Πώς θα προστατεύσετε τον μισθό και τη σύνταξή σας από τις κατασχέσεις

Το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει για τους ακατάσχετους λογαριασμούς διαφέρει ανάλογα με το πρόσωπο του πιστωτή. Έτσι, άλλες διατάξεις ισχύουν για χρέη προς το δημόσιο με την ευρεία έννοια και άλλες για χρέη προς ιδιώτες.

Στην περίπτωση των οφειλών προς το δημόσιο, το ακατάσχετο των μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών παροχών εξαρτάται από το ποσό που κατατίθεται στο λογαριασμό. Σύμφωνα με το άρθρο 31 του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων, ποσά μέχρι 1.000€ είναι ακατάσχετα, ενώ για ποσά από 1.000€ έως 1.500€, το δημόσιο μπορεί να κατάσχει το ήμισυ του ποσού που ξεπερνάει τα 1.000€. Δηλαδή, αν ο μισθός ανέρχεται σε 1.500 ευρώ, το δημόσιο μπορεί να κατάσχει το μισό των 500€ ευρώ, δηλαδή 250€. Για ποσά μεγαλύτερα των 1.500€, κατάσχεση μπορεί να γίνει σε όλο το ποσό που ξεπερνάει τα 1.500€.

Επιπλέον, ανεξάρτητα από την πηγή των αποταμιεύσεων, αν δηλαδή προέρχονται από μισθούς ή συντάξεις, κάθε οφειλέτης μπορεί να δηλώσει ηλεκτρονικά ένα λογαριασμό καταθέσεων, ατομικό ή κοινό, για τον οποίον ισχύει ακατάσχετο μέχρι του ποσού των 1.250€. Επισημαίνεται όμως ότι το ακατάσχετο του λογαριασμού δεν προστίθεται στους ακατάσχετους μισθούς και συντάξεις, καθώς ο οφειλέτης που λαμβάνει μισθό ή σύνταξη πρέπει να δηλώσει ως ακατάσχετο λογαριασμό εκείνον όπου κατατίθεται ο μισθός ή η σύνταξη και δε δικαιούται επιπλέον ακατάσχετο ποσό ύψους 1.250€.

Διαφορετικές προβλέψεις ισχύουν για οφειλές σε ιδιώτες, δηλαδή συνήθως τράπεζες. Στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με το άρθρο 982 του ΚΠολΔ, οι μισθοί, οι συντάξεις και οι ασφαλιστικές παροχές που κατατίθενται σε τραπεζικούς λογαριασμούς προστατεύονται από την κατάσχεση εξ ολοκλήρου, ανεξάρτητα από το ύψος τους. Παράλληλα, προβλέπεται ακατάσχετο καταθέσεων σε λογαριασμούς, ύψους 1.500€ για ατομικό λογαριασμό και 2.000€ για κοινό λογαριασμό. Και στην περίπτωση αυτή ο λογαριασμός αυτός πρέπει να δηλωθεί στην τράπεζα όπου υπάρχουν οφειλές και εφόσον σε αυτόν κατατίθενται οι μισθοί και συντάξεις, τότε μόνο ο λογαριασμός όπου αυτές κατατίθενται μπορεί να δηλωθεί.

Σε σχέση με τα παραπάνω, πρέπει να γίνουν ορισμένες επισημάνσεις:

1. Για το δημόσιο προβλέπεται ακατάσχετο ακόμα και αν συσσωρευθούν μισθοί ή συντάξεις σε ένα λογαριασμό (πχ. επειδή ο οφειλέτης δεν μπόρεσε λόγω κάποιου προβλήματος να αναλάβει τα ποσά). Αντίθετα, όπως γίνεται δεκτό, για τους ιδιώτες και τις τράπεζες αυτό δεν ισχύει, καθώς προστατεύεται μόνο ο μισθός ή σύνταξη που καταβάλλεται κάθε μήνα (ή 15ήμερο). Αν επομένως ο οφειλέτης κάποιο μήνα δεν αναλάβει το μισθό του από το λογαριασμό και κατατεθεί και ο μισθός του επόμενου μήνα, τότε θα κινδυνεύσει από κατάσχεση για το επιπλέον του ενός μισθού ποσό.
2. Όσον αφορά στις τράπεζες, ό,τι ισχύει για την κατάσχεση ισχύει και για το συμψηφισμό απαιτήσεων από μισθούς κτλ. βάσει συμβατικού όρου. Ακόμα δηλαδή και αν προβλέπεται από τη σύμβαση ότι η τράπεζα έχει τη δυνατότητα να συμψηφίζει μονομερώς ληξιπρόθεσμα χρέη με καταθέσεις του οφειλέτη, αυτό πρέπει να γίνεται στα όρια που διαγράφονται παραπάνω, δηλαδή όχι για μισθούς, συντάξεις και ασφαλιστικές παροχές. Μόνη εξαίρεση σε αυτό αποτελεί το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το οποίο βάσει νόμου μπορεί να παρακρατεί τις μηνιαίες δόσεις από τους μισθούς ή συντάξεις δημοσίων υπαλλήλων μέχρι τα 3/10.
3. Όπως αναφέρθηκε, μπορεί να δηλωθεί ένας ακατάσχετος λογαριασμός είτε στο δημόσιο είτε σε τράπεζες, με συγκεκριμένα όρια προστασίας. Αν ο οφειλέτης είναι μισθωτός ή συνταξιούχος, τότε μπορεί να δηλώσει μόνο το λογαριασμό μισθοδοσίας ή το συνταξιοδοτικό λογαριασμό. Στην ουσία, η πρόβλεψη αυτή αφορά κυρίως τους μη μισθωτούς επαγγελματίες ή όσους έχουν εισόδημα από άλλες πηγές, προκειμένου να είναι δυνατό να διατηρούν ένα στοιχειώδες ποσό ως κατάθεση, για την κάλυψη των αναγκών τους. Ο μισθός και η σύνταξη προστατεύονται είτε δηλωθεί ο λογαριασμός είτε όχι. Ωστόσο, επειδή πάντα υπάρχει ο κίνδυνος λαθών από τις τράπεζες όπου διατηρούνται οι λογαριασμοί, είναι αναγκαίο και οι μισθωτοί και συνταξιούχοι που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές να δηλώνουν τον ακατάσχετο λογαριασμό (μισθοδοσίας ή συνταξιοδοτικό) τόσο στο δημόσιο όσο και στις τράπεζες.

Ο Βίκτωρας Τσιαφούτης είναι δικηγόρος και νομικός σύμβουλος της ΕΚΠΟΙΖΩ (Ένωση Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής)

Δείτε τα άρθρα του Βίκτωρα Τσιαφούτη στο fpress.gr ΕΔΩ