Η κρίση, τα προβλήματα, οι ευκαιρίες και το Νew Deal για την Ελλάδα

Δύο πρόσφατα γεγονότα σε ένα συνέδριο που συμμετείχα και ένα παράπονο από έναεπιχειρηματία για την παρούσα χρηματοοικονομική κρίση και την ασφάλεια των καταθέσεων των καταθετών της χώρα μας, με οδήγησα να επανέλθω σε ένα αγαπητό θέμα στρατηγικής, μιας και η νέα χρονιά ξανοίγει τις πόρτες με προβλεπόμενες αρκετές δυσκολίες, αλλά και με δυνατότητες, ευκαιρίες και προκλήσεις, στον επιχειρηματικό, τραπεζικό και ιδιωτικό χώρο καθώς ι ειδικότερα στους νέους μας.

Απαραίτητο είναι όλοι μας να δούμε το μέλλον της δικής μας οικονομίας, της δικής μας γενιάς, των προεξεχουσών Ελληνικών και γιατί όχι και ξένων επενδύσεων στην χώρα μας.

Όμως, αυτό πρέπει να το αντιμετωπίσουμε κατά ένα διαφορετικό τρόπο από τον παθητικό, αυτό-κριτικό και γκρινιάρικο τρόπο που στο ισχύον καθεστώς όλοι μας ενεργούμε – που οι ξένοι μας φταίνε και όχι εμείς!

Είναι απαραίτητο οι επιχειρηματίες και εργαζόμενοι του τόπου μας σαν μια ομάδα να ατενίσουμε το μέλλον της πρωτογενούς και δευτερογενούς οικονομίας και ειδικότερα της γεωργίας και κτηνοτροφίας, του τουρισμού, της βιομηχανίας, των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, της παροχής υπηρεσιών με μια νέα στρατηγική για χαλεπούς καιρούς (strategy for turbulent times) όχι με μικροαλλαγές για χάριν της αλλαγής.

Αλλά πρώτα, ας εξετάσουμε πού βρισκόμαστε σήμερα και στην συνέχεια πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε Στρατηγικές για Χαλεπούς Καιρούς .
1. Γεωργία - Κτηνοτροφία
Παρά τα πέντε χρόνια οικονομικής ύφεσης που έχουμε περάσει, ακόμα και σήμερα, οι ενδιαφερόμενοι του χώρου (stakeholders of sector) στη γεωργία και κτηνοτροφία δεν έχουν αντιληφθεί την σημαντικότητα του ρόλου που ο τομέας τους έχει στην αποτελεσματική παραγωγή τροφίμων και λοιπών αγροτικών προϊόντων για την εξυγίανση ή την επίλυση της παρούσας χρηματοοικονομικής κρίσης.
Γεωργοί και κτηνοτρόφοι αναπολούν τις επιδοτήσεις που εισέπρατταν δικαίως ή αδίκως και τα αρμόδια υπουργεία συνεχίζουν να εφαρμόζουν μια στρατηγική που παραμένει με απροσδιόριστους παράγοντες για την αποστολή και το όραμα αυτών των πρωτογενών τομέων της οικονομίας και το μήνυμα της στρατηγικής τους συνεχίζουν να επιθυμούν να το επικοινωνούν μέσα από τα κανάλια τηλεοράσεων παρά σε καθημερινές συσκέψεις και επισκέψεις στις γεωργικές περιοχές για στενότερες επαφές με τους εργάτες της γής.
Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης 2007-2013 για την Ελλάδα, είναι βασισμένη στο αναχρονιστικό για την παρούσες καταστάσεις κανονισμό 1698/2005 ΕΕ εστιάζεται σε τρεις βασικούς άξονες στρατηγικής από αρμόζουν σε ομαλές συνθήκες ανάπτυξης και που είναι:
• Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας
• Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου
• Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας
Ένας τέταρτος οριζόντιος άξονας συνεπικουρεί τους παραπάνω άξονες και βασίζεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε από τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες Leader των προηγούμενων προγραμματικών περιόδων.
Οι ενδιαφερόμενοι κυβερνητικοί φορείς δεν έχουν ακόμα καθορίσει μια στρατηγική για χαλεπούς καιρούς και που που εκτιμώ ότι χρειαζόμαστε ακόμα στα πέντε δύσκολα χρόνια να διανύσουμε για τον τερματισμό του παρόντος οικονομικού κύκλου.
Παρά ταύτα τα αρμόδια κυβερνητικά υπουργεία ξοδεύουν σημαντικό μέρος του χρόνου τους, σε βασιλικότερη του βασιλέως συμμόρφωση με τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης του ΟΑΣΑ, όπως το πρόσφατο θέμα για το γάλα με στόχο την μείωση της τιμής διάθεσης, με το αιτιολογικό «αύξησης του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος». Ουσιαστικότεροι παράγοντες δεν λαμβάνονται υπόψη όπως: η αύξηση της παραγωγής, η οργάνωση και διάθεση των παραγομένων προϊόντων, σε ένα συνεργατικό σχήμα με τον τουριστικό τομέα ή με ένα αποτελεσματικότερο τρόπο προς το συμφέρον των παραγωγών και κτηνοτρόφων μας.
Για μια χώρα που είναι ευλογημένη από τον Θεό με τα με τόσο παραγωγικά εδάφη το κόστος των εισαγωγών μας αυξάνει και αυτό ως αποτέλεσμα αυξάνεται περαιτέρω και ο δανεισμός της χώρας μας. Είναι δε απαράδεκτο για την χώρα μας, παρά την κρίση, να συνεχίζουμε τις εισαγωγές σε βασικά είδη όπως φακές, κουκιά, ρεβίθια και φασόλια και μάλιστα να παρατηρείται ένα αυξανόμενο επίπεδο σε τόνους εισαγωγών συνολικής κατά έτος ποσότητες της τάξεως των 32 χιλιάδων για να μην αναφερθώ στις πατάτες που τα ξενοδοχεία και εστιατόρια χρησιμοποιούν κατά κόρο για τους τουρίστες μας. Το μέτρο της φορολόγησης της γεωργικής γης θα ήταν πιο παραγωγικό αν π.χ. βασιζόταν στη μη χρησιμοποιουμένη γή.
2. Τουριστικός Τομέας
Οι παράγοντες του τουρισμού τρίβουν τα χέρια τους από χαρά γιατί παρά την μείωση της αξίας των παρεχομένων τουριστικών υπηρεσιών είχαμε ένα μεγαλύτερο σε αριθμό τουριστών που οδηγεί στην αύξηση των εσόδων και προσβλέπουν σε μία καλύτερη ροή τουριστών την επόμενη χρονιά με τις ήδη κρατήσεις (reservations) της επόμενης χρονιάς.
Μια μελέτη όμως των οικονομικών καταστάσεων που θα δημοσιευθούν στις αρχές της επόμενης χρονιάς θα μας προσδιορίσει την οικονομική εικόνα του κατά πόσο η αύξηση του αριθμού των τουριστών είχε και την αντίστοιχη αύξηση στα μικτά και καθαρά κέρδη αυτών των επιχειρήσεων και αυτό παρά τις μειώσεις που σημειώθηκαν σε μισθούς.
Χρήσιμο, επίσης, θα ήταν αν μπορούσαμε να πληροφορηθούμε το κόστος των εισαγομένων προϊόντων ή υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο συνολικό κόστος των προσφερομένων υπηρεσιών εστίασης που παρέχουν τουλάχιστο τα μεγάλα ξενοδοχεία του Τουριστικού Τομέα, με στόχο να προσαρμόσουμε, αν αυτό είναι αναγκαίο την στρατηγική εστίασης με παραγόμενα στο τόπο μας προϊόντα κάτι που ήδη σε ένα συνεργατικό πνεύμα θα έπρεπε ήδη να είχαμε εφαρμόσει.
3. Η Βιομηχανία
Η Ελληνική βιομηχανία, όπως που την έχω γνωρίσει στα 55 επαγγελματικά μου χρόνια, υπήρξε σημαντικός στρατηγικός στόχος στη δεκαετία 1970-1980 με την ανάπτυξη αρκετών βιομηχανιών μέσα σε ημιτελή όμως βιομηχανικά πάρκα. Οι πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν στη εν συνέχεια δεκαετίες, π.χ. 1989, και η αδράνεια των βιομηχάνων να εκμοντερνίσου με ένα αποτελεσματικό χρηματοοικονομικό μοντέλο τις βιομηχανίες τους και γενικότερα τα επενδυτικά λάθη, καθώς και λάθη διοικήσεων, κυβερνητικά λάθη όσον αφορά τις βιομηχανικές περιοχές και τα φορολογικά κίνητρα, δημιούργησαν καταστάσεις αβεβαιότητας και ανταγωνιστικού μειονεκτήματος που επιδεινώθηκαν από το άνοιγμα των αγορών - αρχικά με την εισδοχή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και στην συνέχεια της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας.
Οι τότε εν ισχύ σαφέστεροι των σημερινών επενδυτικών νόμων βοήθησαν την δημιουργία αρκετών βιομηχανιών παρά τις δυσχερείς συναλλαγματικές διαδικασίες και στα προβλήματα των βιομηχανικών πάρκων.
Κύριοι βιομηχανικοί τομείς, λόγω της ακόμα ισχύουσας τεχνογνωσίας μας που μπορούν να αναπτυχθούν αφορούν τους τομείς Μετάλλου, Ναυπηγικών εργασιών, Δομικών Προϊόντων, Τροφίμων, Φαρμάκων, Υφαντουργεία και οι μικροβιομηχανίες ετοίμων ή ημι-ετοίμων προϊόντων ρουχισμού καθώς και ο κλάδος των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας.

4. Οι Τράπεζες
Όπως και σε διεθνές επίπεδο οι Ελληνικές Τράπεζες ακολούθησαν μία βραχυπρόθεσμη στρατηγική επίδειξης κερδοφορίας και ουσιαστικά το είχαν πετύχει με την προώθηση επενδυτικών δράσεων σε χρηματοοικονομικά προϊόντα αμφιβόλου μακροπρόθεσμης απόδοσης.
Θέλοντας να αυξήσουν βραχυπρόθεσμα τα έσοδα τόσο των ιδρυμάτων τους όσο και των αμοιβών τους, σαν πρώτο στάδιο της στρατηγικής τους οι Διοικήσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, προσέφεραν στεγαστικά, καταναλωτικά δάνεια και χρηματοοικονομικά μέσα χωρίς την απαιτούμενη αξιολόγηση των δανειοληπτών ή πελατών τους.
Σε σύντομο χρονικό διάστημα αποκαλύφθηκε οι εισροές ρευστότητας στις τράπεζες είχαν μειωθεί επειδή κυριότερο η αποπληρωμή των στεγαστικών δανείων είναι μακροπρόθεσμη και τα καταναλωτικά δάνεια εμπεριέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επισφάλειας και εισπραξιμότητας.
Χωρίς τις απαιτούμενες μελέτες χρηματοδότησης βιώσιμων επιχειρήσεων, που θα έπρεπε να αποτελεί κύριο στρατηγικό τους στόχο ως κορμό των επιχειρηματικών δράσεων τους (core business), προσέφεραν βραχυπρόθεσμα δάνεια ευελπιστώντας στην ταχεία ανακύκλωση των κεφαλαίων τους. Αυτό, χωρίς όμως να λαμβάνεται ο κύριος παράγοντας του κατά πόσο μία βιώσιμη επιχείρηση θα συνέχιζε να ανταποκρίνεται στις συμβατικές βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της, που σε πλείστες περιπτώσεις τα αποπληρωθέντα κεφάλαια προς τις τράπεζες προερχόταν από τα κεφάλαια που οι περισσότερες ίδιες οι επιχειρήσεις αντλούσαν από την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Η παρούσα λύση που προωθείτε από διάφορα ΜΜΕ, ως «παραγωγικά μέσα στην παγίδα των υποχρεώσεων των βιώσιμων επιχειρήσεων» είναι η κεφαλαιοποίηση υπερήμερων οφειλών προς τράπεζες, δηλαδή η μεταφορά - ανακατάταξης των του ενεργητικού στοιχείου «οφειλών» σε «επενδύσεις, με το αιτιολογικό ότι η λύση αυτή θα επιτρέψει την άμεση επανεκκίνηση βιώσιμων επιχειρήσεων, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη σημαντικοί παράγοντες διαχείρισης τέτοιων καταστάσεων από τις παρούσες ελλιπείς σε στελέχωση δομές των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων.
Νοείται ότι σοφότερο και βέλτιστο από στρατηγικής σκοπιάς είναι να βρεθούν νέοι στρατηγικοί επενδυτές διατεθειμένοι να βάλουν κεφάλαια και να προσθέσουν τεχνογνωσία τόσο σε θέματα διοίκησης και λειτουργίας των επιχειρήσεων.
5. Στρατηγική για Χαλεπούς καιρούς
Οι τρέχουσες συνθήκες της μεταβλητότητας και αβεβαιότητας απαιτούν μια διαφορετική στρατηγική από τις προηγουμένως χρησιμοποιηθείσες στρατηγικές και αυτό ισχύει για κάθε τομέα της οικονομίας, για κάθε επιχείρηση και για κάθε οικογένεια.
Για να δούμε ένα καλύτερο μέλλον είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε τις δυνάμεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον της χώρας μας, των επιχειρήσεων και των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων μας. Μια πρόσφατη μελέτη της UHY (www.uhyaxon.gr) με τον τίτλο «Πόσο καλά τοποθετημένες βρίσκονται οι ανταγωνιζόμενες οικονομίες ώστε να επωφεληθούν από την ανάπτυξη της παγκοσμιοποίησης» δίνει αρκετές απαντήσεις ποίο δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε.
Οι οντότητες που θα αντιληφθούν τις δυνάμεις των παγκόσμιων αγορών και θα διαμορφώσουν μία ευέλικτη στρατηγική, στις μελλοντικές οικονομικές συνθήκες που θα αναπτυχθούν, θα βγουν ενισχυμένες από την παρούσα κρίση.
Είμαστε μια μικρή και υπερχρεωμένη χώρα και πρέπει να κατανοήσουμε όλοι την ανάγκη συνεργασιών, την στενότερη σχέση με τους πελάτες μας, τους προμηθευτές μας, τους συγχωριανούς μας καθώς και τις γειτονικές αλλά και μακρινές χώρες που μπορούμε να συνεργαστούμε.
5.1 Γεωργικές, Κτηνοτροφικές και Τουριστικές επιχειρήσεις
Με σύνεση και ευκινησία συνίσταται η ανάπτυξη στενότερων σχέσεων μεταξύ των τουριστικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων του γεωργικού και κτηνοτροφικό τομέα για την παραγωγή των προϊόντων που σήμερα εισάγονται από τις τουριστικές μονάδες προς διάθεση των τουριστών του τόπου μας.
Απλές συνεταιριστικές συνεργασίες των δύο τομέων της οικονομίας είναι η παραγωγή των καθημερινών προϊόντων που σήμερα χρησιμοποιούνται από τις τουριστικές μονάδες όπως οι πατάτες, τα αυγά, οι τομάτες, η χρήση των φρέσκων πορτοκαλιών για την καθημερινή εστίαση με προϊόντα του τόπου μας αντί με αυτά που σήμερα εισάγονται ή προσφέρονται ως βιομηχανοποιημένα προϊόντα.
Η χρήση των τοπικών προϊόντων αναμφίβολα θα οδηγήσει στην διαμόρφωση νέων γεύσεων, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση των εξαγωγών μας σε προϊόντα που εμείς θα παράγουμε. Υπενθυμίζω ως παραδείγματα την καθημερινή χρήση του Ελληνικού γιαουρτιού κάτι που πριν λίγα χρόνια ήταν ένα άγνωστο προϊόν σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και ακόμα και πολύ πρόσφατα στην Αμερική. Η καθιέρωση της Ελληνικής σαλάτας έδωσε μια ώθηση στην εξαγωγή της φέτας κλπ.
5.2 Βιομηχανίες και Συγγενείς επιχειρήσεις
Υπάρχει σημαντικό περιθώριο στην εγκατάσταση νέων και την ανάπτυξη των ισχυόντων βιομηχανιών της χώρας. Έχουμε ένα σημαντικό αριθμό νέων εκπαιδευμένων στελεχών που αποτελεσματικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν με νέες προϋποθέσεις συναντίληψης.
Πρέπει να ξεπεράσουμε τα κύρια προβλήματα που σήμερα οι επιχειρήσεις του βιομηχανικού τομέα αντιμετωπίζουν και που αφορούν την αφοσίωση των μεσαίων και σε υψηλότερο οργανωτικό επίπεδο στελεχών και τη δημιουργία ή διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονέκτημα «sustainable competitive advantage» των επιχειρήσεων που διοικούν.
Η Ελληνική βιομηχανία τροφίμων έχει αποδείξει ότι μπορούν οι Ελληνικές βιομηχανίες να επεκταθούν σε αχανείς σε μέγεθος και σε πληθυσμό χώρες όπως είναι η Αμερική, η Ινδία και υπάρχουν μεγάλες ευκαιρίες επέκτασης στην Κίνα, πλην από τις γειτονικές μας χώρες που αρκετές Ελληνικές επιχειρήσεις είναι ήδη εγκατεστημένες.
5.3 Τράπεζες και Χρηματοοικονομικά ιδρύματα
Οι τραπεζίτες και γενικότερα η κοινότητα των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων είναι γνώριμο σε όλους μας ότι βρίσκεται τοποθετημένη στην αυξανόμενη λίστα των πιέσεων που αντιμετωπίζει το Ελληνικό επιχειρηματικό μοντέλο.
Αυξημένες απαιτήσεις ρυθμιστικών κανονισμών της αυξημένης πίεσης από την Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος σε επίπεδα κεφαλαίων και πόρων συμμόρφωσης οδήγησε και στο κλείσιμο τριών ακόμα Συνεταιριστικών Τραπεζών – μια γροθιά στις τοπικές κοινωνίες και επιχειρήσεις.
Αν τα προαναφερόμενα δεν επαρκούν να προσθέσω την συνεχή αύξηση των επισφαλών οφειλών προς τις τράπεζες, τον επιβαρυμένο σε μισθούς και εργοδοτικές εισφορές λόγω του υπεράριθμου προσωπικού, προσθέτουν σαν βάρη στην συνεχιζόμενη αργή οικονομική ανάκαμψη.
Πάνω δε από όλα ακόμα ισχύει η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των τραπεζιτών που παραμένουν με μία απροσδιόριστη στρατηγική η οποία θα πρέπει σύντομα να προσδιοριστεί μέσα στο πλαίσιο του Υποχρεωτικού κανονισμού 575/2013ΕΕ και Οδηγιών 2013/36.
Τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα πρέπει να εφαρμόσουν μία στρατηγική για να αποτινάξουν από την πλάτη τους τα σημαντικά έξοδα σε αμοιβές συμβούλων και σε χρόνου που ξοδεύουν για την συμμόρφωση τους με τις απαιτήσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδος και των λοιπών οργανισμών που σε εποπτικό έλεγχο υπόκεινται.
Ως εποπτικός φορέας η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να οργανωθεί αποτελεσματικότερα για να μείωση την εξάρτηση της από συμβούλους και κυριότερο τα στελέχη να αποκτήσουν μια στενότερη επαφή και γνώση των ιδρυμάτων που εποπτεύουν.
Τα στελέχη Διοίκησης των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων πρέπει να αφιερώσουν το σημαντικό μέρος του χρόνου τους για να προσδιορίσουν μία στρατηγική που να βασίζεται στην διασφάλιση των καταθετών και των μετόχων τους και στην προώθηση του κορμού των επιχειρηματικών δράσεων τους (core business) και να έχουν στην διάθεση τους τον απαιτούμενο χρόνο να συσκεφτούν και να συνεργαστούν με τους πελάτες τους που είναι βιώσιμοι για την ανάπτυξη και έλεγχο των στόχων και των στρατηγικών τους σχεδίων.
Καλή Χρόνια με Πίστη για τις Ικανότητες μας να αντεπεξέλθουμε τον Οικονομικό Γολγοθά που διανύουμε.

Γιάγκος Χαραλάμπους F.C.C.A
Είναι τεχνικός σύμβουλος της UHY AΞΩΝ Ορκωτοί Ελεγκτές, Πρώην Α' Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μέλος (fellow) του Συνδέσμου Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας (Association of Certified and Corporate Accountants) και του Συνδέσμου Ελεγκτών Λογιστών Κύπρου, επίτιμο μέλος του ΣΕΣΜΑ και αντιπρόεδρος του Δ.Σ του ΤΟΜΔΑ-ΕΕΔΕ. Emails: [email protected] και [email protected]