Η ακτινογραφία των ελληνικών εξαγωγών - Ο δρόμος προς την εξωστρέφεια

Καθοριστικό ρόλο στην ενδυνάμωση της εξωστρέφειας της ελληνικής επιχειρηματικότητας γεγονός με θετικές επιπτώσεις στην πορεία των επιχειρήσεων προς την κερδοφορία και γενικότερα των προοπτικών της οικονομίας, έχει η πορεία των ελληνικών εξαγωγών, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις οικονομικών αναλυτών και οργανισμών.

Πώς όμως οδηγηθήκαμε στην αύξηση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την αύξηση και των εξαγωγών; Ποια είναι σήμερα η πορεία των εξαγωγών και η διάρθρωση τους;

Σύμφωνα με μελέτη της Alpha Bank με θέμα «Εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής επιχειρηματικότητας και εμπορικό ισοζύγιο» η σταδιακή βελτίωση της εξωστρέφειας συνδέεται, σε μεγάλο βαθμό, με το γεγονός ότι η οικονομική κρίση στην Ελλάδα και η μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης ώθησαν πολλές ελληνικές επιχειρήσεις να αποκτήσουν εξωστρεφή προσανατολισμό, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν, είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας μας, ηπιότερα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας και εντονότερα από το 2017 μέχρι το 2020, όταν και διακόπηκε η ανοδική πορεία των εξαγωγών -κυρίως των υπηρεσιών- εξαιτίας της πανδημικής κρίσης. Στη συνέχεια το 2021 οι εξαγωγές αγαθών σε τρέχουσες τιμές -συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών- αυξήθηκαν κατά σχεδόν 30% και 37% το 2022 και διαμορφώθηκαν σε ιστορικά υψηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ, άνω του 20%.

Η ανοδική πορεία των ελληνικών εξαγωγών αγαθών συνεχίστηκε το πρώτο τρίμηνο του 2023, καθώς διαμορφώθηκαν σε 13,7 δισ.ευρώ, αυξημένες κατά 17,8% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022.

Η διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζονται στην μελέτη της Alpha Bank, αναφορικά με την διάρθρωση της εξαγωγικής δραστηριότητας ανά προϊόν και εμπορικό εταίρο, όλες οι επιμέρους κατηγορίες αγαθών, με βάση την τυποποιημένη ταξινόμηση του διεθνούς εμπορίου, σημείωσαν αύξηση των εξαγωγών τους το 2022, ενώ η μεγάλη πλειονότητα αυτών κατέγραψε διψήφια ποσοστά ανόδου.

Συγκεκριμένα, οι κατηγορίες με τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο ήταν τα ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κ.λπ. (79%), τα λάδια και λίπη ζωϊκής ή φυτικής προέλευσης (41%) και τα βιομηχανικά είδη (30%).

Αντίθετα, οι μικρότερες αυξήσεις καταγράφηκαν στα χημικά προϊόντα (7%) και στις πρώτες ύλες εκτός καυσίμων (3%). Οι εξαγωγές των ορυκτών καυσίμων και λιπαντικών αντιστοιχούσαν στο 37% των συνολικών εξαγωγών αγαθών της χώρας το 2022 έναντι 28% το 2021, ενώ η μεγάλη ετήσια άνοδος που καταγράφηκε αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην άνοδο των διεθνών τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Ως προς την περαιτέρω ανάλυση ανά κατηγορία προϊόντος, τα προϊόντα πετρελαίου αποτέλεσαν το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας μας το 2022, με το μερίδιό τους επί των συνολικών εξαγωγών αγαθών να ανέρχεται σε 31,2% (2021: 27,1%), ενώ ακολούθησαν το αλουμίνιο και τα φάρμακα, με μερίδια 5,1% και 4,7%, αντίστοιχα. Η μεγάλη άνοδος των εξαγωγών φυσικού αερίου, με το μερίδιό τους να ανέρχεται σε 4,4% το 2022 έναντι μόλις 0,5% το 2021.

Όσον αφορά στους κυριότερους εμπορικούς εταίρους της χώρας μας, το 2022 η Ιταλία αποτέλεσε για άλλη μία χρονιά τον σημαντικότερο προορισμό των ελληνικών εξαγωγών (10,5% επί των συνολικών εξαγωγών), ενώ ακολούθησε η Βουλγαρία (7,9%), η Γερμανία (6,5%), η Κύπρος (5,9%), η Τουρκία (4,6%) και οι ΗΠΑ (4,1%). Από την άλλη πλευρά, η αξία των εισαγωγών ανήλθε σε 93,1 δισ. ευρώ το 2022, αυξημένη κατά 42% σε ετήσια βάση.

Το πρώτο τρίμηνο του 2023, διατηρήθηκε η ανοδική τάση σε όλες τις κατηγορίες με εξαίρεση τις πρώτες ύλες και τα λοιπά είδη (είδη και συναλλαγές μη ταξινομημένα κατά κατηγορίες). Τη μεγαλύτερη αύξηση κατέγραψαν τα λάδια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης και ακολούθησαν τα ποτά και ο καπνός και τα ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά. Όπως και το 2022, το πρώτο τρίμηνο του 2023 οι εξαγωγές προς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (+22,9% σε ετήσια βάση) υπερέβησαν τις εξαγωγές σε τρίτες χώρες (+11,4% σε ετήσια βάση).

Εκτιμήσεις για ρεκόρ το 2023

Εξάλλου σύμφωνα με εκτιμήσεις της προέδρου της Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) στο τελευταία το ετήσιο Φόρουμ με θέμα «Επανασχεδιασμός του Χάρτη των Ελληνικών Εξαγωγών, οι Χώρες-Στόχοι των Ελλήνων Εξαγωγέων» όλα δείχνουν πως οδεύουμε με μαθηματική ακρίβεια προς ένα ακόμη ιστορικό ρεκόρ εξωστρέφειας. Όπως επισήμανε η εξωστρέφεια έχει αναχθεί σε εθνική προτεραιότητα και εκτίμησε ότι οι εξαγωγές μας φέτος μπορούν να φτάσουν στα 70 δισ. ευρώ. Έδωσε επίσης έμφαση στην ανάγκη αξιοποίησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης για τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος, για την αναβάθμιση των παραγωγικών υποδομών, για την επέκταση σε νέες αγορές και για τη διερεύνηση των ευκαιριών στις υφιστάμενες αγορές που δραστηριοποιούνται οι εξαγωγείς.