Τι είναι η ενσυναίσθηση και γιατί είναι σημαντική για την ζωή μας

Τα τελευταία χρόνια ο ακριβής ορισμός της ενσυναίσθησης έχει εξελιχθεί σε μεγάλη πρόκληση για κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, ψυχιάτρους, συμβούλους, εκπαιδευτικούς και γλωσσολόγους. Στις κοινωνικές επιστήμες ενσυναίσθηση «καλείται η κατανόηση της συμπεριφοράς ενός άλλου με βάση τη βίωση και συμπεριφορά του ίδιου του ατόμου». Ωστόσο, η εφαρμογή των αρχών της ενσυναίσθησης καλύπτει ένα πιο ευρύ φάσμα: είναι ανάγκη/ικανότητα να μπούμε στη θέση του άλλου και να κατανοήσουμε πως νιώθει, να μην κρίνουμε ένα συναίσθημα, να επιθυμούμε να βοηθήσουμε, να σεβόμαστε τον προσωπικό χώρο του καθενός, να αποκωδικοποιούμε τα κρυφά συναισθήματα πίσω από συγκεκριμένες συμπεριφορές.

«Ενσυναίσθηση είναι αυτό που συμβαίνει σε μας όταν αφήνουμε το σώμα μας… και βρισκόμαστε είτε προς στιγμήν είτε για μεγαλύτερη χρονική περίοδο στο μυαλό του άλλου. Παρατηρούμε την πραγματικότητα μέσω των ματιών του, αισθανόμαστε τις συγκινήσεις του, μοιραζόμαστε τον πόνο του.» έλεγε το 2005 ο Khen Lampert...
Η αλήθεια είναι ότι πολύ συγχέουν την έννοια της ενσυναίσθησης με τα συναισθήματα που νιώθουν όταν συμπάσχουν με κάποιον.
Η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική.

Ενσυναισθάνομαι VS Συμπάσχω

Κυρίως στα αγγλικά ο όρος empathy ταυτίζεται συχνά με τον όρο sympathy. Και αρκετοί άνθρωποι σήμερα εμπλέκουν την ενσυναίσθηση με την συμπάθεια (συμπάσχω). Ένας άνθρωπος μπορεί να συμπάσχει βιώνοντας τον ψυχικό πόνο του άλλου, αλλά δεν μπορεί να αντιληφθεί τα συναισθήματα που προκαλούν αυτόν τον πόνο ή απορρέουν από αυτόν. Η έννοια της συμπάθειας περικλείει στοιχεία οίκτου, συλλύπησης και συμφωνίας, τα οποία δεν χαρακτηρίζουν την ενσυναίσθηση. Γενικά στη συμπάθεια η προσοχή του ατόμου στρέφεται στα δικά του συναισθήματα και στην υποτιθέμενη ομοιότητά τους με εκείνα του άλλου χωρίς να χάνει την προσωπική του ταυτότητα, ενώ στην ενσυναίσθηση η προσοχή του ατόμου στρέφεται στα συναισθήματα του άλλου χάνοντας τον εαυτό του.

Από την άλλη, η ενσυναίσθηση μπορεί να βοηθήσει στην αιτιολόγηση των πράξεων του άλλου, όχι όμως και στη δικαιολόγησή τους. Προσπαθώντας να βιώσουμε τα συναισθήματα του άλλου μπορούμε να καταλάβουμε πώς οδηγήθηκε σε συγκεκριμένες πράξεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να συμφωνήσουμε με αυτές. Συνεπώς, ενσυναίσθηση είναι η συναισθηματική ταύτιση με ένα άλλο άνθρωπο. Η αναγνώριση και η κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των σκέψεων ή της κατάστασης κάποιου άλλου ανθρώπου. Όποιος χρησιμοποιεί την ενσυναίσθηση μπορεί να αναγνωρίσει, να αντιληφθεί και να αισθανθεί αυτό που αισθάνεται ένας άλλος άνθρωπος.Στην ψυχολογία η λέξη ‘’ενσυναίσθηση’’ χρησιμοποιείται με τρεις διακριτές έννοιες: α) αντιλαμβάνομαι τα συναισθήματα του άλλου, β) αισθάνομαι αυτό που αισθάνεται και ο άλλος και γ) αντιδρώ συμπονετικά στη στενοχώρια του άλλου.

Οι έξι βασικές πτυχές της ενσυναίσθησης

Μετάδοση του συναισθήματος

Η διαδικασία της ενσυναίσθησης εξαρτάται από την ικανότητά μας να βιώνουμε και να μοιραζόμαστε τα συναισθήματα. Πώς δηλαδή ένα συναίσθημα μεταφέρεται/γίνεται αντιληπτό από τον έναν στον άλλον. Πώς μπορούμε να «διαβάσουμε» πίσω από τις γραμμές.

Συναισθηματική ακρίβεια

Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται κανείς με ακρίβεια τη συναισθηματική κατάσταση, τις σκέψεις και τις προθέσεις του εαυτού του και των άλλων.

Έλεγχος των συναισθημάτων

Προκειμένου να είναι κανείς αποτελεσματικός στην άσκηση της ενσυναίσθησης θα πρέπει να αναπτύξει την ικανότητα να κατανοεί, να ελέγχει και να δουλεύει πάνω στα δικά του συναισθήματα, να έχει αυτογνωσία.

Αλλάζοντας οπτική γωνία

Αυτή η δεξιότητα σε βοηθά να θέτεις τον εαυτό σου στη θέση του άλλου, να βλέπεις μια κατάσταση μέσα από τα μάτια του, και να βιώνεις αυτό που μπορεί να αισθάνεται, ή να σκέφτεται, ώστε να μπορείς να διαβλέψεις τι χρειάζεται ή τι επιθυμεί.

Μέριμνα για τους άλλους

Η ενσυναίσθηση σε βοηθά να συνδέεσαι με τους άλλους, ωστόσο η ποιότητα της σύνδεσης αυτής σχετίζεται άμεσα με το πόσο νοιάζεσαι για αυτούς.

Στοχευμένη δράση

Αυτή η δεξιότητα σε βοηθά να λαμβάνεις αποφάσεις που βασίζονται στην δική σου ενσυναίσθηση, αλλά ανταποκρίνονται στις ανάγκες του άλλου. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο Κολοφών της ενσυναίσθησης καθώς για να προσαρμόσεις την προοπτική σου στις ανάγκες του άλλου απαιτούνται όλες οι άλλες δεξιότητες.

Η Ναταλία Δανδόλου είναι Δημοσιογράφος, Σύμβουλος Ενσυναίσθησης, Life- Business Coach

[email protected]