Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων - το επικρατέστερο σενάριο

Το έργο της επιτροπής για το ασφαλιστικό αναμένεται να ολοκληρωθεί την επόμενη εβδομάδα. Είναι προγραμματισμένες δύο συνεδριάσεις, μία για τη Δευτέρα και μία για την Τετάρτη, με σκοπό όλες οι προτάσεις που έπεσαν στο τραπέζι τις τελευταίες εβδομάδες να συγκεντρωθούν σε ένα ενιαίο κείμενο το οποίο θα παραδοθεί στον υπουργό Εργασίας μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας.Αλλωστε, ο ίδιος ο κ. Κατρούγκαλος είχε ζητήσει επίσπευση των διαδικασιών έτσι ώστε το κείμενο με τις προτάσεις να δοθεί στη δημοσιότητα και να υπάρξει χρόνος για δημόσια διαβούλευση, πριν ξεκινήσει ο γύρος των σκληρών διαπραγματεύσεων με τους δανειστές για την οριστικοποίηση του νέου νομοσχεδίου.

Αμέσως μετά την κατάθεση του τελικού κειμένου της επιτροπής, θα ξεκινήσει με γρήγορους ρυθμούς και η διαδικασία οικονομικής αξιολόγησης των προτάσεων, προκειμένου μέσω αναλογιστικών μελετών να προκύψουν και οι επιπτώσεις τόσο για το ύψος των συντάξεων που θα προκύπτουν όσο και για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

Η πρόταση της «τριπλής σύνταξης» προωθείται ως η επικρατέστερη δεδομένου ότι προσομοιάζει με τον υφιστάμενο ασφαλιστικό νόμο «Λοβέρδου-Κουτρουμάνη», ο οποίος κανονικά έπρεπε να έχει ενεργοποιηθεί από την 1η Ιανουαρίου 2015, αλλά πρακτικά έχει «παγώσει» λόγω της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές (σ.σ.: μαζί με την εφαρμογή του νόμου βέβαια έχει παγώσει πρακτικά και η χορήγηση νέων συντάξεων).

Πώς όμως έχει η συγκεκριμένη πρόταση; Οπως προκύπτει από το επεξηγηματικό κείμενο, «η αρχιτεκτονική του συστήματος προβλέπει τη διαμόρφωση δύο παράλληλων και συμπληρωματικών υποσυστημάτων παροχής σύνταξης του πρώτου πυλώνα: ενός χρηματοδοτούμενου αποκλειστικά από τη φορολογία με σκοπό τη χορήγηση εθνικής σύνταξης άνω του ορίου κινδύνου φτώχειας και ενός ανταποδοτικού, χρηματοδοτούμενου μέσω εισφορών, με ενοποίηση των διαφόρων υφιστάμενων συντάξεων».

Ενοποίηση κύριας και επικουρικής

Η πρόταση μιλάει ουσιαστικά για ενοποίηση κύριας και επικουρικής σύνταξης: «Τα ταμεία επικουρικής ασφάλισης συγχωνεύονται στα κύρια ταμεία, εφόσον δοθεί η δυνατότητα, όσα από αυτά το επιθυμούν, να μετατραπούν σε ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης».

Οσο για τις παροχές πρόνοιας «θα είναι διακριτές, εκτός του συνταξιοδοτικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ενώ οι υπηρεσίες υγείας και η χρηματοδότησή τους θα είναι επίσης διακριτές».

Να σημειωθεί πάντως ότι η πρόταση για ενοποίηση κύριων και επικουρικών συντάξεων στην πράξη αναμένεται να συναντήσει αρκετά εμπόδια, καθώς διαφέρει ο τρόπος χρηματοδότησης των συντάξεων.

Στη μεν κύρια σύνταξη η χρηματοδότηση είναι τριμερής (κράτος, εργοδότης, εργαζόμενος), στη δε επικουρική σύνταξη οι πόροι προέρχονται αποκλειστικά από τους εργοδότες και τους εργαζομένους.

Οι αλλαγές για τους μελλοντικούς συνταξιούχους

Με βάση την πρόταση, αλλαγές προβλέπονται τόσο για τους υφιστάμενους συνταξιούχους όσο και για τους μελλοντικούς.

Ειδικότερα:

Για το σύνολο των υπαρχόντων συνταξιούχων προβλέπεται η καταβολή μηνιαίας εθνικής σύνταξης η οποία θα είναι συνδεδεμένη με το «κατώφλι κινδύνου φτώχειας» (ορίζεται ως το 60% του μέσου εισοδήματος). Η εθνική αυτή σύνταξη προτείνεται να χορηγείται χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Οι συνταξιούχοι, βέβαια, εκτός από την εθνική σύνταξη θα εισπράττουν και την ανταποδοτική. Οπως αναφέρεται «το συνολικό καταβαλλόμενο ποσό σύνταξης, μέρος του οποίου θα αποτελεί η εθνική σύνταξη, θα προκύπτει από την προσθήκη στην εθνική σύνταξη της ανταποδοτικής».

Για όσους ασφαλιστούν για πρώτη φορά από την ημερομηνία εφαρμογής του νέου συστήματος (εφόσον φυσικά προχωρήσει η συγκεκριμένη πρόταση) θα εφαρμοστεί «σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης αναδιανεμητικού χαρακτήρα με δημιουργία ατομικών μερίδων ανά ασφαλισμένο και παρακράτηση ενός ποσού, κλιμακούμενου ανάλογα με το εισόδημα, για τη χρηματοδότηση του συστήματος» (σ.σ.: η κλιμάκωση ανάλογα με το εισόδημα σημαίνει ουσιαστικά ότι ο συντελεστής υπολογισμού των εισφορών μπορεί και να διαφοροποιείται ανάλογα με το ύψος των αποδοχών). Οπως διευκρινίζεται, το ποσό της σύνταξης που θα προκύπτει από τους κανόνες του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης θα προστίθεται στην εθνική σύνταξη. Για τις αναπηρικές συντάξεις, όπως επίσης για τις συντάξεις χηρείας, ζητείται να ληφθεί ειδική μέριμνα, χωρίς όμως να δίδονται περισσότερες λεπτομέρειες (πιθανότατα θα περιέχονται στο τελικό πόρισμα που αναμένεται να προκύψει μέσα στην επόμενη εβδομάδα).

Οι ασφαλισμένοι κατά τη συνταξιοδότηση θα λαμβάνουν τη μηνιαία εθνική σύνταξη.
Το δεύτερο τμήμα της σύνταξης θα αντιστοιχεί στην ασφάλιση ως την ημερομηνία εφαρμογής του νέου συστήματος. Αυτό το τμήμα «θα υπολογίζεται με ενιαίο τρόπο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις αρχές του παλαιού συστήματος και τα διαθέσιμα ιστορικά δεδομένα».

Το τρίτο τμήμα της σύνταξης θα αντιστοιχεί στην ασφάλιση από την ημερομηνία εφαρμογής του νέου συστήματος. Αυτό το τμήμα θα προκύπτει από τους κανόνες του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης.

Πώς θα χρηματοδοτηθεί το σύστημα

Ο κρατικός προϋπολογισμός θα χρηματοδοτεί απευθείας την εθνική σύνταξη και θα εγγυάται τη φερεγγυότητα του ασφαλιστικού συστήματος στο σύνολό του. Επίσης, η συνολική συνταξιοδοτική δαπάνη θα χρηματοδοτείται:
από τη φορολογία που θα χρηματοδοτεί την εθνική σύνταξη,
από τις εισφορές εργαζομένου / εργοδότη και
κατά τη μεταβατική περίοδο και ως την ισορροπία του συστήματος από την αναγκαία κρατική χρηματοδότηση για την εξασφάλιση της αναπλήρωσης των εισφορών που δεν είναι δυνατόν να καταβληθούν λόγω της κρίσης.

Τέλος, προτείνεται η δημιουργία ενιαίου οργανισμού για τη διαχείριση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων ή, εναλλακτικά, ενός οργανισμού για τη διαχείριση της κινητής περιουσίας και ενός δεύτερου οργανισμού για τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας.

Ολες οι προτάσεις για το ασφαλιστικό, συμπεριλαμβανομένης αυτής που αναλύθηκε παραπάνω, εκτός από τη διαδικασία της οικονομικής «αποτίμησης» (σ.σ.: η χώρα έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις καθώς η ετήσια δαπάνη για τις συντάξεις δεν πρέπει να ξεπερνά ένα ποσοστό του ΑΕΠ) θα περάσει και από τη… βάσανο της σκληρής διαπραγμάτευσης με τους εκπροσώπους των δανειστών, οι οποίοι, εκτός από το πώς θα διαμορφωθεί το σύστημα απονομής των μελλοντικών συντάξεων, θα ενδιαφερθούν κατά κύριο λόγο για το πώς θα τηρηθεί το προαπαιτούμενο του μνημονίου για μείωση της υφιστάμενης συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1% του ΑΕΠ ή περίπου κατά 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αρχής γενομένης από το 2016.

Οικονομική αξιολόγηση
Αμέσως μετά την κατάθεση του τελικού κειμένου θα ξεκινήσει με γρήγορους ρυθμούς και η διαδικασία οικονομικής αξιολόγησης των προτάσεων, προκειμένου μέσω αναλογιστικών μελετών να προκύψουν και οι επιπτώσεις τόσο για το ύψος των συντάξεων όσο και για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.