Ευρωπαϊκή «ασπίδα» στους καταναλωτές: Αποζημίωση σε όσους έχουν ζημιωθεί από ελλαττωματικά προϊόντα 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) έδωσε σήμερα (Τετάρτη 28/9) την έγκριση σε δύο προτάσεις που αφορούν την προστασία των καταναλωτών.

Η πρώτη πρόταση της Κομισιόν αφορά τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων κανόνων για την αντικειμενική ευθύνη των κατασκευαστών όσον αφορά στα ελαττωματικά προϊόντα (από την έξυπνη τεχνολογία έως τα φαρμακευτικά προϊόντα). Οι αναθεωρημένοι κανόνες, αφενός θα παρέχουν ασφάλεια δικαίου στις επιχειρήσεις, ώστε αυτές να μπορούν να επενδύουν σε νέα και καινοτόμα προϊόντα, και αφετέρου θα εξασφαλίζουν ότι τα θύματα μπορούν να λαμβάνουν δίκαιη αποζημίωση όταν υφίστανται ζημία από ελαττωματικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών προϊόντων.

Μεταξύ άλλων, διαμορφώνονται πιο ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ κατασκευαστών εντός και εκτός της ΕΕ, έτσι ώστε, όταν οι καταναλωτές ζημιώνονται από μη ασφαλή προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες εκτός ΕΕ, να μπορούν να απευθύνονται στον εισαγωγέα ή στον ενωσιακό αντιπρόσωπο του κατασκευαστή για αποζημίωση. Επίσης, εξασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές θα έχουν ισότιμη μεταχείριση με τους κατασκευαστές, καθώς απαιτούν από τους κατασκευαστές να δημοσιοποιούν πληροφορίες, καθιερώνουν περισσότερη ευελιξία όσον αφορά τους χρονικούς περιορισμούς για την άσκηση προσφυγής και μειώνουν το βάρος της απόδειξης για τα θύματα σε περίπλοκες υποθέσεις, όπως αυτές που αφορούν φαρμακευτικά προϊόντα ή τεχνητή νοημοσύνη.

Η δεύτερη πρόταση αφορά την εναρμόνιση των εθνικών κανόνων περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), ώστε να διευκολυνθεί η αποζημίωση των θυμάτων ζημιών που σχετίζονται με την ΤΝ.

Η οδηγία περί ευθύνης για την τεχνητή νοημοσύνη απλουστεύει τη νομική διαδικασία για τα θύματα όταν πρέπει να αποδείξουν ότι το πταίσμα κάποιου επέφερε ζημία/βλάβη, καθώς καθιερώνει δύο κύρια στοιχεία: πρώτον, σε περιπτώσεις όπου έχει διαπιστωθεί σχετικό πταίσμα και η αιτιώδης συνάφεια με τις επιδόσεις της τεχνητής νοημοσύνης φαίνεται ευλόγως πιθανή, το λεγόμενο «τεκμήριο αιτιώδους συνάφειας» θα καλύψει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα θύματα όταν πρέπει να εξηγήσουν λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο προκλήθηκε η ζημία από συγκεκριμένο σφάλμα ή παράλειψη, πράγμα το οποίο μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο όταν πρόκειται για την κατανόηση και τη διερεύνηση περίπλοκων συστημάτων ΤΝ.
Δεύτερον, τα θύματα θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότερα εργαλεία για να επιδιώξουν ένδικη προσφυγή, καθώς καθιερώνεται το δικαίωμα πρόσβασης σε αποδεικτικά στοιχεία που κατέχουν οι εταιρείες και οι προμηθευτές, σε περιπτώσεις όπου εμπλέκεται τεχνητή νοημοσύνη υψηλού κινδύνου.

Οι νέοι κανόνες επιτυγχάνουν ισορροπία μεταξύ, αφενός, της προστασίας των καταναλωτών και, αφετέρου, της προώθησης της καινοτομίας, καθώς καταργούν τα πρόσθετα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα θύματα όταν επιδιώκουν πρόσβαση σε αποζημίωση, ενώ παράλληλα θεσπίζουν εγγυήσεις για τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, αναγνωρίζοντας π.χ. το δικαίωμα αμφισβήτησης μιας αξίωσης για αποζημίωση που βασίζεται σε τεκμήριο αιτιώδους συνάφειας.

Η πρόταση της Επιτροπής πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.