Το σχέδιο της Ύπατης Αρμοστείας για την επίλυση της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη

«Δεν έχουμε πια χρόνο για χάσιμο. Είναι επείγουσα η ανάγκη να υπάρξει σθεναρή ηγεσία και όραμα από την πλευρά των Ευρωπαίων ηγετών ώστε να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση, που κατά τη γνώμη μας, είναι διαχειρίσιμη εάν αντιμετωπιστεί με τον κατάλληλο τρόπο», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Filippo Grandi. «Δεν είναι μόνο μια προσφυγική κρίση αλλά και μια κρίση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Η συλλογική αποτυχία υλοποίησης των μέτρων που έχουν εγκρίνει τα κράτη μέλη της Ε.Ε. στο παρελθόν έχει οδηγήσει στην τωρινή κλιμάκωση της κρίσης», πρόσθεσε.

Η κατάσταση επιδεινώνεται με ταχύτατους ρυθμούς καθώς πάνω από 30.000 άνθρωποι βρίσκονται πλέον στην Ελλάδα, από τους οποίους οι μισοί βρίσκονται στην Ειδομένη δίπλα στα σύνορα με την πΓΔΜ. Αν και οι ελληνικές αρχές και ο στρατός έχουν αυξήσει την ανταπόκρισή τους, χιλιάδες άνθρωποι κοιμούνται στο ύπαιθρο χωρίς επαρκείς δομές υποδοχής, παροχή υπηρεσιών, βοήθειας ή ενημέρωσης. Καθώς οι εντάσεις αυξάνονται, η κατάσταση θα μπορούσε να κλιμακωθεί πολύ γρήγορα και να μετατραπεί σε μια κρίση τεραστίων διαστάσεων. Η Υ.Α. στηρίζει τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης παρέχοντας επιπλέον προσωπικό, βοήθεια για τον συντονισμό, καταλύματα έκτακτης ανάγκης, τεχνική στήριξη καθώς και ενημέρωση σε πρόσφυγες και μετανάστες.

«Η συμμετοχή όλων των κρατών μελών της Ε.Ε. στην επίλυση της κατάστασης είναι κρίσιμης σημασίας για την αποτελεσματική διαχείρισή της», είπε ο κ. Grandi. «Δεν θα πρέπει να αφεθεί μόνο στα χέρια των χωρών εισόδου όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, και άλλων χωρών όπως η Αυστρία, η Γερμανία και η Σουηδία που έχουν υποδεχτεί τόσο πολλούς ανθρώπους.»

Ο Ύπατος Αρμοστής Filippo Grandi πρότεινε ένα σχέδιο στα κράτη μέλη της Ε.Ε. για τη διαχείριση και τη σταθεροποίηση της προσφυγικής κατάστασης. Το σχέδιο περιλαμβάνει έξι βασικά σημεία, ως γενικές γραμμές:

1) Να υλοποιηθεί πλήρως η λεγόμενη προσέγγιση των "hot spot" και το πρόγραμμα μετεγκατάστασης (relocation) των αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα και την Ιταλία, και παράλληλα, να επιστραφούν όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για παροχή προσφυγικής προστασίας, σύμφωνα με τις υπάρχουσες συμφωνίες επανεισδοχής, μεταξύ άλλων.

2) Να ενισχυθεί η στήριξη στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας καθορισμού του καθεστώτος πρόσφυγα, της μετεγκατάστασης, και της επιστροφής ή επανεισδοχής.

3) Να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με όλους τους νόμους της Ε.Ε. και τις οδηγίες περί ασύλου μεταξύ των κρατών μελών.

4) Να καθιερωθούν πιο ασφαλείς, νόμιμοι τρόποι ώστε να μπορούν οι πρόσφυγες να ταξιδεύουν στην Ευρώπη στο πλαίσιο υφιστάμενων προγραμμάτων όπως για παράδειγμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους, ιδιωτικών χορηγιών, οικογενειακής επανένωσης, υποτροφίες για σπουδές και προγράμματα κινητικότητας για εργασία ώστε οι πρόσφυγες να μην αναγκάζονται να καταφεύγουν σε δίκτυα διακινητών για να φτάσουν στην ασφάλεια.

5) Να διαφυλάσσονται τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο, μεταξύ άλλων μέσω συστημάτων που προστατεύουν τα ασυνόδευτα και χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά, μέσω μέτρων για την πρόληψη και την ανταπόκριση στα περιστατικά σεξουαλικής και της βίας βάσει του φύλου, μέσω της ενίσχυσης των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα και της διάσωσης ανθρώπων καταπολεμώντας τα δίκτυα των διακινητών, καθώς και μέσω της καταπολέμησης της ξενοφοβίας και του ρατσισμού εναντίον προσφύγων και μεταναστών.

6) Να αναπτυχθούν συστήματα για τον επιμερισμό των ευθυνών σε όλη την Ευρώπη για τους αιτούντες άσυλο, όπως η δημιουργία κέντρων καταγραφής στις βασικές χώρες άφιξης και η καθιέρωση ενός συστήματος ώστε τα αιτήματα ασύλου να κατανέμονται ισότιμα σε όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Οι προτάσεις της Υ.Α. καθιστούν σαφές ότι ο ισότιμος επιμερισμός των ευθυνών είναι πρωταρχικής σημασίας για να υπάρξει μια λύση κατόπιν σωστής και οργανωμένης διαχείρισης και ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε. χρειάζεται να συμφωνήσουν σε ένα σύστημα ποσοστώσεων αιτούντων άσυλο που θα δέχεται κάθε κράτος μέλος.

«Η Ευρώπη έχει αντιμετωπίσει με επιτυχία μεγάλες προσφυγικές ροές και στο παρελθόν, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, και είναι σε θέση να αντιμετωπίσει και αυτήν, εάν δράσει μέσα σε πνεύμα αλληλεγγύης και επιμερισμού των ευθυνών», είπε ο Ύπατος Αρμοστής Filippo Grandi. «Δεν υπάρχει πραγματικά καμία άλλη επιλογή από το να συνεργαστούν όλα τα κράτη μαζί για να βρουν μια λύση.»

Η Έκθεση της Υ.Α. "Stabilizing the situation of refugees and migrants in Europe: Proposals to the Meeting of EU Heads of State or Government and Turkey on 7 March 2016", 3 March 2016 («Σταθεροποιώντας την κατάσταση των μεταναστών και προσφύγων στην Ευρώπη: Προτάσεις προς τη Σύνοδο μεταξύ Αρχηγών Κρατών ή Κυβερνήσεων της ΕΕ και της Τουρκίας στις 7 Μαρτίου 2016», 3 Μαρτίου 2016) είναι διαθέσιμη εδώ.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα της Υ.Α. για τους Σύρους και τους Αφγανούς που φτάνουν στην Ελλάδα, η μεγάλη πλειοψηφία ανέφερε τις συρράξεις και τη βία ως τους βασικούς λόγους που τους ανάγκασαν να τραπούν σε φυγή από την πατρίδα τους. Η Υ.Α. απευθύνει συνεχείς εκκλήσεις στις κυβερνήσεις που έχουν κάποια επιρροή να αντιμετωπίσουν τις βασικές αιτίες που ωθούν τόσο πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.