπούμε και εμείς «στο τρένο» προς την ευημερία.

9. Παραδεχθήκαμε ότι γείτονας μας δεν είναι το Λουξεμβούργο και η Γαλλία, αλλά η Τουρκία. Οι παράλογες και συνεχείς απειλές του κακού γείτονα, ξεκαθάρισαν στο μυαλό των ξένων, αλλά κυρίως όλων των Ελλήνων, ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή από την άμυνα. Στα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα βρίσκεται στην δεύτερη θέση στον πίνακα με τις αμυντικές δαπάνες των χωρών μελών και η έρευνα είναι προγενέστερη του νέου εξοπλιστικού προγράμματος. Και έτσι πρέπει να είναι. Ο λογαριασμός της τουρκικής απειλής είναι ακριβός, ακριβότερος όμως, θα είναι ο λογαριασμός της αδυναμίας διαφύλαξης των συνόρων μας.

10. Αδιαφορήσαμε για τον κίνδυνο της καταστροφή του κλίματος και προσδοκούμε, επιτέλους, η επιστήμη να μας δείξει το δρόμο ώστε να την αποφύγουμε. Τώρα που η ανοησία σε πολλές χώρες του πλανήτη μοιάζει να κάμπτεται, οι επόμενοι δώδεκα μήνες φαντάζουν πολλά υποσχόμενοι. Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να επανακτήσουν τον ηγετικό τους ρόλο στη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Η επικείμενη σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών τον Νοέμβριο του 2021 θα συγκεντρώσει τους ηγέτες σε παγκόσμια κλίμακα προκειμένου να συζητήσουν περί της κλιματικής αλλαγής, για πρώτη φορά μετά τη Σύνοδο του Παρισιού το 2015.

11. Φανταστήκαμε, ειδικά στην Ελλάδα, ότι το φυσικό περιβάλλον δεν ανήκει σε κανένα και μπορούμε να το κάνουμε ότι θέλουμε! Οι περισσότεροι έχουν άποψη που δικαιολογεί την καταστροφή και την υποβάθμιση. Το διεφθαρμένο ελληνικό δημόσιο, απουσιάζει αφήνοντας ανυπεράσπιστο το κοινό αγαθό, ενώ επιβραβεύει τον καταστροφέα και τον καταπατητή. Ο τρόπος διαχείρισης των κοινών αγαθών και η περιφρόνηση σε ό,τι δεν είναι ιδιωτικό, θα προκαλεί πόνο σε όσους σέβονται το περιβάλλον και τη νέα χρονιά.

12. Δικαιωθήκαμε περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά! Το πιθανότερο είναι, επειδή χρησιμοποιήσαμε περισσότερο το διαδίκτυο, δίχως να το συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερα αποτελέσματα εμφανίστηκαν δικαιώνοντας τις απόψεις μας. Όσο επιλέγουμε απόψεις και αποτελέσματα που μας αρέσουν ενώ αποκλείουμε ό,τι δεν μας αρέσει και δεν συμφωνεί μαζί μας, τόσο βρίσκουμε το δίκιο μας. Όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο, τόσο λιγότερο αμφισβητούμε τις θέσεις. Οι ακραίες και απόλυτες απόψεις και συμπεριφορές σχεδόν επιβάλλονται από τους αλγόριθμους αναζήτησης.

13. Κατανοήσαμε την εργαλειοποίηση, τις διαστάσεις και την τεράστια διασπορά των fake news. Σύμφωνα με τελευταία έρευνα, στις ΗΠΑ οι χρήστες του διαδικτύου το 2020 ήρθαν αντιμέτωποι με διπλάσιο ποσοστό ψευδών ειδήσεων σε σχέση με το 2019. Βασικό όχημα ήταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ένα από τα κύρια θέματα ο κορωναϊός. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο της Αμερικής, το ίδιο έντονο ήταν και σε πολλές άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η επίκληση ψευδών γεγονότων και ισχυρισμών για την ύπαρξη του Covid-19 ή το εμβόλιο έθεσε σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών και προκάλεσε την έντονη αντίδραση κυβερνήσεων, αλλά και των ίδιων των μέσων. Το Facebook, για παράδειγμα, αναγκάστηκε να χαράξει νέα πολιτική, αποσύροντας, κατά το δυνατόν, δημοσιεύσεις που εμφανίζουν ψευδείς ισχυρισμούς σχετικά με τον εμβολιασμό, ενώ η πλατφόρμα ήδη παρέχει εργαλείο εντοπισμού fake news.

14. Εξαναγκαστήκαμε σε κοινωνική απόσταση και απομόνωση. Μέσα από τη βαθιά αναθεώρηση δεδομένων, που επέβαλε η περασμένη χρονιά, η κορωνίδα ίσως ήταν ο εξαναγκασμός της κοινωνικής απόστασης. Ξέραμε ότι επαφή, η συνάντηση με τον συνάνθρωπο είναι πηγή ζωής, δημιουργίας και ευτυχίας. Είναι, επίσης, κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Μέσα στη νέα χρονιά θα μετρήσουμε τις συνέπειες της απόστασης αυτής. Σε προσωπικό επίπεδο, οι ερευνητές προσπαθούν να προσδιορίσουν τις επιπτώσεις τόσο της ψυχικής, όσο και της σωματικής υγείας, καθώς το -για μήνες τώρα απαγορευμένο- άγγιγμα, για παράδειγμα, ελευθερώνει ωκυτοκίνη που ελαττώνει τα επίπεδα κορτιζόλης, ευεργετώντας πολλαπλώς τον άνθρωπο, ενώ η αποστέρησή του αυξάνει τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης. Μερικές από τις πιο συνηθισμένες ψυχολογικές αντιδράσεις, που έχουν καταγραφεί, είναι το άγχος, ο φόβος, η ανησυχία, τα καταθλιπτικά συμπτώματα, οι διαταραχές του ύπνου, η υποχονδρία και οι ιδεοψυχαναγκασμοί για θέματα μόλυνσης, η έντονη καχυποψία, η πλήξη, ο θυμός, η απογοήτευση. Ας ευχηθούμε το 2021 να μας φέρει πιο κοντά!

Ο Δημήτρης Κουτσονίκας είναι ασφαλιστικός πράκτορας, εκπρόσωπος της 4U Insurance Consultants, οικονομολόγος

Δείτε τα υπόλοιπα άρθρα του Δημήτρη Κουτσονίκα στο fpress.gr ΕΔΩ