«Καμπανάκι» από την αγορά για την οικονομική ασφυξία

«Το ελληνικό εμπόριο διεκδικεί από την κυβέρνηση ρευστότητα, δουλειά και σταθεροποίηση της οικονομικής κατάστασης. Οι υπόνοιες ρήξης με τους εταίρους είναι βραδυφλεγείς βόμβες στη βάση του όποιου σχεδιασμού προβαίνουν οι επιχειρηματίες, καθώς, όπως καταλαβαίνουμε από τις συναλλαγές μας, στο εξωτερικό έχει αρχίσει να διαμορφώνεται μία σοβούσα κρίση εμπιστοσύνης προς τη χώρα μας», ανέφερε σήμερα ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Βασίλης Κορκίδης.

Κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε για την παρουσίαση της εξαμηνιαίας Έρευνας του ΙΝΕΜΥ- ΕΣΕΕ «Χαρτογράφηση επαγγελματικών συγκεντρώσεων σε βασικές εμπορικές αγορές», ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ ανέφερε μεταξύ άλλων ότι υπάρχουν ιδέες και κατευθύνσεις στο εσωτερικό από τους κοινωνικούς εταίρους και τους φορείς της αγοράς που μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν ως προτάσεις προς τα έξω και πρόσθεσε:

«Η ΕΣΕΕ με την έρευνα για την καταγραφή και τη χαρτογράφηση της επιχειρηματικότητας στις βασικές αστικές εμπορικές αγορές, επιδιώκει να εισφέρει γνώση και νέες ιδέες στον ευρύτερο διάλογο για τις επιπτώσεις της κρίσης και τις δυνατότητες ανάταξης της οικονομίας».

Αναλυτικά τα βασικά ευρήματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα:

• Από την καταγραφή της επιχειρηματικότητας στις μητροπολιτικές αγορές της Αθήνας και του Πειραιά φαίνεται ότι τα ποσοστά των λουκέτων στις δύο βασικές αγορές, κυμαίνονται στο πλαίσιο ενός εύρους τιμών 27% -33%.
• Στην Αθήνα ειδικότερα, η μεγαλύτερη όξυνση του ποσοστού των λουκέτων παρατηρείται τον Σεπτέμβριο του 2013. Το εν λόγω εύρημα συμβαδίζει με την πορεία της απασχόλησης στο εμπόριο που εκτιμάται στα κατώτερα επίπεδα της το Δ’ τρίμηνο του 2013 καθώς και με την πορεία του κύκλου εργασιών στο λιανικό όπου η μεγαλύτερη μείωση τζίρου να καταγράφεται το έτος 2012.
• Από τον Μάρτιο του 2014 διαπιστώνουμε στην εμπορική αγορά της Αθήνας σχετική αποκλιμάκωση των λουκέτων, ενώ παράλληλα σε επίπεδo χώρας μειώνεται και ο ρυθμός υποχώρησης του τζίρου στο λιανικό εμπόριο κατά τα έτη 2013 και 2014 με ταυτόχρονη αύξηση της απασχόλησης το 2014.
• Στον Πειραιά, η αναλογία των κλειστών κυμαίνεται στο πάνω όριο του εύρους που αναφέρθηκε και επίσης η τάση αποκλιμάκωσης παρουσιάζει χρονική υστέρηση σε σύγκριση με την Αθήνα, καθώς μόνο στην τελευταία καταγραφή διαπιστώνεται μικρή μείωση των λουκέτων.
• Στασιμότητα στο ποσοστό των λουκέτων εμφανίζεται στο εμπορικό κέντρο του Περιστερίου γεγονός που δείχνει ότι η σχετική ανάκαμψη του οικονομικού κλίματος δεν έχει επηρεάσει ιδιαίτερα τις μικροαστικές και εργατικές περιοχές που εξακολουθούν να διατηρούν υψηλή αναλογία κλειστών επιχειρήσεων.
• Αντιθέτως η περίπτωση της Κηφισιάς το επίπεδο των κλειστών επιχειρήσεων παραμένει χαμηλό, της τάξης του 20%, παρά το γεγονός ότι υπήρξε αύξηση στο ποσοστό των λουκέτων τις δύο τελευταίες καταγραφές κάτι που χρήζει προσοχής και ερμηνείας.
• Οι τιμές του δείκτη επιβίωσης φανερώνει περαιτέρω αύξηση της ενεργής επιχειρηματικότητας τον Σεπτέμβριο του 2015, γεγονός που αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Ταυτόχρονα, οι μεταβολές του δείκτη κύκλου εργασιών δείχνουν τάσεις σταθεροποίησης της κατάστασης στο λιανικό εμπόριο, ενώ ενθαρρυντικά είναι τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της απασχόλησης που καταγράφουν αύξηση των απασχολούμενων σε ποσοστό 3,5% (2013δ-2014δ).
• Το ποσοστό των ανοιχτών επιχειρήσεων επί του συνόλου των επαγγελματικών στεγών μπορεί να εμφανίζει σχετική σταθερότητα ωστόσο η σύνθεση και η δομή της ενεργoύς επιχειρηματικότητας υφίσταται μεταβολές και αναδιαρθρώσεις. Παρά την οικονομική ύφεση, σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώνεται ότι στη θέση των επιχειρήσεων που βάζουν λουκέτο ανοίγουν νέου τύπου επιχειρήσεις με άλλα αντικείμενα και διαφορετική φυσιογνωμία. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ότι στο παράδειγμα του Πειραιά, ενώ το ποσοστό των λουκέτων μεγαλώνει την προηγούμενη διετία, παρατηρείται ταυτόχρονα αύξηση του λιανικού εμπορίου της τάξης του 3% (το διάστημα 2013-2015).
• Από την ανάλυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας όπως αυτή καταγράφηκε προκύπτει ότι το κύμα των λουκέτων δεν αλλοίωσε τον βασικό χαρακτήρα των κεντρικών μητροπολιτικών αγορών που έχουν ως χαρακτηριστικό γνώρισμα την έντονη παρουσία των καταστημάτων λιανικού εμπορίου. Το λιανικό εμπόριο μπορεί να συρρικνώνεται κυρίως στο πυρήνα της εμπορικής αγοράς να αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας (μείωση αριθμού απασχολούμενων, ανάπτυξη ηλεκτρονικού εμπορίου κ.α.) και να εμφανίζει μεταβολές που μπορούν να ερμηνευτούν και ως στρατηγικές επιβίωσης μοιάζει όμως να επιβιώνει.
• Βασικό γνώρισμα των αντιστάσεων του λιανικού εμπορίου στην υφιστάμενη οικονομική συγκυρία αποτελεί η εγγύτητα των διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ εργοδότη και εργαζομένων, ειδικότερα στην πλειονότητα των μικρών εμπορικών επιχειρήσεων που είναι οικογενειακού χαρακτήρα.
• Γεγονός είναι ότι, το εμπόριο αναδεικνύει για ακόμα μια φορά την ανθεκτικότητα του στις πιέσεις της τελευταίας τετραετίας, παραμένοντας ο βασικός αιμοδότης της ελληνικής οικονομίας σε όρους απασχόλησης.
• Η διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας ευνοεί την ανάληψη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μικρής κυρίως κλίμακας σε όρους απασχόλησης, όπως εκείνες του εμπορίου. Είναι χαρακτηριστική, η παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, αντίσταση των μικρών εμπόρων στις αλλεπάλληλες πιέσεις εκ μέρους μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών συμφερόντων.
• Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στο συμπέρασμα πως η μικρή εμπορική επιχείρηση στην ουσία έχει λειτουργήσει ως ένα ασφαλές καταφύγιο για ένα σημαντικό τμήμα του εργατικού δυναμικού που σε διαφορετική περίπτωση δεν θα μπορούσε να απορροφηθεί στη μισθωτή απασχόληση των υπόλοιπων κλάδων της οικονομίας.
• Παρά τη μεγάλη υποχώρηση του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο το 2011, η απασχόληση στο λιανικό παρουσίασε χαμηλότερο ρυθμό υποχώρησης συγκριτικά με τον κύκλο εργασιών. Αυτό σημαίνει πως το λιανικό εμπόριο, αν και αντιμετώπισε συρρίκνωση του τζίρου με υψηλό ρυθμό, κατάφερε να συγκρατήσει την πτώση της απασχόλησης. Το 2014 μάλιστα το λιανικό εμπόριο παρουσίασε αύξηση της απασχόλησης (3,5%) όταν την ίδια στιγμή ο κύκλος εργασιών μειώθηκε (-1,1%).

Δείκτης επιβίωσης επιχειρηματικότητας

Βάσει του πολυωνυμικού μοντέλου, προβλέπεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Δείκτης Επιβίωσης θα πάρει την τιμή:

- 0,796 για την Αθήνα (Αυξητική τάση του Δείκτη Επιβίωσης επιχειρήσεων).
- 0,696 για τον Πειραιά (Σταθεροποίηση στα ίδια επίπεδα).

Απασχόληση

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το Δ΄ Τρίμηνο του 2014, προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία η δραματική συρρίκνωση του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων κατά την περίοδο 2010-2014 κατά 743.000 άτομα ή κατά 17,4%, με την κατηγορία των Εργοδοτών να έχει υποστεί τις μεγαλύτερες απώλειες (-29,9%, περίπου 100.000 άτομα), ακολουθούμενη από εκείνες των Μισθωτών (-17,9%) και των Αυτοαπασχολουμένων (-8,4%).

Η υποχώρηση του δείκτη ανεργίας κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους (Δ΄ Τρίμηνο 2014) στο 26,1% αποτελεί μεν ένα ενθαρρυντικό σημάδι, οι ανεπανόρθωτες ζημιές όμως που έχουν προκληθεί στη λειτουργία και στις δομές του υπάρχοντος συστήματος είναι πολύ δύσκολο αν όχι ανέφικτο να αποκατασταθούν. Ενδεικτικά αναφέρεται πως περίπου 1 στους 2 νέους (51,5%), αποτυγχάνει να εισέλθει στην αγορά εργασίας ενώ οι καταστροφικές συνέπειες της ανεργίας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό και τη βιωσιμότητα των Ασφαλιστικών Ταμείων.

Παρόλα αυτά, η θετική ετήσια μεταβολή της απασχόλησης στο σύνολο της οικονομίας (Δ΄ Τρίμηνο 2014/2013: 1,6%) δημιουργεί κάποιες προσδοκίες, τουλάχιστον για σταθεροποίηση της κατάστασης και τη διασφάλιση εκείνων των προϋποθέσεων που θα εγγυηθούν τη μελλοντική και σταδιακή ανάκαμψη της απασχόλησης στο σύνολο των οικονομικών κλάδων.

Ιδιαίτερα ευοίωνη εξέλιξη συνιστά η ετήσια άνοδος του αριθμού των Εργοδοτών (3,1%) και των Μισθωτών (2,3%).

Σε ποσοστιαία βάση, ο κλάδος με την μεγαλύτερη συρρίκνωση απασχολουμένων είναι εκείνος των Κατασκευών (-48,4%), ο οποίος έχει απεμπολήσει σχεδόν το μισό εργατικό του δυναμικό, με τη σωρευτική μείωση της απασχόλησης σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας να ξεπερνάει τις 743.000 θέσεις εργασίας, κατά τη διάρκεια της τελευταίας τετραετίας (2010-2014).

Οι επιζήμιες συνέπειες της οικονομικής ύφεσης και της ανεργίας έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους στον κλάδο του Εμπορίου, ο οποίος έχει απολέσει τις περισσότερες θέσεις εργασίας σε απόλυτα νούμερα (λόγω του μεγέθους του κλάδου), σε σύγκριση με τους υπόλοιπους κλάδους (-169.000 άτομα), ενώ η ποσοστιαία μεταβολή της απασχόλησης σε βάθος τετραετίας (2010-2014) εκτιμάται στο 21,2%.

Εντούτοις, το εμπόριο αναδεικνύει για ακόμα μια φορά την ανθεκτικότητα του στις πιέσεις της τελευταίας τετραετίας παραμένοντας ο βασικός αιμοδότης της ελληνικής οικονομίας σε όρους απασχόλησης.

Την έντονα καθοδική πορεία της απασχόλησης στο εμπόριο κατά τα έτη 2010-2013 (με μικρή θετική παρένθεση την αύξηση στο Β’ Τρίμηνο του 2013 κατά 4.096 απασχολούμενους), ακολουθεί με την έλευση του 2014 η σταδιακή βελτίωση και ειδικότερα στα 3 πρώτα τρίμηνα του έτους (σωρευτική αύξηση κατά 9.200 θέσεις απασχόλησης). Παρότι η αύξηση της απασχόλησης ανακόπτεται στο τελευταίο τρίμηνο του απελθόντος έτους (2014), ωστόσο και πάλι σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2013 κινείται σε ανοδικά επίπεδα.