Eρευνα UNESCO on Futures Research: Τα αγκάθια στην καινοτομία στην Ελλάδα

Σαφώς χειρότερη επίδοση από τους ανταγωνιστές της, ως προς τη διαμόρφωση ενός φιλικού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη καινοτομίας, φαίνεται ότι παρουσιάζει η Ελλάδα, σύμφωνα τουλάχιστον με έρευνα που πραγματοποίησε η Έδρα UNESCO on Futures Research, που φιλοξενείται στο Δίκτυο ΠΡΑΞΗ/ Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, στη Θεσσαλονίκη. Η έρευνα υλοποιήθηκε πανελλαδικά στο διάστημα Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2019, και συγκέντρωσε στοιχεία από ένα σημαντικό δείγμα, του οποίου η πλειοψηφία αποτελείται από υψηλόβαθμα στελέχη του ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα, στην έρευνα συμμετείχαν 119 άτομα (σε ποσοστό 36% διευθύνοντες σύμβουλοι), προερχόμενα κατά 71% από τον ιδιωτικό τομέα, κατά 18% από το δημόσιο και κατά 10% από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Η έρευνα έγινε σε συνεργασία με την KAIROS Future, που υλοποίησε αντίστοιχη έρευνα στη Σουηδία για τον Σύνδεσμο Καινοτόμων Σουηδικών Επιχειρήσεων (FSIC, Federation of Swedish Innovation Companies).

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, η χειρότερη επίδοση συναντάται σε τομείς που έχουν να κάνουν με το δημόσιο τομέα, όπως: το προβληματικό θεσμικό πλαίσιο και η απουσία θεσμικών χρηματοοικονομικών λύσεων, που επιτρέπουν την ταχεία υλοποίηση μεγάλων έργων καινοτομίας ή/και υποδομής (το 71,4% των ερωτηθέντων δηλώνει οτι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι χειρότερη ή πολύ χειρότερη, σε σχέση με τους συγκρίσιμους ανταγωνιστές της), η έλλειψη φιλοδοξίας κεντρικών και τοπικών φορέων διακυβέρνησης να πρωτοπορούν στη δοκιμή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών (επίσης το 71,4% θεωρεί την κατάσταση εντός των συνόρων χειρότερη ή πολύ χειρότερη), η έλλειψη κατανόησης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας από το κράτος και τους δημόσιους φορείς (το 75,6% πιστεύει ότι οι ανταγωνίστριες χώρες τα πηγαίνουν καλύτερα ή πολύ καλύτερα), η απουσία πνεύματος συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (72,3% δηλώνει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι χειρότερη ή πολύ χειρότερη), το δυσμενές φορολογικό περιβάλλον, το οποίο δεν προωθεί την εκπαίδευση, την επιχειρηματικότητα και την ανάληψη κινδύνου (89,1% "βλέπει" χειρότερες επιδόσεις στην Ελλάδα σε σχέση με τις συγκρίσιμες ανταγωνίστριες χώρες) και το προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο δεν καλλιεργεί τη δημιουργικότητα (79,8%).

Επιπλέον, σχεδόν οκτώ στους δέκα (ποσοστό 77,3%) θεωρούν ότι η πρόσβαση σε κεφάλαια σποράς (seedfunding) είναι χειρότερη ή πολύ χειρότερη σε σχέση με τις συγκρίσιμες ανταγωνίστριες χώρες, ενώ επτά στους δέκα (69,7%) εκτιμούν ότι η κουλτούρα καινοτομίας στην ελληνική κοινωνία βρίσκεται επίσης σε χειρότερα ή πολύ χειρότερα επίπεδα, αν συγκριθεί με τις αντίστοιχες επιδόσεις εκτός των συνόρων. Οι προβληματικές και ασαφείς διαδικασίες ανάπτυξης καινοτομίας στον ιδιωτικό τομέα, καθώς επίσης και η ανυπαρξία λειτουργικών μοντέλων συνεργασίας μεταξύ καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) και μεγαλύτερων εταιρειών αναφέρονται επίσης ως σημεία στα οποία η Ελλάδα έχει κακές επιδόσεις.

Ωστόσο, η έρευνα έδειξε ότι υπάρχει σχετική ικανοποίηση όσον αφορά τη διαθεσιμότητα ατόμων με κατάρτιση, δημιουργικότητα και κατανόηση του επιχειρείν, τα οποία είναι ικανά όχι μόνο να αναπτύξουν νέες ιδέες αλλά και να τις αξιοποιήσουν επιχειρηματικά. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι -σύμφωνα με τους μελετητές- και σε αυτόν τον τομέα η επίδοση είναι επί της ουσίας μέτρια, καθώς το 44,5% θεωρεί ότι είναι ίδια ή σχεδόν ίδια με τις συγκρίσιμες ανταγωνίστριες χώρες, το 29,4% πιστεύουν πως είναι καλύτερη ή πολύ καλύτερη και το 25,2% εκτιμά πως είναι χειρότερη ή πολύ χειρότερη (το 0,8% δε απαντά).

Επίσης, ερωτηθέντες για τα αν θεωρούν ότι τα προγράμματα χρηματοδότησης της καινοτομίας, π.χ., από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες όλων των παικτών του οικοσυστήματος, το 45,4% απαντά πως, ως προς αυτό, η κατάσταση στην Ελλάδα είναι χειρότερη ή πολύ χειρότερη σε σχέση με τον ανταγωνισμό, το 37,8% ότι είναι η ίδια ή σχεδόν ή ίδια, το 10,1% πως είναι καλύτερη ή πολύ καλύτερη και το 6,7% δεν απαντά.