Η ακτινογραφία ζήτησης και προσφοράς στην αγορά ακινήτων

Στο επίκεντρο της αγοράς ακινήτων βρίσκεται η προσφορά και η ζήτηση, καθώς αποτελούν τους βασικούς παράγοντες καθορισμού των τιμών πώλησης και ενοικίασης.

Η αγορά ενοικίασης αντιμετωπίζει διπλό πρόβλημα: χαμηλή προσφορά και αυξημένη ζήτηση. Συγκεκριμένα, η ζήτηση είναι πέντε φορές μεγαλύτερη από την προσφορά, γεγονός που επιτείνει την κρίση στην αγορά. Επιπλέον, το διαθέσιμο απόθεμα ακινήτων χαρακτηρίζεται από χαμηλή ποιότητα, καθώς οι τιμές συχνά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική κατάσταση των ακινήτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ακίνητα να παραμένουν για μεγαλύτερο διάστημα στις πλατφόρμες αγγελιών. Οι μεν ιδιοκτήτες, βλέποντας τη μεγάλη ζήτηση, δεν προχωρούν σε μερική ή ολική αναβάθμιση του ακινήτου τους, προτιμώντας να περιμένουν μήνες για έναν ενοικιαστή που θα δεχτεί την αρχική τους τιμή, ακόμη και αν αυτό σημαίνει πως θα χάσουν μερικά μισθώματα. Οι δε ενοικιαστές κάνουν υπομονή, αναμένοντας να βρουν ένα ακίνητο που να καλύπτει τις ανάγκες τους και να είναι πιο κοντά στα χαρακτηριστικά της ζήτησής τους.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα δεδομένα της Prosperty, το σύνολο διαθέσιμων ακινήτων προς ενοικίαση σήμερα προσεγγίζει τις 25.000 (24.972), με μέσο χρόνο παραμονής στις αγγελίες περίπου 120 ημέρες (4 μήνες). Η μέση τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο διαμορφώνεται από 7 ευρώ έως 23 ευρώ. Αναφορικά με την κατανομή παλαιότητας των 24.972 διαθέσιμων ακινήτων προς ενοικίαση, το 26,32% είναι από το 1974 μέχρι το 1984. Πριν το 1973 είναι 6.922 ακίνητα (20,33%), από 1985-1994 είναι 3.323 ακίνητα (14,70%), από 1995-2004 είναι 3.319 ακίνητα (17,35%), από 2005-2014 είναι 3.271 ακίνητα (13,99%) και από 2015-2025 είναι 1.814 ακίνητα (7,31%).

Οι πιο ακριβές περιοχές για ενοικίαση στην Ελλάδα διαφοροποιούνται ανάλογα με τη δεκαετία κατασκευής των ακινήτων. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται τα Νότια Προάστια της Αθήνας με ακίνητα κατασκευής από το 2015 έως το 2025, όπου η τιμή ενοικίου φτάνει τα 23 ευρώ/τ.μ. Ακολουθεί το Κέντρο της Αθήνας για την ίδια περίοδο, με 19 ευρώ/τ.μ., και στη συνέχεια τα Νότια Προάστια με ακίνητα από το 2005 έως το 2014, όπου το κόστος ανέρχεται στα 18 ευρώ/τ.μ. Στην ίδια περιοχή, ακίνητα των δεκαετιών 1995-2004 και 1985-1994 καταγράφουν τιμές 17 και 16 ευρώ/τ.μ. αντίστοιχα. Η Θεσσαλονίκη εμφανίζεται στη λίστα με ακίνητα από το 2015-2025, στα οποία η μέση τιμή ενοικίου είναι 16 ευρώ/τ.μ., ενώ τα Βόρεια Προάστια της Αθήνας για την ίδια χρονική περίοδο έχουν ενοίκιο 15 ευρώ/τ.μ. Το ίδιο ποσό ισχύει για ακίνητα στα Νότια Προάστια που χρονολογούνται μεταξύ 1965-1975, καθώς και για τον Πειραιά στα νεότερα ακίνητα του 2015-2025. Τέλος, το Κέντρο της Αθήνας με ακίνητα κατασκευής 1963-1973 παρουσιάζει μέση τιμή ενοικίου 14 ευρώ/τ.μ.

Όσον αφορά τη συνολική διαθεσιμότητα ακινήτων προς ενοικίαση και τη μέση τιμή ενοικίου ανά τετραγωνικό μέτρο, τα Νότια Προάστια διαθέτουν 6.922 ακίνητα με τιμές που κυμαίνονται από 15 έως 23 ευρώ/τ.μ., ενώ στο Κέντρο της Αθήνας υπάρχουν 3.704 διαθέσιμα ακίνητα με τιμές από 12 έως 19 ευρώ/τ.μ. Στα Βόρεια Προάστια, η διαθεσιμότητα ανέρχεται σε 3.323 ακίνητα και η τιμή ενοικίασης κυμαίνεται μεταξύ 12 και 15 ευρώ/τ.μ. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 3.319 ακίνητα με τιμές από 10 έως 16 ευρώ/τ.μ., ενώ στην Αχαΐα καταγράφονται 3.271 ακίνητα με μέση τιμή ενοικίου 8-11 ευρώ/τ.μ. Στα προάστια της Θεσσαλονίκης εντοπίζονται 1.814 ακίνητα με τιμές από 7 έως 11 ευρώ/τ.μ., ενώ στον Πειραιά είναι διαθέσιμα 906 ακίνητα με κόστος 12-15 ευρώ/τ.μ. Στο Ηράκλειο της Κρήτης υπάρχουν 728 ακίνητα με τιμές από 7 έως 12 ευρώ/τ.μ., στα Ανατολικά Προάστια της Αθήνας 522 ακίνητα με ενοίκιο 9-12 ευρώ/τ.μ., ενώ στα Δυτικά Προάστια εντοπίζονται 463 ακίνητα με τιμές από 8 έως 11 ευρώ/τ.μ. Συνολικά, παρατηρείται ότι τα Νότια Προάστια και το Κέντρο της Αθήνας καταγράφουν τις υψηλότερες τιμές ενοικίασης, ενώ περιοχές όπως η Αχαΐα, τα προάστια της Θεσσαλονίκης και το Ηράκλειο προσφέρουν πιο οικονομικές επιλογές.

Πώληση ακινήτων: Υψηλή προσφορά, προκλήσεις στη ζήτηση

Στην πώληση των ακινήτων, τα δεδομένα δείχνουν πως υπάρχουν συνολικά 176.634 διαθέσιμα ακίνητα προς πώληση στις πιο βασικές περιοχές της Ελλάδας. Παρόλο που η προσφορά είναι υψηλή, δύο βασικοί παράγοντες όπως εκτιμά η Prosperty, επηρεάζουν τη ζήτηση:

1) Δυσκολία πρόσβασης σε στεγαστικά δάνεια: Τα τελευταία χρόνια, η τραπεζική χρηματοδότηση για αγορά ακινήτων παραμένει περιορισμένη. Πλέον, μέσω προγραμμάτων όπως το "Σπίτι μου 2", που στοχεύουν στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε προσιτά στεγαστικά δάνεια, χιλιάδες αγοραστές έχουν ήδη καταφέρει να εξασφαλίσουν το απαραίτητο χρηματοδοτικό στήριγμα για την απόκτηση κατοικίας.

2) Μη ρεαλιστική - λανθασμένη τιμολόγηση ακινήτων από τους ιδιοκτήτες: Πολλοί ιδιοκτήτες καθορίζουν τις τιμές των ακινήτων τους με βάση τις αγγελίες που βλέπουν στις πλατφόρμες, παρασυρόμενοι από τις ζητούμενες τιμές παρόμοιων ακινήτων. Συχνά, προσθέτουν ένα επιπλέον ποσό, θεωρώντας ότι αυτή είναι η πραγματική αξία του ακινήτου τους. Ωστόσο, η τελική τιμή κλεισίματος--ιδιαίτερα για παλαιότερα ακίνητα--είναι συνήθως 10-25% χαμηλότερη από τις αρχικές ζητούμενες τιμές στις αγγελίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ακίνητα να παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στις πλατφόρμες, δυσχεραίνοντας τη διαδικασία μετέπειτα ενοικίασης.

3) Οι ζητούμενες τιμές συχνά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική κατάσταση των ακινήτων, επιβραδύνοντας ακόμη περισσότερο τη διαδικασία πώλησης. Ειδικά τα παλαιότερης κατασκευής ακίνητα απαιτούν σημαντικές ανακαινίσεις για να γίνουν ελκυστικά στους αγοραστές, κάτι που δεν λαμβάνεται υπόψη στην τιμολόγησή τους. Η υπερεκτίμηση της αξίας τους οδηγεί σε μειωμένο ενδιαφέρον και παρατεταμένους χρόνους παραμονής στις πλατφόρμες αγγελιών.

Η πλειονότητα των ακινήτων συγκεντρώνεται σε περιοχές της Αττικής, με τα Νότια Προάστια να ηγούνται της αγοράς. (21,3% του συνολικού όγκου) και ακολουθεί το κέντρο της Αθήνας που αποτελείτο 17,4% της συνολικής αγοράς.

Ειδικότερα σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ο συνολικός αριθμός των διαθέσιμων ακινήτων προς πώληση στις κύριες περιοχές της Ελλάδας ανέρχεται σε 176.634. Συγκεκριμένα, στην Αθήνα - Νότια Προάστια υπάρχουν 37.579 ακίνητα, στο Κέντρο της Αθήνας 30.732, στη Λοιπή Ελλάδα 21.759, στη Θεσσαλονίκη 20.046, στα Βόρεια Προάστια της Αθήνας 19.481, στα Προάστια της Θεσσαλονίκης 14.765, στα Δυτικά Προάστια της Αθήνας 11.704, στον Πειραιά 7.017, στα Ανατολικά Προάστια της Αθήνας 5.156, στην Πάτρα 4.419, στα Χανιά της Κρήτης 1.558, στο Ηράκλειο της Κρήτης 1.435, στο Ρέθυμνο της Κρήτης 539 και στο Υπόλοιπο Νομού

Τα περισσότερα ακίνητα προς πώληση ανήκουν στην κατηγορία των νεόδμητων (2020 και μετά), αποτελώντας το 24,3% του συνόλου, με 42.935 διαθέσιμα ακίνητα. Ακολουθούν τα ακίνητα κατασκευής 1970-1979, που ανέρχονται σε 39.730 και αντιστοιχούν στο 22,5% του συνόλου. Τα ακίνητα της δεκαετίας 1960-1969 αντιπροσωπεύουν το 14,7% με 26.013 ακίνητα, ενώ εκείνα της δεκαετίας 2000-2009 καλύπτουν το 15,4% με 27.171 ακίνητα. Οι κατοικίες που χτίστηκαν τη δεκαετία 1980-1989 φτάνουν τις 20.882, αποτελώντας το 11,8% του συνόλου, ενώ τα ακίνητα της δεκαετίας 1990-1999 είναι 13.534, καλύπτοντας το 7,7%. Τέλος, τα ακίνητα της περιόδου 2010-2019 είναι τα λιγότερα, μόλις 6.369, αποτελώντας το 3,6% του συνόλου.

Όσον αφορά την κατανομή των ακινήτων προς πώληση ανά όροφο, τα περισσότερα ακίνητα βρίσκονται στο ισόγειο, με 42.343 ακίνητα που αντιπροσωπεύουν το 23,9% του συνόλου. Ο πρώτος όροφος ακολουθεί με 40.092 ακίνητα, που αποτελούν το 22,7%, ενώ ο δεύτερος όροφος έχει 29.699 ακίνητα, δηλαδή το 16,8% του συνόλου. Ο τρίτος όροφος διαθέτει 23.434 ακίνητα (13,2%), ο τέταρτος 16.775 (9,5%), ο πέμπτος 11.435 (6,6%) και ο έκτος 8.350 (4,7%). Στην κατηγορία των ημιυπογείων καταγράφονται 4.348 ακίνητα, που αντιστοιχούν στο 2,4% του συνολικού αποθέματος.

Οι 5 πιο ακριβές περιοχές για αγορά ακινήτου στην Αττική, με βάση τη μέση τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο, είναι τα Νότια Προάστια της Αθήνας, όπου οι νεόδμητες κατοικίες (κατασκευής 2020 και μετά) φτάνουν τα 5.168 ευρώ/τ.μ., ενώ τα ακίνητα της περιόδου 2010-2019 κοστίζουν κατά μέσο όρο 5.028 ευρώ/τ.μ. Στα Βόρεια Προάστια, οι κατοικίες που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1960-1970 έχουν μέση τιμή 4.309 ευρώ/τ.μ. Στο κέντρο της Αθήνας, οι νεόδμητες κατασκευές (2020+) αγγίζουν τα 4.254 ευρώ/τ.μ., ενώ στον Πειραιά τα νεότερα ακίνητα (2020+) διατίθενται προς 4.065 ευρώ/τ.μ. κατά μέσο όρο.

Αντίθετα, οι 5 πιο οικονομικές περιοχές για αγορά ακινήτου εντοπίζονται στη Θεσσαλονίκη και στην Κρήτη. Στα προάστια της Θεσσαλονίκης, οι κατοικίες που κατασκευάστηκαν μεταξύ 1970-1979 έχουν τη χαμηλότερη μέση τιμή, μόλις 547 ευρώ/τ.μ. Στον υπόλοιπο Νομό Θεσσαλονίκης, οι κατοικίες της περιόδου 1960-1970 διατίθενται προς 808 ευρώ/τ.μ., ενώ τα ακίνητα της δεκαετίας 1970-1979 φτάνουν τα 890 ευρώ/τ.μ. Στην Κρήτη, ο Νομός Ηρακλείου έχει μέση τιμή 901 ευρώ/τ.μ. για ακίνητα της περιόδου 1960-1970, ενώ στον Νομό Χανίων η τιμή για ακίνητα της ίδιας περιόδου διαμορφώνεται στα 962 ευρώ/τ.μ.

Ο Αντώνης Μαρκόπουλος, Ιδρυτής & Διευθύνων Σύμβουλος της Prosperty, επισημαίνει: "Με τα δεδομένα που συλλέγουμε και αναλύουμε, κατανοούμε ότι η αγορά ακινήτων σήμερα αντιμετωπίζει προκλήσεις όχι μόνο λόγω έλλειψης προσφοράς, αλλά λόγω ακανόνιστης τιμολόγησης και της αργής προσαρμογής στις πραγματικές συνθήκες της αγοράς. Η Prosperty φιλοδοξεί να γεφυρώνει αυτό το χάσμα, προσφέροντας λύσεις που θα επιτρέψουν τη διαμόρφωση ενός πιο διαφανούς και υγιούς περιβάλλοντος για την αγορά ακινήτων."