Η ευημερία των αριθμών, η δυστυχία των ανθρώπων και το τίμημα της ανεργίας
Γιατί και οι τρείς παράγοντες συνδέονται μεταξύ τους. Ποίος είναι ο σκοπός της ζωής και της ελευθερίας αν δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος;Όλες οι θρησκευτικές και πολιτικές παρατάξεις συμφωνούν ότι η ευτυχία πρέπει να είναι αυτοσκοπός. Υπάρχει όμως λιγότερη συναίνεση στο πώς επιτυγχάνεται ο στόχος της ευτυχίας στο πλαίσιο μίας κυβερνητικής πολιτικής.
Εδώ και αρκετά χρόνια ο πλούτος συνδυάστηκε άμεσα σαν μέτρο μέτρησης της ευτυχίας του λαού μίας χώρας με την καθιέρωση του δείκτη Α.Ε.Π., δηλαδή το σύνολο όλων των προϊόντων και αγαθών που παράγει η χώρα. Σήμερα όμως που η ροή των προϊόντων και αγαθών μοιράζεται και καταλήγει μεταξύ των ολίγων, οι στατιστικολόγοι και οικονομολόγοι προσπαθούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο μετρώντας την ευτυχία και συνδέοντάς την με χειροπιαστά στοιχεία καλής ζωής τα οποία οι κυβερνήσεις μπορούν να αλλάξουν και να εφαρμόσουν.
Η επιδίωξης των στατιστικολόγων και οικονομολόγων είναι η βελτίωση της χρήσης του δείκτη Α.Ε.Π. ως κύριου παράγοντα σύγκρισης (benchmarking) που δείχνει την πρόοδο της χώρας και του πληθυσμού της. Για αυτό παραδείγματος χάριν το 1990 οι καθηγητές τους Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης με έρευνα που διενήργησαν απέδειξαν ότι τα άτομα που είχαν μία μια ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (purchasing power parity) γύρω στο US$10 000 κάθε έτος, η ευτυχία τους δεν εμβάθυνε σημαντικά όταν γινόταν πιο πλούσιοι.
Την πρόσθετη ευτυχία την επετύγχαναν με άλλους μη οικονομικούς τρόπους ή παράγοντες όπως π.χ. συναισθηματικούς (emotional), θρησκευτικούς και λοιπούς παράγοντες. Στην σύγκριση των ευρημάτων της προαναφερόμενης έρευνας τονίζεται η σημερινή αλλαγή κουλτούρας των ατόμων, αν και ακόμα ισχύουν κατά πολύ τα ευρήματά της ειδικότερα σε ορισμένες χώρες που η συμπεριφορά των ατόμων παραμένει αναλλοίωτη παρά τα χρόνια που έχουν ήδη περάσει.
Τον Μάρτιο 2013, για την Παγκόσμια Ημέρα της Ευτυχίας ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Ban Ki-moon δήλωσε ότι ο κόσμος «χρειάζεται ένα νέο οικονομικό πρότυπο». Ένα πρότυπο που η επιδίωξη της ευτυχίας θα αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο στόχο. Ένα πρότυπο που αναγνωρίζει την ισοτιμία μεταξύ των τριών πυλώνων της αειφόρου ανάπτυξης δηλαδή της αδιαίρετου Κοινωνικής, Οικονομικής και Περιβαλλοντικής ευημερίας.
Πρωτοπόρο πνεύμα της μέτρησης ενός νέου δείκτη προσδιορισμού της ευτυχίας αποτελεί η συνάντηση των Η.Ε που συγκλήθηκε με πρωτοβουλία του Μπουτάν (Bhutan), μια χώρα η οποία ανεγνώρισε την υπεροχή του λαού της στην ευτυχία πάνω από το εθνικό εισόδημα από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η Γενική Συνέλευση των Η.Ε τον Αύγουστο 2011 πέρασε μία απόφαση που όχι μόνο αναγνώρισε ότι η ευτυχία είναι μία επιδίωξη των προσδοκιών του κάθε λαού αλλά έκρινε ότι και ο δείκτης Α.Ε.Π. εκ της φύσεως του δεν έχει σχεδιαστεί ούτε ικανοποιητικά αντανακλά την ευτυχία και την καλή ζωή των κατοίκων μιας χώρας. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα λεγόμενα του αείμνηστου πρωθυπουργού της Ελλάδος Γεωργίου Παπανδρέου « όταν ευημερούν οι αριθμοί, οι άνθρωποι δυστυχούν»
Στην πρόκληση των Η.Ε. έχουν ανταποκριθεί αρκετά εθνικά γραφεία στατιστικής. Με βάση τα δεδομένα που έχουν συλλεγεί ο ΟΟΣΑ με έδρα το Παρίσι έχει εκδώσει ένα οδηγό με τίτλο Οδηγίες Υποκειμενικής Μέτρησης της Ευτυχίας « Guidelines on Measuring Subjective Well-being». Οι οδηγίες αυτές αποτελούν το πρώτο περιληπτικό πλαίσιο για μια διεθνή συγκριτική και διανοητική βάση δεδομένων στο θέμα αυτό που προβλέπεται να επιτρέψει, στους στατιστικολόγους και οικονομολόγους ερευνητές, μια καλύτερη εκτίμηση πώς τα άτομα εκτιμούν ότι περνούν ευτυχισμένα την ζωή τους.
Όπως σε όλους τους δείκτες η υποκειμενική μέτρησης της ευτυχίας του κάθε ατόμου διαφέρει και για το λόγο αυτό ο παραπάνω αναφερόμενος οδηγός προβλέπει την χρήση μία εξελιγμένης προσέγγισης (sophisticated approach). Στις 205 σελίδες του και μέσα από τα τέσσερα κεφάλαια οδηγιών και ευρημάτων, οι πίνακες και τα λοιπά στοιχεία αποτελούν ένα σημαντικό οδηγό που αξίζει να επενδυθεί χρόνος για την μελέτη του.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ οι αρχές που περιλαμβάνονται στο οδηγό «στοχεύουν να χρησιμοποιηθούν ως πηγές δεδομένων ενημέρωσης για τους παραγωγούς (producers)», οι οποίοι πιθανόν να αναπτύξουν τις δικές τους έρευνες, περιλαμβάνει όμως και σχετικά μέρη για τους πιθανούς χρήστες -potential users».
O ΟΟΣΑ προτρέπει τις κυβερνήσεις να συνδέουν τα μέτρα ευτυχίας ή καλής ζωής με την εφαρμογή πολιτικών ούτως ώστε όχι μόνο να γνωρίζουν πως μπορούν να κάνουν ευτυχισμένο τον λαό που κυβερνούν αλλά και πόσο στοιχίζουν οι πολιτικές που εφαρμόζονται.
Η έρευνα που έχει μέχρι τώρα πραγματοποιηθεί παραδείγματος χάριν έχει αποδείξει σε όλο τον κόσμο ότι η ανεργία μειώνει την ευτυχία των ατόμων και χρειάζεται 4 φορές σε αξία σε χρήμα και σε διάφορα προνόμια για να είναι ευτυχισμένος ένας άνεργος. Αυτό και μόνο το εύρημα είναι αρκετό να αντιληφθούν αυτοί που κυβερνούν αυτό τον τόπο (την Ελλάδα μας) ότι δεν υπάρχει χειρότερο οικονομικό πρόβλημα από την ανεργία που σήμερα κυρίως οι νέοι μας αντιμετωπίζουν. Με μία αύξηση στο 27,6% που κατέγραψε το ποσοστό ανεργίας τον Ιούλιο του 2013 στην Ελλάδα θα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι το σύνολο του πλούτου της χώρας μας, ως προσμετράτε με τον δείκτη ΑΕΠ, δεν ικανοποιεί τους ανέργους και τις οικογένειες τους.
*Ο Γιάγκος Χαραλάμπους F.C.C.A. Είναι τεχνικός σύμβουλος της UHY AΞΩΝ Ορκωτοί Ελεγκτές, Πρώην Α' Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Επίτιμο μέλος (fellow) του Συνδέσμου Ορκωτών Λογιστών Αγγλίας (Association of Certified and Corporate Accountants), μέλος του Συνδέσμου Ελεγκτών Λογιστών Κύπρου, συνταξιούχος ΣΕΣΜΑ και μέλος του Δ.Σ του ΙΜΔΑ
