Ρεπορτάζ - κόλαφος του Politico - Το ελληνικό κόλπο εξαπάτησης της Ε.Ε. με τις αγροτικές επιδοτήσεις

Ως μια από τις μεγαλύτερες γεωργικές απάτες των τελευταίων ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση περιγράφεται η κατάσταση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια μέσα από τις αγροτικές επιδοτήσεις του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ) σε πρωτοσέλιδο του Politico, με τίτλο «Το μεγάλο χοντρό ελληνικό σχέδιο εξαπάτησης της Ε.Ε.» (The big fat Greek plot to defraud the EU).

Το δημοσίευμα αναφέρει ότι τα κεφάλαια που έχουν υπεξαιρεθεί ανέρχονται στα 45 εκατ. ευρώ ετησίως και πως οι ευρωπαίοι εισαγγελείς, των οποίων η αρμοδιότητα είναι να παρακολουθούν την κατάχρηση κονδυλίων της ΕΕ, ερευνούν το σύστημα ελληνικών βοσκοτόπων από το 2021. Υπό διερεύνηση είναι ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκε το σχέδιο, καθώς και η πιθανή εμπλοκή των κρατικών αρχών. Με βάση το δημοσίευμα, όλα δείχνουν ότι υπήρχε μια οργανωμένη ομάδα που έδινε αγροτικές ενισχύσεις σε άτομα που δεν τις δικαιούνται.

Από πλευράς Οργανισμού, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια αντίδραση. Ωστόσο το σχετικό δημοσίευμα εξετάζεται σε κάθε σημείο και μέλλει να φανεί εάν θα υπάρξει κάποια επίσημη τοποθέτηση ή νομική αντίδραση από πλευράς της νέας διοίκησης του Οργανισμού. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα καθήκοντα πρόεδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ ανέλαβε ο κ. Νικόλαος Σαλάτας, Πρόεδρος Εφετών επί τιμή.

Ο αρμόδιος υπουργός Κώστας Τσιάρας εμμένει στην σχετική δήλωση που έκανε σε πρόσφατη συνάντηση με την νέα ηγεσία του Οργανισμού: «Ο ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελεί μία από τις μεγάλες προκλήσεις για την ελληνική πολιτεία. Είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα που πηγάζει από το παρελθόν και αφορά τη λειτουργία μιας μεγάλης υπηρεσίας. Για εμάς, η αναμόρφωσή του είναι ένα σημαντικό στοίχημα».

Σχολιάζοντας ο ίδιος στο Politco ανέφερε ότι «η εντολή μου προς τη νέα διοίκηση είναι να προχωρήσει στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης ως όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Αυτός ο στόχος είναι το μεγάλο στοίχημα».

Ξετυλίγοντας το κουβάρι

Το κουβάρι του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι πολύ μπλεγμένο. Είναι ενδεικτικό ότι τα τελευταία πέντε χρόνια ο πρόεδρος του Οργανισμού άλλαξε έξι φορές, καθώς φέρεται ότι όσο προσπάθησαν να ξετυλίξουν αυτό το κουβάρι αυτό απομακρύνθηκαν…και σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο σχετικό δημοσίευμα με εντολή των εκάστοτε υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης.

Μάλιστα στο δημοσίευμα γίνεται αναφορά στο ονόματα πρωην προέδρων του Οργανισμού κ.κ Γρηγόρης Βάρρας (2020) και Ευάγγελος Σημανδράκος (2023) οι οποίοι απομακρύνθηκαν επί υπουργίας των Μάκη Βορίδη και Λευτέρη Αυγενάκη αντίστοιχα.

Το σχέδιο «απάτης» ήρθε στο φως πριν ακόμα ξεκινήσει η ΕΕ τις φετινές συζητήσεις, για να καθοριστεί ο νέος προϋπολογισμός από το 2028 έως το 2034, με το Politico να τονίζει ότι «το ελληνικό σκάνδαλο είναι βέβαιο ότι θα δώσει νέα “όπλα” στους επικριτές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, γνωστής ως ΚΑΠ, η οποία αντιστοιχεί στο ένα τρίτο του επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ 1,3 δισ. ευρώ».

Στο εκτενέστατο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι από τις πρώτες που αντιλήφθηκαν τις παρατυπίες ήταν η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ Παρασκευή Τυχεροπούλου. Η απάντηση των ανωτέρων της στα όσα είχε ανακαλύψει ήταν ο αποκλεισμός της από τις βάσεις δεδομένων της οργάνωσης και το κλείδωμά της έξω από το γραφείο της. Έκτοτε έχει προσκληθεί από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) να συνδράμει τις έρευνές της και να παρέχει συμβουλές σε τεχνικά και νομικά ζητήματα.

Οι ευρωπαίοι εισαγγελείς ερευνούν το σύστημα ελληνικών βοσκοτόπων από το 2021 και εξετάζουν περίπου 70 υποθέσεις. Ένας έχει ήδη εκδικαστεί στο ελληνικό δικαστήριο, με τους κατηγορούμενους να καταδικάζονται και να τους επιβάλλονται ποινές φυλάκισης. Δύο ακόμη υποθέσεις θα εκδικαστούν στις 19 Φεβρουαρίου.

Οι αλλαγές στη νομοθεσία της ΕΕ το 2017 που άνοιξε περισσότερες εκτάσεις για βοσκή στην περιοχή της Μεσογείου αποτέλεσε την αρχή της υπόθεσης, καθώς η Ελλάδα είχε ασκήσει πιέσεις, ώστε ο ευρύτερος ορισμός, να περιλαμβάνει όχι μόνο λιβάδια αλλά και θαμνώδεις εκτάσεις και δασώδεις βοσκότοπους. Ως αποτέλεσμα, η επιλέξιμη περιοχή στην Ελλάδα σχεδόν διπλασιάστηκε — και μαζί της η ευκαιρία για διάπραξη απάτης.

Τα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ και οι τεχνικές εταιρείες που συνεργάζονται μαζί τους ήταν οι πρώτοι που απέκτησαν πρόσβαση στα νέα αρχεία γης. Αμέσως μετά, άρχισαν να έρχονται αιτήσεις από άτομα που υποτίθεται ότι ήταν ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές βοσκοτόπων, αλλά που ζούσαν σε εντελώς διαφορετικά μέρη της χώρας από τα αγροτεμάχια για τα οποία υπέβαλαν αξιώσεις.

Οι ενάγοντες, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Politico, δήλωναν ιδιοκτησία γης χωρίς δικαιολογητικά, όπως συμβόλαια αγοράς και πώλησης. Μάλιστα, υπήρξε περίπτωση που μια έκταση δηλώθηκε ως ιδιοκτησία ενός δικαιούχου για ένα χρόνο, και τον επόμενο χρόνο η ίδια έκταση σε άλλον δικαιούχο.

Η οδηγία και τα πρόστιμα

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με οδηγία του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι ελεγκτές του δεν ήταν υποχρεωμένοι να ελέγχουν συμβάσεις ή τίτλους ιδιοκτησίας ή να συγκρίνουν δηλώσεις με προηγούμενα έτη.

Οι περισσότερες από τις πλαστές καταθέσεις έγιναν από την Κρήτη, η οποία έλαβε τα δύο τρίτα των συνολικών αγροτικών επιδοτήσεων της Ελλάδας από την ΕΕ το 2020, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Σε συμβόλαια και νομικά έγγραφα που είδε το Politico, άτομα από την Κρήτη ισχυρίζονται ότι κατέχουν γη αλλού — από τη Βόρεια Ελλάδα μέχρι την Πελοπόννησο και τα νησιά.

Σημειώνεται ότι τον Μάρτιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε στην Ελλάδα πρόστιμο 283 εκατομμυρίων ευρώ για κακοδιαχείριση στον ΟΠΕΚΕΠΕ σχετικά με πληρωμές βοήθειας της ΕΕ που έγιναν το 2020, το 2021 και το 2022.

Στη συνέχεια, η Επιτροπή έθεσε τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε επιτήρηση για 12 μήνες. Στις 11 Σεπτεμβρίου, ο αρμόδιος υπουργός Κώστας Τσιάρας, έθεσε τον ΟΠΕΚΕΠΕ υπό την εποπτεία του ΥΠΑΑΤ και συμφώνησε σε ένα σχέδιο δράσης με το τμήμα Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εξυγίανση του οργανισμού.