Ένα στα τρία νοικοκυριά "θύμα" των τεκμηρίων διαβίωσης

Αδειάζει το "οπλοστάσιο" της ανάλωσης κεφαλαίου προηγούμενων ετών και οι φορολογούμενοι ήδη μελετούν με τη βοήθεια των λογιστών τους το ενδεχόμενο μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων δηλαδή ακινήτων, αυτοκινήτων και μοτοσικλετών.

O ένας στους τρεις φορολογούμενους αντιμετωπίζει πρόβλημα με τα τεκμήρια ενώ χρόνο με τον χρόνο η κατάσταση επιδεινώνεται δραματικά. Η ολοκλήρωση της επεξεργασίας των φετινών φορολογικών δηλώσεων θα δείξει ότι τουλάχιστον δύο εκατομμύρια νοικοκυριά –σε σύνολο περίπου 6,1 εκατομμυρίων που υπέβαλαν και φέτος φορολογικές δηλώσεις- θα κληθεί να πληρώσει φόρο όχι με βάση το πραγματικό εισόδημα που εμφανίζεται αλλά με βάση τις «θεωρητικές» αποδοχές που υπολογίζει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Οι λογιστές έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με χιλιάδες παραδείγματα φορολογουμένων οι οποίοι, υπό το βάρος της μείωσης των εισοδημάτων τους αλλά της «εξάντλησης» των αποταμιεύσεων που μπορούν να επικαλεστούν για να δικαιολογήσουν την «τεκμαρτή δαπάνη» εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο να «ξεφορτωθούν» περιουσιακά στοιχεία. Στην πρώτη γραμμή έρχονται και πάλι οι «ακινητοποιήσεις» οχημάτων, ο μηδενισμός του υπολοίπου στους τραπεζικούς λογαριασμούς –ακόμη και ένα ευρώ τόκων μπορεί να αποδειχθεί «βόμβα» κατά την τελική εκκαθάριση- οι μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων σε συγγενικά πρόσωπα ή ακόμη και οι πωλήσεις ακινήτων σε τιμές «όσο-όσο».

Δύο είναι τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την επεξεργασία των φετινών φορολογικών δηλώσεων όσον αφορά στα τεκμήρια:

1. Πρόβλημα δεν δημιουργείται πλέον μόνο στους φορολογούμενους που δηλώνουν πολύ χαμηλό εισόδημα αλλά ακόμη και στους έχοντες «μεσαία» εισοδήματα της τάξεως των 20-30.000 ευρώ ετησίως. Μεγάλα διαμερίσματα ή αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού που αποκτήθηκαν στις «καλές εποχές» γίνονται «βαρίδι» λόγω της μείωσης των εισοδημάτων. Το πρόβλημα εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονο στις τάξεις των συνταξιούχν οι οποίοι κάποτε εισέπρατταν υψηλές συντάξεις της τάξεως των 2000-3000 ευρώ. Η συρρίκνωση του εισοδήματός τους ακόμη και πάνω από 50% τους «σπρώχνει» σιγά-σιγά στα τεκμήρια το ύψος των οποίων παραμένει «ανελαστικό» παρά τη μείωση του εισοδήματος.
2. Η ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών που αποτελούσε το ισχυρότερο όπλο καταπολέμησης των τεκμηρίων καθόλη τη διάρκεια της κρίσης, έχει αρχίσει να εξαντλείται για εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενους. Ο «κουμπαράς» αδειάζει χρόνο με τον χρόνο καθώς κατέφευγαν κάθε χρόνο στην επίκλυση της συγκεκριμένης λύσης προκειμένου να μεταθέσουν για... αργότερα το πρόβλημα. Το πρόβλημα όμως για εκατοντάδες χιλιάδες είναι ήδη εδώ. Το ηλεκτρονικό σύστημα του Taxisnet, υπολογίζει αυτόματα το κεφάλαιο που μπορεί να αναλώσει ο κάθε φορολογούμενος προσθέτοντας τα δηλωθέντα εισοδήματα των προηγούμενων ετών και αφαιρόντας τα τεκμήρια παρελθουσών χρήσεων. Έτσι, οι φορολογούμενοι δεν έχουν καν το περιθώριο να δηλώσουν ψευδή στοιχεία και ανύπαρκτα κεφάλαια προς ανάλωση προσβλέποντας στο ότι ο φορολογικός έλεγχος δεν θα τους εντοπίσει ποτέ.

Με την ολοκλήρωση της επεξεργασίας των φετινών φορολογικών δηλώσεων θα φανεί ότο φορολογητέο εισόδημα περίπου 2 εκατομμυρίων φορολογουμένων «φούσκωσε» φέτος κατά τουλάχιστον 7,5-8 δις. ευρώ εξαιτίας των τεκμηρίων ενώ οι προοπτικές για το μέλλον μόνο αισιόδοξες δεν είναι. Επίσης τα στατιστικά αποδεικνύουν ότι εκεί που τα προηγούμενα χρόνια τα τεκμήρια ήταν «προνόμιο» των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολουμένων ή των αγροτών –κυρίως λόγω της εμφάνισης εξαιρετικά χαμηλού εισοδήματος στη φορολογική δήλωση- τώρα το πρόβλημα αρχίσει να γιγαντώνεται τόσο για τους μισθωτούς όσο και για τους συνταξιούχους. Και αν τους επιτηδευματίες μπορούσε κανείς να τους κατηγορήσει για φοροδιαφυγή και να υποστηρίξει ότι δικαίως ενεργοποιούνται τα τεκμήρια εις βάρος τους, για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους τι θα πει; Ότι δεν πρόβλεψαν το τσεκούρωμα των αποδοχών τους και διατήρησαν στην κατοχή τους σπίτια και αυτοκίνητα; Τα ακόλουθα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά:

1. Τα τεκμήρια εις βάρος των μισθωτών ήταν το 2012 ένα δις. ευρώ όταν το σύνολο του πρόσθετου τεκμαρτού εισοδήματος ήταν 6,8 δις. ευρώ. Το πρόσθετο τεκμαρτό εισόδημα το 2016 αποκλειστικά για τους μισθωτούς, εκτοξεύτηκε στα δύο δις. ευρώ. Δηλαδή, διπλασιάστηκε μέσα σε μια 4ετία. Το διάστημα φυσικά δεν τυχαίο. Είναι η περίοδος της μεγάλης καθίζησης των εισοδημάτων. Δεδομένου μάλιστα ότι υπάρχουν και άλλες μειώσεις μπροστά (π.χ μείωση αφορολογήτου που προκαλεί οριζόντια ζημιά 650 ευρώ σε μισθωτούς και συνταξιούχους αλλά και αύξηση της μερικής απασχόλησης εις βάρος της πλήρους απασχόλησης) το πρόβλημα θα γίνεται ολοένα και εντονότερο.
2. Τα τεκμήρια εις βάρος των συνταξιούχων, ήταν μόλις 337 εκατ. ευρώ το 2012 σε σύνολο 6,8 δις. ευρώ τη συγκεκριμένη χρονιά. Προφανώς, οι συνταξιούχοι έχοντας την αντίληψη ότι το εισόδημά τους θα μείνει σταθερό, έφτιαχναν τη ζωή τους με βάση συγκεκριμένα εισοδηματικά δεδομένα. Ακόμη και η «σταθερά» ανατράπηκε μετά τις 14 συνεχεις μειώσεις συντάξεων και πλέον έχουν αρχίσει να πέφτουν και οι συνταξιούχοι στην παγίδα. Το 2016, το πρόσθετο εισόδημα που φορτώθηκαν οι συνταξιούχοι λόγω τεκμηρίων, υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας στα 777 εκατ. ευρώ. Η κατάσταση θα γίνεται ολοένα και χειρότερη ειδικά μετά το 2019 οπότε θα ενεργοποιηθεί η νέα και μάλιστα οριζόντια περικοπή στο εισόδημα των συνταξιούχων.
3. Κατακόρυφη αύξηση της επιβάρυνσης από τα τεκμήρια παρατηρείται και στις τάξεις των εισοδηματιών οι οποίοι επίσης ανήκουν στους πολλαπλά χαμένους της κρίσης. Όχι μόνο εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης του φόρου κατοχής (βλέπε ΕΝΦΙΑ, συμπληρωματικό φόρο ακινήτων κλπ) αλλά και εξαιτίας της βίαιης πτώσης των εισοδημάτων από ενοίκια. Η αιτία της μείωσης ήταν και η φοροδιαφυγή αλλά και η κατακόρυφη συρρίκνωση των ενοικίων που ακολούθησαν την καταβαράθρωση των τιμών των ακινήτων. Το πρόσθετο εισόδημα με το οποίο φορτώθηκαν το 2016 οι εισοδηματίες, ήταν 2,934 δις. ευρώ. Το αντίστοιχο ποσό το 2012 ήταν μόλις 2,427 δις. ευρώ.